تصاویر جدید فضاپیمای مارس اکسپرس (Mars Express) آژانس فضایی اروپا (ESA) از آب‌راه‌های باستانی مریخ به فاش شدن رازهای سیاره سرخ کمک می‌کنند. سیاره مریخ، گذشته ناشناخته‌ای دارد و حیات ممکن است در مواد معدنی حوضه هولدن (Holden) که زمانی سرشار از آب بود، وجود داشته باشد. بررسی بیشتر این منطقه می‌تواند به آشکار کردن چگونگی جریان آب در سطح مریخ کمک کند. به گفته ESA تجربه سیاره زمین نشان می‌دهد که آب و حیات در کنار هم قرار دارند.
تصویر نمای نزدیک از حوضه هولدن در ۲۴آوریل۲۰۲۲ توسط دوربین HRSC مارس اکسپرس گرفته شده است و ویژگی‌های زمین‌شناسی وجود آب در گذشته را در نزدیکی دهانه هولدن به عرض تقریبی ۱۵۰ کیلومتر نشان می‌دهد.
حوضه هولدن از مجموعه کانال‌هایی تشکیل شده است که شامل سامانه خروجی یوال‌ام (ULM سرواژه Uzboi-Ladon-Morava) در نیمکره جنوبی سیاره مریخ می‌شود. ULM مجموعه‌ای طولانی از کانال‌ها و فرورفتگی‌ها بوده که احتمالا آب را به بخش عمده‌ای از مریخ منتقل کرده است. این سامانه به یک هدف مهم برای مدارگردهای مریخ، مانند مارس اکسپرس تبدیل شده است، زیرا دانشمندان معتقدند این احتمال وجود دارد که این مکان زمانی ۹ درصد از آب سیاره مریخ را تخلیه کرده باشد.
آب در سیاره مریخ
قبل از این که مریخ در تقریبا ۴ میلیارد سال پیش آب خود را از دست بدهد، احتمالا به دلیل تشعشعات شدید خورشیدی به اتمسفر، بخار آب به فضا نشت کرده؛ سپس آب به صورت مایع در کانال‌هایی که به دشت آرگیر پلانیتیا (Argyre Planitia) تخلیه می‌شدند، جریان یافته است. آرگیر پلانیتیا یک دشت واقع در حوضه برخوردی آرگیر (Argyre) در ارتفاعات جنوبی مریخ است.
در همین رابطه بخوانید: خورشیدگرفتگی در مریخ+ویدئو
در واقع آب از این دشت ۱۷۷۰ کیلومتری که عمق آن به ۵/۲ کیلومتر می‌رسد و از طریق دره اوزبوی (Uzboi) از ناحیه‌ای که اکنون توسط دهانه هولدن مشخص شده است، جریان می‌یافت. سپس آب در حوضه هولدن جمع‌آوری می‌شد و از دره‌های لادون (Ladon) عبور می‌کرد. دره‌های لادون، رودخانه باستانی بود که به حوضه لادون با عرض ۴۴۰ کیلومتری منتهی می‌شد.
تصویر جدید، یک دهانه مجزا را در جنوب و دیوارهای حوضه نشان می‌دهد که شیب آرامی تا عمق حدود ۱۵۰۰ متر زیر سطح مریخ دارد. همچنین ضلع شمال شرقی حوضه هولدن مکانی را نشان می‌دهد که آب از این مخزن به دره‌های لادون می‌رفته است. در این تصویر، ناهمواری زمین که احتمالا در اثر ذوب شدن یخ‌آب در زیر سطح مریخ ایجاد شده است نیز قابل مشاهده است.
حیات در مریخ
خاک‌های دره لادون و حوضه هولدن حاوی فیلوسیلیکات (Phyllosilicate) است. فیلوسیلیکات نوعی ماده معدنی از خاک‌هایی بوده که در اثر برهم‌کنش سنگ و آب ایجاد می‌شود و به منشا حیات روی زمین مرتبط است. این ماده در رسوبات لایه‌ای این مناطق وجود دارد و در گذشته می‌توانست به عنوان مرکز واکنش برای مولکول‌های آلی (بلوک‌های سازنده حیات زمینی) عمل کند.
در همین رابطه بخوانید: تنفس روی مریخ با فناوری جدید ناسا ممکن می‌شود
دهانه هولدن احتمالا در پی برخورد یک سیارک باستانی شکل گرفته است. از آنجایی که دهانه هولدن هیچ مدرکی دال بر جریان آب از خود نشان نمی‌دهد، دانشمندان بر این باورند که حتما بعد از خشک شدن سامانه ULM شکل گرفته است.
مارس اکسپرس از سال ۲۰۰۳ از سطح مریخ و جو آن تصویربرداری می‌کند. تصاویر قبلی حوضه هولدن، برجستگی‌ها و شیارهایی را نشان می‌دادند که توسط بادهای مریخی، دهانه‌های برخوردی، رودخانه‌های باستانی، حوضچه‌های گدازه‌ای فسیل شده و آتشفشان‌ها به وجود آمدند.