اولین نورگیری رصدخانه ملی ایران بعد از ۲۳ سال تلاش محققان کشور صورت گرفت و اکنون با استفاده از تلسکوپ ۳.۴ متری این پروژه می‌توان کهکشان‌های پرحجم در اعماق فضا را رصد کرد. بر اساس اعلام این رصدخانه، «اولین نور» آغاز مجموعه‌ای از فعالیت‌هاست که هدف از آن شناخت رفتار اپتیکی، کنترلی و مکانیکی و نیز سنجش ویژگی‌های اصلی تلسکوپ نظیر ابعاد لکه نوری در کانون و قابلیت کنترلی آن مانند هدف‌گیری و رهگیری تلسکوپ و همچنین عملکرد اپتیک فعال است.
این فرآیند با انجام تنظیمات نهایی تلسکوپ و تجمیع نرم‌افزارها به بهره‌برداری علمی از تلسکوپ منتهی می‌شود. یوسف ثبوتی، از محققان سابق رصدخانه ملی، با تاکید بر اینکه علم امروزی در جای بسته انجام نمی‌شود بلکه نیاز به ارتباطات بین‌المللی وسیعی دارد، رصدخانه ملی را جایگاهی برای ورود منجمان کشور به عرصه‌های بین‌المللی دانست. برای مشاهده موقعیت تلسکوپ جیمز وب انلاین کلیک کنید.
وی تاکید کرد: «این تلسکوپ یکی از مواردی است که ارتباطات بین‌المللی علمی کشور را با دنیا برقرار خواهد کرد. در دنیا چندین تلسکوپ کلاس‌های ۳.۵ تا ۴ متری وجود دارد که هند صاحب این‌گونه تلسکوپ‌هاست و ایران نیز با برخورداری از تلسکوپ ۳.۴ متری خود که تا اسپانیا هیچ تلسکوپ بزرگ دیگری وجود ندارد، در واقع در میان حلقه واسط مناسبی قرار می‌گیرد و قادر است این ارتباطات بین‌المللی را برقرار نموده تا هم اطلاعات علمی ارسال و هم اطلاعات علمی دیگری دریافت کند.»
اولین تصاویر تلسکوپ
داده‌های تصاویر اولین نور نشان می‌دهد تلسکوپ در ابتدای فرآیند، کیفیت تصویر ۰.۸ ثانیه قوسی منطبق بر دید نجومیِ متوسط محل رصدی ارتفاعات گرگش شهر کاشان را در کانون اصلی و در گستره میدان دید ۲ دقیقه قوسی فراهم می‌کند. تصویر سامانه جفت کهکشان برخوردی Arp 282 در فاصله ۳۲۰ میلیون سال نوری برای ثبت اولین نور جرم فراکهکشانی نشان‌دهنده قابلیت‌های فنی مناسب این تلسکوپ در نخستین شب رصد فنی است.
در همین رابطه بخوانید: راهنمای خرید تلسکوپ
رصدخانه ملی ایران
محل استقرار رصدخانه که از میان ۸۰ منطقه انتخاب شده، قله گرگش در حوالی شهر کاموی کاشان است که ارتفاع تقریبی ۳۶۰۰ متر از سطح دریا دارد. گفته می‌شود این رصدخانه به‌دلیل مکان نجومی مناسب خود می‌تواند پل ارتباطی بین جزایر قناری، چین و هند با کشور ایران به وجود آورد.
رصدخانه ملی ایران جزو پنج مکان نخست جهان از نظر بزرگی آینه و کیفیت عکس محسوب می‌شود. درحال‌حاضر هشت رصدخانه در نیم‌کره شمالی زمین وجود دارد که شش عدد از آن‌ها در کلاس چهار متری هستند. تلسکوپ رصدخانه ملی ایران در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه ساخته شد.
آینه تلسکوپ رصدخانه ملی ایران
در این تلسکوپ تقریبا ۴۰ هزار قطعه به‌کار رفته؛ قطر آینه آن ۳.۴ متر بوده و از نوع کاسگرین و پایه سمتی-ارتفاعی با سازه‌ای به‌وزن ۹۰ تن، ارتفاع ۱۱ متر و قطر ۶.۵ متر است. همچنین وزن آینه اصلی تلسکوپ ۴ تن و ضخامت آن ۰.۱۸ متر است. گنبد تلسکوپ دارای ۲۴ متر ارتفاع و ۱۶ متر قطر بوده و بخش چرخان آن ۲۵۰ تن وزن دارد. تلسکوپ همچنین مجهز به اپتیک فعال است.
به‌گفته حبیب خسروشاهی، رئیس رصدخانه ملی، شیشه آینه‌های تلسکوپ آینه اصلی روی ۶۰ عملگر محوری معلق و توسط ۳۰ عملگر جانبی حمایت می‌شود. شیشه آینه‌های تلسکوپ رصدخانه ملی از جنس سرامیکی ویژه ساخته شده که در مقایسه با شیشه‌های متعارف، ۱۰۰ برابر نسبت به تغییر دما یعنی انبساط و انقباض گرمایی مقاوم‌تر است و تولید آن‌ها در فرآیند حرارتی با طی زمان بیش از یک سال انجام می‌شود.
شیشه آینه‌های تلسکوپ رصدخانه ملی را یک شرکت آلمانی ساخته است که برای تبدیل به آینه با آلومینیوم خالص و در خلا لایه‌نشانی می‌شود. مجموعه آینه‌ها و عملگرها روی یک سازه مکانیکی مستقر شده‌اند؛ سازه‌ای که باید در حضور جریان باد ۱۲ متر بر ثانیه بیرون از گنبد با دقت ۰.۲ ثانیه قوسی حرکت کند و سامانه بازخورد آن بایستی بتواند به تمام اختلال‌های ناشی از باد، تغییر دما، جهت‌گیری تلسکوپ و انحراف آینه‌ها از محور اپتیکی غلبه کند.
به تمامی محققان دخیل در این پروژه تبریک می گم. به امید موفقیت‌های بیشتر. آرزوی ۳۰ ساله ساخت تلسکوپ محقق شد.