بسیاری از کودکان رویای فضانورد شدن و سفر به ماه و فراتر از آن را در سر می‌پرورانند، اما چگونه می‌توان فضانورد شد و ناسا برای انتخاب فضانوردان چه الزاماتی را در نظر می‌گیرد؟
علاقمندان به فضانوردی برای به دست آوردن این شغل دشوار، فرایند رقابتی بسیار سختی را طی می‌کنند. به گفته ناسا، این سازمان در سال ۲۰۲۱، تنها ۱۰ نامزد را از بین بیش از ۱۲ هزار متقاضی شرکت در کلاس فضانوردی خود انتخاب کرده است. اگر به حرفه و رشته فضانوردی علاقمندید کلیک کنید.
داشتن شهروندی ایالت متحده آمریکا و مدرک کارشناسی ارشد در یکی از رشته‌های STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) از جمله پیش‌نیازهای مد نظر ناسا برای متقاضیان است. رشته‌هایی مانند علوم زیستی، علوم رایانه و گروه‌های مهندسی از جمله رشته‌های مورد نظر این سازمان محسوب می‌شوند. علاوه بر دانش، متقاضیان باید از نظر بدنی در شرایط مطلوبی قرار داشته باشند و بتوانند آزمون‌های بدنی دشوار ناسا را پشت سر بگذارند.
از سال ۱۹۵۹ و زمان انتشار اولین فراخوان ناسا برای کلاس‌های فضانوردی‌اش تاکنون، این سازمان بیش از ۳۵۰ فضانورد تربیت کرده است. آن مک‌کلین (Anne McClain)، فضانورد ناسا، سازمان فضایی آمریکا به دنبال افرادی است که سازگار، مطمئن، سرسخت و جزئیات‌گرا باشند.
در طول مسابقه فضایی که در دوران جنگ سرد بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی برای کسب عنوان اولین کشور کاوشگر فضا برگزار شد، مردان نظامی در صف اول متقاضیان فضانوردی قرار داشتند. تا به امروز نیز، تمام ۱۲ نفری که روی ماه قدم گذاشته‌اند، همگی مرد و سفیدپوست بوده‌اند.
البته گروه فضانوردان ناسا متنوع‌تر شده است و در طول ماموریت آرتمیس (Artemis) در سال ۲۰۲۴، این سازمان قصد دارد اولین زن و چند رنگین‌پوست را نیز به ماه بفرستد. نامزدهای فضانوردی ناسا (ASCAN) دوره آموزشی دو ساله‌ای را پشت سر می‌گذرانند.
تمرین فضانوردان در استخر
ناسا برای آزمایش توانایی‌های فضانوردان خود، آن‌ها را زیر آب در استخرهای بزرگ سرپوشیده آموزش می‌دهد. این افراد داخل فضاپیمای غوطه‌ور در آب شناور می‌شوند تا برای پیاده‌روی یا راهپیمایی در خلا تمرین کنند. غواصی در این استخرها ریزگرانش یا محیط بی‌وزنی را برای فضانوردان شبیه‌سازی می‌کند.
در همین رابطه بخوانید: با انوشه انصاری نخستین گردشگر فضایی زن تاریخ آشنا شوید
ناسا مدرن‌ترین آموزش‌های راهپیمایی فضایی خود را در آزمایشگاه شناوری خنثی (NBL) واقع در شهر هیوستون آمریکا ارائه می‌دهد. استخر عظیم این مرکز از ظرفیت ۶.۲ میلیون گالن آب برخوردار است و ماکتی از ایستگاه فضایی بین المللی را دارد. در این آزمایشگاه، فضانوردان می‌توانند با کمک سخت‌افزار‌های مختلف و در محیط بی‌وزنی، تمرینات مورد نیاز را انجام دهند.
بی‌وزنی در هواپیما
برنامه تحقیقاتی ناسا در زمینه کاهش گرانش از سال ۱۹۵۹ آغاز شد و یکی از بخش‌های آن، پرواز فضانوردان با هواپیمای گرانش صفر معروف به دنباله‌دار تهوع (Vomit Comet) بود. این هواپیما از الگویی از صعودها و شیرجه‌های با شیب تند پیروی می‌کند و مسافران هنگام نزدیک شدن به نقطه اوج این الگو، ۲۵ ثانیه گرانش صفر را تجربه می‌کنند.
هواگردهای مختلفی در این برنامه استفاده شدند که یکی از آن‌ها هواپیمای بوئینگ کی‌سی-۱۳۵ (Boeing KC-135) شرکت بوئینگ بود که در سال ۲۰۰۴ از رده خارج شد. بنا به اظهارات ناسا، در سال ۲۰۰۸ شرکت آمریکایی گرانش صفر (Zero Gravity Corporation) عملیات انجام پروازهای جاذبه صفر ناسا را بر عهده گرفت.
در همین رابطه بخوانید: فضانوردان در فضا چگونه نفس می کشند
هواپیمای گرانش صفر به عنوان آزمایشگاه شناور نیز عمل می‌کند. در این پروازها، محققان مطالعات پزشکی و آزمایش‌های بیماری حرکت (Motion Sickness) را انجام می‌دهند. زیرا حرکات شبیه به ترن هوایی هواپیما اغلب موجب بیمارشدن مسافران می‌شود. هواپیمای دارای گرانش کاهش‌یافته یکی از وسایل مهم هالیوود نیز به شمار می‌رود و صحنه‌های مربوط به گرانش صفر در فیلم آپولو-۱۳ (Apollo-13) در آن فیلم‌برداری شده‌اند.
تمرین زنده ماندن در شرایط سخت
از سال ۱۹۵۹ که اعضای گروه مرکوری-۷ روش‌های بقا در شرایط سخت را یاد گرفتند، تمامی فضانوردان ناسا این آموزش‌ها را فرا می‌گیرند تا در صورت فرود اضطراری در منطقه‌ای دورافتاده، بتوانند جان خود را نجات دهند. در سال ۱۹۶۴، فضانوردان آپولو-۱۱ به ایالت نوادا آمریکا سفر کردند تا در طول سه روز اقامت خود در بیابان‌های گرم و خشک این ایالت، مهارت‌های بقا در شرایط دشوار را آموزش ببینند.
این گروه برای در امان ماندن از گرمای منطقه، لباس‌هایی از جنس چتر نجات بر تن کردند. به دلیل شباهت بیابان‌های کره زمین به محیط سیاره‌های بیگانه، تمرین‌های ناسا در این مکان‌ها انجام می‌شوند. این آژانس قصد دارد تا به عنوان بخشی از برنامه‌های خود برای آماده کردن فضانوردان حاضر در ماموریت آرتمیس-۱، تمریناتی را در صحرای نوادا برگزار کند که شرایط محیطی آن به کره ماه شبیه است.
چرخش شدید در اثر سکوی پایدارساز
در طول مسابقه فضایی، فضانوردان آموزش‌هایی نیز با یک دستگاه چندمحوره گذراندند. این دکل که سکوی نگه‌دارنده (Gimbal Rig) نام داشت، بیش از ۳۰ بار در هر دقیقه به اطراف خود می‌چرخید تا فضانوردان به شرایطی عادت کنند که در فضاپیماهای در حال چرخش تجربه خواهند کرد.
علاوه بر ۷ فضانورد اصلی پروژه مرکوری، ۱۳ زن فضانورد دیگر نیز برای پروژه مرکوری ۱۳ در این دکل آموزش دیدند. جان گلن (John Glenn)، فضانورد پروژه مرکوری، درباره تجربه تمرین خود با سکوی پایدارساز این‌طور می‌گوید: «تمرین با سکوی پایدارساز یکی از سخت‌ترین آزمایش‌ها یا تمریناتی بود که برای پرواز فضایی انجام می‌دادیم. ما واقعا از این دستگاه متنفر بودیم.»
ناسا دیگر از این دکل برای آموزش فضانوردان خود استفاده نمی‌کند. زیرا فضاپیماهای مدرن امروزی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فضانوردان دیگر به کنترل چرخش خود داخل آن‌ها نیازی ندارند.
فشار گرانشی شدید در اثر سانتریفیوژ انسانی
در گذشته، ناسا برای آزمایش میزان فشار گرانشی روی فضانوردانی که برای اولین بار روی کره ماه قدم می‌گذاشتند، از دستگاه‌های بزرگی به نام سانتریفیوژ‌های انسانی استفاده می‌کرد. سانتریفیوژ انسانی بازوی چرخانی دارد که در انتهای آن یک کپسول برای نگه‌داری انسان تعبیه شده است.
در همین رابطه بخوانید: فضانوردان چگونه در فضا از تردمیل استفاده می‌کنند؟+فیلم
حین چرخش این دستگاه، میزان تاب‌آوری فضانوردان در مقابل فشار گرانشی واردشده به آنان ارزیابی می‌شود. گلن می‌گوید: «در انتهای آن بازوی بلند، مانند یک خوکچه هندی می‌چرخیدم تا برای مواجه شدن با موقعیتی آماده شوم که انسان هنگام پرتاب به فضا یا ورود مجدد به اتمسفر زمین آن را تجربه می‌کند.»
روان فضانوردان
داوطلبان فضانوردی تحت غربالگری روان‌شناختی و روان‌پزشکی قرار می‌گیرند تا افرادی که از نظر روانی مناسب این کار نیستند، شناسایی شوند. با افزایش شمار فضانوردان، ناسا به درک بهتری از بار روانی سفرهای فضایی دست یافته است.
هنری هاتسفیلد (Henry Hartsfield)، که در سال ۱۹۶۹ به جمع فضانوردان ناسا اضافه شد، می‌گوید: «ما در گروه خود یک کارشناس تجهیزات داشتیم که به دریچه فضاپیما وسواس پیدا کرده بود. تنها کاری که به آن فکر می‌کرد، چرخاندن دستگیره بود تا دریچه فضاپیما باز و هوای آن تخلیه شود. این وسواس ترسناک باعث شد ما دریچه را قفل کنیم.»
در سال ۲۰۱۶، برنامه تحقیقاتی ناسا گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد سرنشینان فضاپیماها مشکلاتی مانند تغییرات الگوی خواب، قرار گرفتن در معرض تابش‌ها، تغییرات گرانش و دوره‌های طولانی مدت انزوا را تحمل می‌کنند. اعضای ایستگاه فضایی بین‌المللی به طور مرتب و ازطریق کنفرانس‌های ویدئویی خصوصی با روان‌شناسان صحبت می‌کنند. با توجه به برنامه‌های بلندپروازانه ناسا برای فرستادن انسان به ماه و مریخ، حفظ سلامت روان فضانوردان در آینده نزدیک به مسئله‌ای پایدار تبدیل خواهد شد.