معرفی رشته پزشکی فضایی+شرایط استخدام پزشک هوافضا در ناسا

فضانوردان و همچنین خلبانان هواپیماها که در شرایطی خاص مشغول به کار هستند، اغلب در محیط‌هایی دور از زندگی عادی مردم و در وضعیت انزوا به در حال فعالیتند. چنین امری باعث می‌شود آن‌ها تحت شرایط استرسی خاصی چه به لحاظ فیزیکی و چه به لحاظ روانی کار و زندگی کنند که طبیعتا درمان‌های متناسب با این وضعیت را طلب می‌کند.

برای همین منظور رشته‌‌ای مخصوص در حوزه پزشکی ایجاد شده است که با نام‌های پزشکی فضایی، پزشکی هوافضا، پزشکی هوانوردی، هواپزشکی یا پزشکی پرواز خوانده می‌شود. پزشکی هوافضا در حقیقت بر مراقبت‌های بالینی، تحقیقات و پشتیبانی عملیاتی از سلامت، ایمنی و عملکرد خدمه و مسافران وسایل نقلیه هوایی و فضایی تمرکز دارد. در ادامه به معرفی این حوزه و بررسی انواع فعالیت‌های رشته پزشکی فضایی می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

پزشکی فضایی یا طب هوافضا چیست؟

پزشکی فضایی یا طب هوافضا به تعیین و حفظ سلامت، ایمنی و عملکرد افراد حاضر در سفرهای هوایی و فضایی مربوط می‌شود. محیط‌های فضا و هوانوردی می‌تواند چالش‌های مهمی مانند ریزگرانش، قرار گرفتن در معرض تشعشعات فضایی، آسیب‌های به بیرون پرتاب شدن خلبان از صندلی در وضعیت اضطراری و همچنین شرایط کاهش اکسیژن بدن را برای خدمه چنین ماموریت‌هایی ایجاد کنند.

مراقبت‌های اولیه و تخصص‌های عادی پزشکی برای مدیریت مراقبت‌های بهداشتی خدمه ماموریت‌های هوانوردی یا فضایی کفایت نمی‌کنند. یک پزشک هوافضا در مورد پیامدهای فیزیولوژیکی قرار گرفتن در معرض این محیط‌ها و مدیریت پزشکی مناسب جهت اطمینان از شرایط پرواز امن برای تمامی خدمه آموزش می‌بیند. اما پزشک فضایی در چه حوزه‌هایی فعالیت می‌کند؟

زمینه‌های فعالیت پزشک متخصص هوافضا

پزشکان متخصص هوافضا را می‌توان در نقاط مختلف جهان پیدا کرد. این رشته در آژانس‌ها و کلینیک‌هایی مورد نیاز است که با مسائل پزشکی و ایمنی مرتبط با حمل‌ونقل، هوانوردی و سفرهای فضایی سروکار دارند؛ از این رو پزشکانی که در این زمینه آموزش می‌بینند، عموما در بیمارستان‌های رایج فعالیت نمی‌کنند.

آن‌ها امکان این را دارند که در ارتش، شرکت‌های هواپیمایی تجاری، آژانس‌های نظارتی، آژانس‌های فضایی، کلینیک‌های مخصوص صدور گواهینامه پزشکی فضایی یا در دانشگاه‌ها مشغول به کار شوند. نقش عملیاتی این پزشکان می‌تواند بسیار متنوع باشد؛ در ارتش خدمات آن‌ها حمایت‌های پزشکی از یک اسکادران پروازی خاص و خانواده‌هایشان تا ارزیابی امکانات پزشکی نظامی را شامل می‌شود.

پزشکان غیرنظامی پزشکی هوافضا معمولا در دفاتر پزشکی خطوط هوایی تجاری، سازمان‌های نظارتی، آموزش عمومی هوانوردی، تحقیقات بررسی سانحه و یا در مراکز فضایی برای ارائه خدمات پشتیبانی پزشکی به خدمه پرواز‌های فضایی و پژوهش‌های مرتبط استخدام می‌شوند.

بنابراین مسئولیت‌های روزانه آن‌ها می‌تواند به محل کارشان نیز ارتباط داشته باشد؛ از ایجاد پروتکل‌های گواهی برای هوانوردان درگیر با شرایط پزشکی خاص گرفته تا ارائه پشتیبانی‌های زمینی پزشکی به اعضای خدمه پروازهای فضایی که در فضا دچار مشکل شده‌اند. همچنین لازم به ذکر است که در پزشکی هوا و فضا یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها میان پزشکان نظامی و غیرنظامی، الزام پزشک نظامی به ثبت میزان ساعت پرواز است. شرایط پذیرفته شدن پزشک فضایی در سازمان‌های مختلف می‌تواند تفاوت‌هایی داشته باشد که ما در اینجا به شرایط استخدام در ناسا به عنوان پزشک می‌پردازیم.

شرایط پزشکی هوافضا در ناسا

با توجه به سرمایه‌گذاری قابل توجه در آموزش و آمادگی برای ماموریت‌ها، حفظ سلامت اعضای خدمه پرواز‌های فضایی بسیار مهم است. برای این منظور، ناسا پس از تعیین هر فرد جهت اعزم به فضا، یک پزشک ویژه به نام «جراح پرواز» (Flight Surgeon) به او اختصاص می‌دهد. جراحان پرواز هنگام آماده شدن برای ماموریت خود بر مراقبت‌های بهداشتی و آموزش‌های پزشکی فضانوردان نظارت کرده و به هرگونه مشکل پزشکی که قبل، حین یا بعد از پرواز فضایی ایجاد می‌شود رسیدگی می‌کنند.

جراحان پرواز در طول یک ماموریت فضایی، در مرکز کنترل ماموریت ناسا (MCC) با عنوان «جراح» به فعالیت پرداخته و کنفرانس‌های پزشکی خصوصی هفتگی با فضانوردان برگزار می‌کنند. آن‌ها جزئیات کنفرانس‌ها را به مرکز کنترل ماموریت گزارش نمی‌کنند، اما اگر متوجه موضوعی شوند که می‌تواند بر ماموریت تاثیر بگذارد، به مدیر پرواز اطلاع می‌دهند. در ادامه به معرفی جراح پرواز می‌پردازیم.

جراح پرواز کیست و چه مدرکی لازم دارد؟

جراح پرواز، پزشکی است که آموزش تخصصی را گذرانده و گواهی بورد پزشکی هوافضا دارد. اکثر جراحان پرواز دارای گواهینامه‌های تخصصی دیگری مانند پزشکی خانواده یا مغز و اعصاب نیز هستند. چنین نیاز علمی گسترده‌ای به این معناست که اغلب جراحان پرواز قبل از کسب عنوان شغلی خود، به طور متوسط بین ۱۲ تا ۱۴ سال دوره‌های کارشناسی، پزشکی، رزیدنتی و بالینی را پشت سر می‌گذارند.

البته آموزش‌های پزشکی فضایی به همین جا ختم نمی‌شود؛ جراحان پرواز می‌بایست در مورد فناوری‌های جدید و پیشرفت‌های پزشکی از راه دور، داروسازی، پروتکل‌های درمانی و روش‌های تشخیص به منظور رسیدگی به چالش‌های مراقبت‌های پزشکی برای فضانوردان حاضر در مدار کره زمین به روز باشند. البته یک پزشک به عنوان فضانورد هم می‌توانند به فضا اعزام شوند.

چگونه به عنوان پزشک، فضانورد شوم؟

فضانورد شدن به عنوان پزشک سوالی است که بسیاری از علاقمندان به فضانوردی می‌پرسند. تاکنون درباره شرایط کلی پزشکی فضایی مطالبی گفتیم، اما شرایط برای فضانورد شدن در قالب پزشک متفاوت است. اگر بخواهید تحت عنوان پزشک به ایستگاه فضایی بین‌المللی بروید، قطعا نیاز دارید مراحل مختلف و آزمایش‌های سختی را برای این منظور بگذرانید. برای آشنایی با شرایط فضانورد شدن کلیک کنید.

شرایط ارائه گواهی پزشکی فضایی

گواهی بورد تخصصی برای پزشکان در پزشکی فضایی توسط هیئت پزشکی پیشگیرانه آمریکا (ABPM)، پس از تکمیل یک اقامت ۲ ساله و گذراندن آزمون بورد ارائه می‌شود. انجمن پزشکی هوافضا (Aerospace Medical Association) با انجمن متخصصان پزشکی هوافضای آمریکا (ASAMS) در حمایت از ABPM در توسعه و ارائه فرآیندهای موثر و قابل قبول برای تجدید گواهینامه و نگهداری گواهینامه (MOC) همکاری می‌کند.

فعالیت‌های آموزشی ASMA با الزامات ABPM مطابقت دارد و به گونه‌ای توسعه یافته است تا برای تایید مجدد و نگهداری گواهینامه قابل قبول باشد؛ امری که علاوه بر رفع نیازهای یادگیری مادام‌العمر اعضای ASMA صورت می‌گیرد.

آیا شما نیز رویای پزشکی فضایی را در سر دارید یا دوست دارید به عنوان پزشک به فضا اعزام شوید و فضانوردی را تجربه کنید؟ دیدگاه‌های خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید و سوالات خود را در قسمت نظرات بپرسید. کارشناسان اسپاش به شما پاسخ می‌دهند.