خطرات انفجار ابرنواختر در نزدیکی منظومه شمسی برای کره زمین

در مراحل پایانی عمر یک ستاره بزرگ انفجاری مهیب به‌ نام ابرنواختر در فضا رخ می‌دهد؛ آیا انفجار ابرنواختر در نزدیکی منظومه شمسی، زمین را به‌ مرز نابودی می‌کشاند؟ اتمسفر زمین هم چون سپری در برابر تشعشعات مرگبار خورشید، میلیاردها سال از شکل‌های گوناگون حیات محافظت کرده تا زمینه را برای تکامل گونه‌های پیچیده مثل انسان فراهم کند. میدان مغناطیسی زمین نیز از ما در برابر خطرات گوناگون حمایت می‌کند، اما آیا لایه‌های محافظتی زمین می‌توانند از آن در برابر یک انفجار ابرنواختر محافظت کنند؟

خطر انقراض دسته‌ جمعی در زمین پس از رخ دادن انفجار ابرنواختر

هر چند میلیون سال یک ستاره بزرگ در فاصله‌ای از زمین انفجار ابرنواختر (Supernova) را تجربه می‌کند. انفجارهای متعدد در طول ۱۰ تا ۲۰ میلیون سال پیش سبب شده‌اند که ما درون منطقه‌ای خاص به‌ نام حباب محلی قرار بگیریم.

حباب محله‌ای را می‌توان به‌ غاری در فضا تشبیه کرد که در آن تراکم هیدروژن و به‌ طور کلی ماده بسیار کمتر از سایر مناطق است؛ بنابراین انفجار ابرنواختر این ظرفیت را دارد تا ماهیت منظومه شمسی و زمین را به‌ طور کامل تغییر دهد.

هر چقدر انفجار ابرنواختر در فاصله نزدیک‌تری به زمین رخ دهد، اثرات مرگبارتری خواهد داشت. اشعه گاما ابرنواختر می‌تواند لایه اوزون زمین را تضعیف کند و تشعشعات مختلف بدون هیچ مزاحمتی به سطح سیاره خواهند رسید. انفجار ابرنواختر همچنین می‌تواند ذرات زیادی را روانه اتمسفر زمین کند تا سبب افزایش پوشش ابر و عصر یخبندان شود.

تاثیر انفجار ابرنواختر روی لایه اوزون

پژوهشگران به بررسی تاثیر دقیق انفجار ابرنواختر در گذشته بر روی کره زمین پرداخته‌اند؛ حباب محلی نشان از رخ دادن یک ابرنواختر نوع ۲ (در نتیجه فرو ریزش هسته یک ستاره بزرگ) که باعث می‌شود آهن ۶۰ (یک ایزوتوپ رادیواکتیو از آهن با نیمه‌ عمر ۲.۶ میلیون سال) به محیط اطراف پراکنده شود، می‌داد؛ جالب اینجاست که در رسوبات اقیانوس‌های زمین می‌توان آهن ۶۰ را مشاهده کرد.

بررسی رسوبات اقیانوس‌ها حاکی از آن است یک انفجار ابرنواختر حدود ۲ میلیون و دیگری حدود ۸ میلیون سال پیش رخ داده است. همچنین دانشمندان پی بردند که یک انفجار ابرنواختر سبب انقراض دونین پسین (Late Devonian) در حدود ۳۷۰ میلیون سال پیش شده است.

علاوه بر این، کاهش تنوع زیستی کره زمین حدود ۳۰۰ هزار سال پیش از انقراض دونین پسین نشان‌دهنده این است چند انفجار مختلف پشت سر هم رخ داده‌ است؛ همه این موارد به متغییر بودن شرایط اتمسفر زمین اشاره دارند؛ به‌ بیانی دیگر ممکن است یک انفجار ابرنواختر حجم زیادی از تشعشعات مرگبار را روانه سیاره خاکی کند.

شبیه‌سازی تغییرات ایجاد شده در اثر انفجار یک ستاره در حال مرگ نشان داد، آسیب وارد شده از فعالیت‌های انسانی بیش از یک ابرنواختر مهیب به کره زمین آسیب وارد کرده است. انفجار ابرنواختر در فاصله ۳۲۶ سال نوری از زمین می‌تواند حداکثر ۱۰ درصد لایه اوزون را تضعیف کند.

اما چطور انفجار ابرنواختر توانسته در گذشته تغییرات شدیدی را برای کره زمین ایجاد کند؟ در طول دوران پرکامبرین (Precambrian) اتمسفر زمین تنها از ۲ درصد اکسيژن تشکیل شده بود و در این حالت انفجار ابرنواختر می‌توانست بین ۱۰ تا ۲۵ درصد از لایه اوزون را تخریب کند؛ در نتیجه جانداران موجود در سطح زمین فوق‌العاده نسبت به تغییرات اوزون حساس‌تر بودند.

تاثیر انفجار ابرنواختر روی کاهش دما

پس از انفجار ابرنواختر در نزدیکی کره زمین، میزان ذرات موجود در اتمسفر در برخی مناطق حتی تا ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابد؛ این میزان شاید بسیار زیاد به‌ نظر بیاید، اما در مقیاس جهانی مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد؛ در واقع دمای کره زمین پس از این انفجار مهیب تنها چند درجه خنک‌تر از شرایط فعلی خواهد بود.

اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم دمای زمین به پیش از دوران صنعتی‌ شدن باز می‌گردد که نمی‌تواند مشکل خاصی را برای انسان و سایر موجودات ایجاد کند؛ بنابراین به‌ طور کلی می‌توان گفت که شاید روزی گرمایش جهانی، هدف قرار گرفتن زمین توسط یک سیارک، حمله یوفو و موجودات فضایی پیشرفته و یا توسعه هوش مصنوعی پایان تمدن انسانی را رقم بزنند و برای زمین و ساکنان آن خطرناک باشند، اما انفجار ابرنواختر خطر چندانی برای ما ایجاد نخواهد کرد.