تصاویر ۵ اکتشاف فضایی که حتی دانشمندان هم از درک آنها عاجز هستند
۵ اکتشاف فضایی باورنکردنی از سیاهچاله فراری تا سیاره‌های سرکش مواردی هستند که حتی برترین دانشمندان جهان نیز نمی‌توانند هیچ توضیحی برای آنها ارائه کنند. تلاش انسان برای درک دنیای بیرونی تا قرن‌ها فقط به چند سیاره از منظومه شمسی محدود بود، اما اکنون با پیشرفت‌های علمی و به لطف تلسکوپ‌های فضایی پیشرفته امکان مشاهده کهکشان‌های دوردست و اتفاقات رخ داده در میلیاردها سال پیش، معماهای بزرگتری را در برابر بشر قرار داده‌اند.
بررسی ۵ اکتشاف فضایی خاص سبب حیرت دانشمندان اخترفیزیک و علوم سیاره‌ای شده است و حتی باعث شده برخی دانشمندان در مورد جهان‌بینی کنونی ما و ماهیت کلی جهان تردید کنند.
حباب‌های فرمی
اخترشناسان در اکتشاف‌های فضایی خود شاهد نشانه‌های خروج حجم بسیار زیاد انرژی از سیاهچاله مرکزی کهکشان بودند که انرژی آزاد شده آن به صورت دو حباب غول‌پیکر به نام‌های فرمی (Fermi) و ایروسیتا (eROSITA) در آمده است.
این حباب‌ها به شکل ساعت شنی در بخش بالایی و پایینی سیاهچاله مرکزی راه شیری شکل گرفته‌اند و طول آنها به ۲۵ هزار سال نوری می‌رسد؛ یعنی اگر این دو حباب عجیب را در کنار هم قرار دهید می‌توانند نصف عرض کهکشان راه شیری را بپوشانند، اما با این حال شما نمی‌توانید آنها را در آسمان مشاهده کنید.
برخی تصور می‌کنند که حباب‌های فرمی از یک انفجار بزرگ در حدود بیش از دو و نیم میلیون سال پیش و با ورود حجم فوق‌العاده زیادی ماده در دهانه سیاهچاله مرکزی راه شیری ایجاده شده که بیش از ۱۰۰ هزار سال طول کشیده است؛ اگر این نظریه تایید شود، می‌توان گفت که سیاهچاله مرکزی راه شیری در گذشته نه چندان دور فوق‌العاده فعال بوده است.
سیاهچاله فراری
در آپریل۲۰۲۳، خبر یک اکتشاف فضایی عجیب در صدر اخبار نجوم قرار گرفت؛ دانشمندان یک سیاهچاله فراری را کشف کردند که به هیچ کهکشان خاصی تعلق نداشت و با سرعتی معادل ۴۵۰۰ برابر سرعت صوت در فضا حرکت می‌کرد؛ همچنین ردی از ستاره‌های آسیب‌دیده نیز مسیر این اکتشاف فضایی خارق‌العاده را آشکار می‌ساختند، چیزی که پیشتر سابقه نداشت.
جرم سیاهچاله فراری ۲۰ میلیون برابر جرم خورشید و طول رد درخشان آن به ۲۰۰ هزار سال نوری می‌رسد که این میزان دو برابر قطر کهکشان راه شیری است. مشاهدات تلسکوپ کک (Keck) در هاوایی نشان می‌دهد که ردپای سیاهچاله فراری به یک کهکشان کوتوله خیلی دور می‌رسد، اما علت جدایی این سیاهچاله عجیب از کهکشان مادر خود و با این سرعت عجیب حرکت هنوز مشخص نیست.
سیاهچاله‌ها قلب کهکشان‌های بزرگ مثل راه شیری را شکل می‌دهند و سبب تعادل گازها، غبار و سامانه‌های ستاره‌ای می‌شوند، اما چه چیزی می‌تواند آنها را از تعادل خارج کرده و از خانه خود تبعید کند؟ برخی دانشمندان در توضیح آن نظریه سه سیاهچاله را مطرح کرده‌اند؛ براساس این نظریه، دو سیاهچاله در یک رقص گرانشی عجیب گرفتار بوده‌اند که ناگهان سیاهچاله سوم از راه می‌رسد.
سیاهچاله سوم در اثر ادغام دو کهکشان و آشوب گرانشی به ماجرا اضافه شده است؛ حضور سیاهچاله سوم سبب پرتاب یک سیاهچاله از کهکشان اصلی خود به بیرون می‌شود؛ در صورت اثبات توضیح فعلی، باید گفت که اولین مورد تبعید سیاهچاله را مشاهده کرده‌ایم.
سیاره‌های سرکش
ظاهرا سیاهچاله‌ها تنها اجرام فراری جهان نیستند؛ در سال ۲۰۲۳ تلسکوپ فضایی جیمز وب، حرکت بیش از ۵۰۰ سیاره سرگردان را در سحابی شکارچی (nebula) مشاهده کرد که حدود ۸۰ سیاره از این جمع در ترکیب‌های دوتایی به دور همدیگر می‌چرخند.
سیاره‌های سرکش تقریبا هم اندازه مشتری هستند و با هیچ ستاره خاصی ارتباط ندارند. دانشمندان ناسا تخمین می‌زنند که سیاره‌های سرکش بیشتری در کهکشان راه شیری باشند؛ احتمالا این سیاره‌ها در روز‌های اولیه شکل‌گیری سامانه‌های ستاره‌ای و در نتیجه آشوب گرانشی شدید از محل شکل‌گیری خود به بیرون پرتاب شده‌اند.
هرچند این توضیح احتمالی نمی‌تواند برای سیاره‌هایی در ابعاد مشتری جوابگو باشد. به تصور برخی، این اکتشاف فضایی عجیب ارتباطی با ستاره‌ها ندارد و حضور ابرهای گاز و غبار در فضای بین‌ستاره‌ای سبب شده که نسخه کوچکی از فرآیند شکل‌گیری ستاره آغاز شود. برخی نیز تصور می‌کنند که یک ستاره در حال گذر سبب خروج این اجرام آسمانی از مدار اصلی خود شده، هرچند مدل‌های فضایی مختلف احتمال این رخداد را بسیار پایین می‌دانند.
اکتشاف فضایی عجیب، علامت سوال بزرگ
تلسکوپ جیمز وب در حال بررسی پاره‌ای درخشان از یک سحابی به نام هربیگ-هارو ۴۶/۴۷ (Herbig-Haro 46/47) بود که ناگهان چیز دیگری در پس‌زمینه تصویر توجهات را جلب کرد. اکتشاف فضایی عجیب جیمز وب، مجموعه‌ای از گازهای داغ در اعماق فضا بودند که دقیقا علامت سوال را شکل می‌دادند. اخترشناسان هنوز در مورد ماهیت این جرم فضایی و فاصله آن با زمین اطمینان ندارند؛ هرچند که می‌توان در مورد سن آن حدس‌هایی زد.
علامت سوال کیهانی در تصویر جیمز وب به رنگ قرمز دیده می‌شود. ما می‌دانیم که وقتی نور مسافت‌های فوق‌العاده زیاد را در مقیاس کیهانی طی می‌کند، بخشی از انرژی خود را از دست داده و به‌طول موج‌هایی با رنگ قرمز می‌رسد؛ این موضوع نشان می‌دهد که اکتشاف فضایی جدید به شکلی باورنکردنی قدیمی است.
برخی دانشمندان تصور می‌کنند که نور دریافتی از اکتشاف جدید چند کهکشان را پشت سر گذاشته باشند که فرآیند ادغام و آشوب گرانشی شدیدی را تجربه کرده‌اند.
سیاره نهم
دانشمندان تصور می‌کنند کمی فراتر از مدار نپتون، یک سیاره اسرارآمیز قرار دارد. دانشمندان علوم سیاره‌ای بارها متوجه تغییرات اندکی در مدار اجرام حاضر در این منطقه شده‌اند؛ گویی که تحت تاثیر نیروی گرانش یک سیاره بزرگ یا جرمی خیالی با عنوان سیاره نهم قرار دارند.
تخمین زده می‌شود که این دنیای پنهان بین ۵ تا ۱۰ برابر زمین باشد و هر ۱۰ هزار سال یکبار به دور خورشید بگردد. هر چند جدا از تغییرات غیر عادی در مدار اجرام منطقه، هیچ نشانه دیگری مبنی بر وجود سیاره نهم کشف نشده است. در صورت وجود سیاره نهم در موقعیت احتمالی، فاصله آن با خورشید حدود ۵۰۰ برابر فاصله زمین با ستاره حیات‌بخش منظومه شمسی است؛ در نتیجه این سیاره باید بسیار تاریک باشد و توسط تلسکوپ‌های فعلی دیده نشود.
دانشمندان امیدوار هستند که در نهایت رصدخانه ورا رابین (Vera C. Robin) بتواند یک اکتشاف فضایی خارق‌العاده را ثبت کند. این رصدخانه زمینی در دست ساخت، قادر خواهد بود تایم لپسی ۱۰ ساله از آسمان شب را تهیه کند و بتواند وجود یا عدم وجود سیاره نهم را یکبار برای همیشه آشکار سازد.
جمع‌بندی
شاید در نگاه اول اکتشاف‌های فضایی اشاره شده کم اهمیت به نظر بیایند، ولی این موارد می‌تواند مانند تکه‌های یک پازل باشند که در نهایت دید بشر را به دنیای اطراف کامل می‌کند تا به پرسش‌های مهم‌تری بپردازیم. مثلا این که ماهیت واقعی جهان ما چیست؟
برخی از دانشمندان احتمال می‌دهند جهان‌بینی ما کاملا اشتباه باشد؛ عده‌ای تصور می‌کنند که جهان‌های موازی وجود خارجی دارند و برخی دیگر نیز کل جهان را یک شبیه‌سازی می‌دانند. گروهی از پژوهشگران تصور می‌کنند که جهان در یک سیاهچاله بزرگ قرار دارد و برخی دیگر نیز سیاهچاله را یک توهم می‌دانند. آیا بشر می‌تواند در آینده نزدیک به واقعیت جهان اطراف خود پی ببرد؟