چین با توجه به اقدامات اخیر خود، ظاهرا جدیدترین میدان نبرد را «فضای نزدیک زمین» یعنی ارتفاع بین ۱۲ تا ۶۰ مایلی بالای سطح زمین یافته است و قصد دارد بر آن تسلط یابد. فضای نزدیک زمین جایی است بر فراز مسیرهای پروازی اغلب هواپیماهای تجاری و نظامی و پایین‌تر از محل استقرار ماهواره‌ها. در این منطقه پرواز تسلیحات هایپرسونیک و موشک‌های بالستیک انجام می‌شود.
چین توجه زیادی به اقدامات سایر کشورها در این منطقه از فضا داشته است که به عنوان جبهه جدیدی برای نبرد و میدان رقابت مهم میان قدرت‌های نظامی جهان، مورد توجه کارشناسان نظامی چین این کشور گرفته است.
چین علاوه بر توسعه وسایل نقلیه هوایی مجهز به فناوری‌های پیشرفته مانند پهپادهای خورشیدی و وسایل نقلیه هایپرسونیک، در حال توسعه نوعی فناوری موسوم به «سبک‌تر از هوا» (Lighter Than Air) برای استفاده در وسایل نقلیه در این منطقه از جو زمین است. این ابزار شامل وسایل نقلیه استراتوسفری و بالون‌های ارتفاع بالا می‌شوند؛ بالون‌هایی شبیه به آنچه اخیرا بر فراز ایالات متحده شناسایی و سرنگون شد.
در همین رابطه بخوانید: آیا جنگ روسیه و اوکراین به فضا کشیده می‌شود؟
جاه‌طلبی‌های چین در حوزه فضای نزدیک زمین
پژوهش‌های چین در مورد بالون‌های ارتفاع بالا به اواخر دهه ۱۹۷۰ بازمی‌گردد، اما از آنجایی که قدرت‌های بزرگ در سراسر جهان طی دهه‌های اخیر در صدد ارتقای قابلیت‌های هوایی و فضایی خود بوده‌اند، چین نیز در دهه گذشته تمرکز خود را دوباره به استفاده از فناوری‌های قدیمی و تجهیز آن‌ها به سخت‌افزار‌های جدید معطوف کرده است.
اکنون فضای نزدیک زمین به میدان نبرد جدیدی در جنگ‌های مدرن و بخش مهمی از امنیت ملی کشورها تبدیل شده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود طیف وسیعی از وسایل نقلیه با قابلیت پرواز در این منطقه از فضا نقشی حیاتی در عملیات‌های رزمی مشترک آینده ایفا کنند؛ عملیات‌هایی که جو زمین و فضای بیرونی را به نوعی با یکدیگر تلفیق خواهند کرد.
جست‌وجوها در بزرگترین پایگاه آنلاین آکادمیک چین نشان می‌دهد محققان چینی، چه نظامی و چه غیرنظامی، تاکنون بیش از هزار مقاله و گزارش در مورد فضای نزدیک زمین منتشر کرده‌اند که بسیاری از آن‌ها بر توسعه وسایل نقلیه برای پرواز در این منطقه تمرکز دارند. این کشور همچنین یک مرکز تحقیقاتی برای طراحی و توسعه بالون‌های ارتفاع بالا و وسایل نقلیه استراتوسفری زیر نظر آکادمی علوم چین (Chinese Academy of Sciences) راه‌اندازی کرده است.
شی هونگ (Shi Hong)، از کارشناسان نظامی چین، می‌گوید: «وسایل نقلیه استراتوسفری و بالون‌های ارتفاع بالا برخلاف ماهواره‌ها یا هواپیماها می‌توانند برای مدت طولانی روی یک مکان ثابت شناور باشند و به راحتی هم توسط رادار شناسایی نمی‌شوند.» به گفته کارشناسان، وسایل نقلیه «سبک‌تر از هوا» با پرواز در فضای نزدیک زمین می‌توانند عکس‌ها و فیلم‌های با وضوح بالاتر را با هزینه بسیار کمتر در مقایسه با ماهواره‌ها ارائه دهند.
نمونه‌ای از پیشرفت‌های چین در این زمینه، پرواز یک وسیله نقلیه بدون سرنشین به طول ۱۰۰ متر است که با نام کلود چیسر (Cloud Chaser) شناخته می‌شود به گفته. وو ژه (Wu Zhe)، استاد دانشگاه بیهانگ (Beihang University) چین، این وسیله نقلیه با پرواز دور دنیا در ارتفاع ۲۰ هزار متری، از آسیا، آفریقا و آمریکای شمالی عبور کرده است.
بنابر اظهارات دانشمندی دیگر، این وسایل نقلیه در مقایسه با ماهواره‌ها، برای مشاهده طولانی مدت بهتر هستند و اهداف مختلفی از هشدار بلایا و تحقیقات محیطی گرفته تا ساخت شبکه‌های بی‌سیم و پایش‌های اطلاعاتی را برآورده می‌کنند.
در همین رابطه بخوانید: اگر جنگ فضایی رخ دهد چه اتفاقی برای انسان‌ها روی زمین می‌افتد؟
بازیکنان دیگر، کاربردهای دیگر
واضح است که به غیر از چین، دیگر کشورهای قدرتمند در حوزه فضا نیز به دنبال استفاده از این فناوری‌ها برای بهره‌گیری از ظرفیت فضای نزدیک زمین در عرصه شناسایی‌های اطلاعاتی و نظامی هستند. آمریکا به عنوان یکی از قدرت‌های جهان در این حوزه، ظرفیت خود را برای استفاده از وسایل نقلیه مورد بحث ارتقا داده است.
در سال ۲۰۲۱ وزارت دفاع ایالات متحده با یک شرکت آمریکایی توافقی را به انجام رساند تا طی آن بالون‌های استراتوسفری برای ایجاد تصاویر عملیاتی کامل‌تر نسبت به ماهواره‌ها و به‌کارگیری آن‌ها در میدان نبرد مورد استفاده قرار گیرند.
برندان مولوانی (Brendan Mulvaney)، مدیر مؤسسه مطالعات هوافضای چین (CASI)، یک مرکز تحقیقاتی در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده، با بیان اینکه ایالات متحده و سایر کشورها نیز در حال کار و توسعه بالون‌ها و وسایل نقلیه مشابه در ارتفاع بالا هستند، اظهار می‌کند: «این وسایل نقلیه ارزان بوده و می‌توان از آن‌ها برای مدت طولانی و به طور مداوم به منظور ارائه تصاویر، خدمات ارتباطی و تهیه سایر اطلاعات مانند وضعیت آب و هوا استفاده کرد.»
برخی دیگر از کارشناسان به استفاده بالقوه از بالون‌ها در جمع‌آوری داده‌ها از فضای نزدیک زمین به منظور توسعه سلاح‌های هایپرسونیک اشاره کرده‌اند؛ تسلیحاتی که در همین منطقه به پرواز درمی‌آیند. به گفته کارل شوستر (Carl Schuster)، تحلیلگر آمریکایی، درک شرایط جوی در آنجا برای برنامه‌ریزی نرم‌افزارهای هدایت موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک بسیار مهم است.
رمزگشایی از بالون چین
اما در مورد بالون چینی که اخیرا بر فراز آمریکا شناسایی و منهدم شد، مقامات اطلاعاتی آمریکا بر این باورند که این بالون بخشی از یک برنامه نظارتی گسترده و تحت کنترل ارتش چین است. به عقیده آن‌ها این برنامه ناوگانی از بالون‌ها را شامل می‌شود که در سال‌های اخیر حداقل ۲۲ ماموریت را در پنج قاره به انجام رسانده‌اند.
کارشناسان آمریکایی در حال بررسی تجهیزات بازیابی‌شده این بالون هستند تا دریابند بالون مذکور قادر به جمع‌آوری چه نوع اطلاعاتی است و آیا می‌تواند داده‌ها را به صورت در لحظه منتقل کند یا خیر.
پکن در واکنش به این موضوع آن را بخشی از جنگ اطلاعاتی ایالات متحده علیه چین است دانست و مدعی شد ماموریت این بالون غیرنظامی است، اگرچه از ارائه اطلاعات بیشتر در مورد سازنده آن خودداری کرد. پیش‌تر تایوان و ژاپن نیز موارد مشابهی را گزارش کرده بودند، اما مشخص نیست ارتباطی با حادثه اخیر دارند یا خیر.
در همین رابطه بخوانید: نمایش ترسناک نبردهای فضایی آینده در میدان جنگ اوکراین
فضای نزدیک زمین، میدان مهم نبردهای آینده
با این اوصاف به نظر می‌رسد در آینده نزدیک شاهد بهره‌گیری هرچه بیشتر قدرت‌های فضایی جهان از منطقه فضای نزدیک زمین باشیم؛ جایی که می‌تواند به حوزه بسیار مهمی در نبردهای آینده به خصوص به منظور انجام پایش‌های اطلاعاتی بدل شود.
فارغ از اینکه بالون چینی بر فراز آمریکا دقیقا به جمع‌آوری چه نوع اطلاعاتی پرداخته است و یا فناوری‌های آن تا چه حد پیشرفته هستند، این حادثه می‌تواند نقطه عطفی در توجه کارشناسان نظامی سراسر دنیا به منطقه فضای نزدیک زمین باشد و به تبع آن انتظار می‌رود جهان در آینده‌ای نه چندان دور شاهد فناوری‌های جدید قدرت‌های فضایی در این حوزه باشد.