تصویر خارق‌العاده جیمز وب از بزرگ‌ترین ستون آبی قمر زحل

تلسکوپ جیمز وب طی رصد انسلادوس (Enceladus)، قمر یخی زحل، ستونی از بخار آب به طول ۱۰ هزار کیلومتر را رصد کرده است که به فضا پرتاب می‌شود و با نرخ حدودا ۳۰۰ لیتر بر ثانیه آب را وارد خلا می‌کند. این اولین بار است که چنین فوران بزرگی از این قمر با شعاع تنها ۵۰۰ کیلومتر دیده می‌شود.

دانشمندان انسلادوس را مکانی مهم برای جستجوی زیست فرازمینی می‌دانند، زیرا این قمر در زیر پوسته‌ یخی خود، اقیانوسی از آب شور را جای داده که محیطی مساعد برای ترکیب عناصر تشکیل‌دهنده‌ حیات به شمار می‌رود. این ستون بلند از آب که از میان شکستگی‌های پوسته بیرون می‌آید، ممکن است زحل را به برخی مواد شیمیایی مورد نیاز برای حیات آغشته کند.

در همین رابطه بخوانید: واضح‌ترین ردپای آب در مریخ کشف شد

کریستوفر پارکینسون (Christopher Parkinson)، سیاره‌شناس در موسسه فناوری کالیفرنیا (CalTech)، می‌گوید: «برآمدن چنین ستون عظیمی از چنین جرم کوچکی حیرت‌انگیز است.» پارکینسون دانشمند ارشد ماموریت کاسینی (Cassini) ناسا بود که در سال ۲۰۰۵ ستون‌های آب انسلادوس را کشف کرد.

این کاوشگر فضایی در طول ماموریت ۱۳ ساله‌اش، هفت مرتبه از میان این ستون‌ها پرواز کرد و مولکول‌های آلی مانند متان، فرمالدهید و هیدروژن، منبع انرژی بالقوه برای میکروب‌ها را کشف نمود. اما پارکینسون معتقد است براساس مدل‌های مبتنی بر داده‌های کاسینی، ستون‌ها نه چندین هزار کیلومتر، بلکه در حد چند صد کیلومتر در فضا گسترش یافته‌اند.

تصویر جیمز وب از انسلادوس

دانشمندان برای رصد این ستون آب از طیف‌سنج فروسرخ با وضوح بالا تلسکوپ استفاده کردند تا انتشار فلورسنت ضعیف ناشی از برخورد نور خورشید به مولکول‌های آب را در نزدیکی قمر ثبت کنند. جیمز وب در عرض فقط ۴٫۵ دقیقه توانست ببیند که ستون آب تقریبا ۲۰ برابر فراتر از قطر انسلادوس در فضا گسترش یافته است.

توده‌ عظیم همزمان با چرخش انسلادوس به دور زحل در هر ۳۳ ساعت یک بار، ابری از بخار آب به شکل دونات را به وجود می‌آورد که تغذیه‌کننده‌ یکی از حلقه‌های یخی زحل است. داده‌های جیمز وب همچنین نشان می‌دهد که انسلادوس در هر ثانیه نزدیک به ۳۰۰ کیلوگرم بخار آب به فضا پرتاب می‌کند؛ تقریبا به همان سرعتی که کاسینی حدود ۲۰ سال پیش مشاهده کرد.

جیمز وب برخلاف کاسینی در طول مشاهده‌ کوتاه خود نشانه‌ واضحی از ترکیبات آلی پیدا نکرد. جرونیمو ویلانووا (Geronimo Villanueva)، اخترشناس ناسا، می‌گوید: «تلسکوپ باید هنگام بررسی تقریبا یک ساعته‌ ستون آب که برای زمانی نامشخص در طول چرخه‌ رصدی سالانه‌ بعدی برنامه‌‌ریزی شده است، شانس بیشتری برای یافتن ترکیبات آلی داشته باشد.»

به گفته جاناتان لونین (Jonathan Lunine)، دانشمند سیاره‌شناس دانشگاه کرنل (Cornell University) آمریکا، بهترین راه برای مطالعه‌ این ترکیبات آلی، فرستادن فضاپیمایی دیگر به انسلادوس است. او از یک ماموریت پیشنهادی ناسا به نام انسلادوس اوربی‌لندر (Enceladus OrbiLander) حمایت می‌کند؛ کاوشگری که ابتدا به دور قمر می‌چرخد و سپس روی آن فرود می‌آید.

کاسینی در طول سفرهایش از میان ستون‌های آب، از دانه‌های یخ و بخار آب به‌ طور مستقیم نمونه‌برداری کرد، اما لونین معتقد است یک کاوشگر مدرن می‌تواند عملکردی بسیار بهتر داشته باشد و زمان آن فرارسیده است که با پیشرفته‌ترین طیف‌سنجی جرمی و ابزارهای دیگر به‌ دنبال حیات در انسلادوس گشت.