تیمی از ستاره‌شناسان نوع جدیدی از انفجار ستاره‌ای به نام ریزنواختر (Micronova) را رصد کرده‌اند. فوران‌های ریزنواختری روی سطح برخی از ستارگان اتفاق می‌افتند و هر کدام می‌توانند تنها در چند ساعت حدود ۳.۵ میلیارد برابر هرم بزرگ جیزه (Great Pyramid of Giza) در مصر، مواد ستاره‌ای را بسوزانند!
ریزنواخترها در حقیقت رویدادهای بسیار قدرتمندی هستند، اما در مقیاس‌های نجومی کوچک محسوب می‌شوند. شدت و قدرت این انفجارها بسیار کمتر از انفجارهای ستاره‌ای معروف به نواختر (Nova) و انفجارهای بزرگ‌تر یعنی ابرنواختر (Supernova) هستند. هر دو نوع انفجار در کوتوله‌های سفید یا همان ستارگان مرده با جرم خورشید اما به کوچکی زمین روی می‌دهند.
اگر یک کوتوله سفید در منظومه دو ستاره‌ای به اندازه کافی به همدم خود نزدیک باشد، می‌تواند مواد (عمدتا هیدروژن) را از ستاره همراهش به سمت خود بکشد. همان‌طور که این گاز روی سطح بسیار داغ کوتوله سفید سقوط می‌کند، اتم‌های هیدروژن را تحریک کرده تا به صورت انفجاری به هلیوم تبدیل شوند.
آیا کوچک‌ترین و جالب‌ترین نوع ستاره در رشته اصلی (Main Sequence) یعنی کوتوله سرخ را می‌شناسید؟ مقله ما در این باره را بخوانید.
نواخترها، ابرنواخترها و ریزنواخترها
در نواخترها، این انفجارهای گرما-هسته‌ای در کل سطح ستاره رخ می‌دهد. ناتالی دگنار (Nathalie Degenaar)، اخترشناس دانشگاه آمستردام (University of Amsterdam) هلند، می‌گوید: «چنین انفجارهایی باعث می‌شوند که تمام سطح کوتوله سفید برای چند هفته بسوزد و درخشان باشد.»
ریزنواخترها انفجارهای مشابهی هستند که در مقیاس کوچک‌تر و بسیار سریع‌تر روی می‌دهند و فقط چند ساعت طول می‌کشند. این پدیده‌ها در برخی از کوتوله‌های سفید با میدان‌های مغناطیسی قوی که مواد را به سمت قطب‌های مغناطیسی ستاره هدایت می‌کنند، روی می‌دهند. دانشمندان نخستین بار هنگام تجزیه‌وتحلیل داده‌های تلسکوپ فضایی تس (TESS) ناسا با این ریزانفجارهای مرموز مواجه شد.
پل گروت (Paul Groot)، ستاره‌شناس دانشگاه رادبود (Radboud University) هلند، می‌گوید: «برای اولین بار، ما اکنون می‌بینیم که هم‌جوشی هیدروژن می‌تواند به صورت محلی هم انجام شود. سوخت هیدروژن را می‌توان در پایه قطب‌های مغناطیسی برخی از کوتوله‌های سفید قرار داد، به طوری که هم‌جوشی فقط در این قطب‌های مغناطیسی اتفاق بیفتد. این امر به انفجار بمب‌های ریز-هم‌جوشی می‌انجامد که حدود یک‌میلیونم قدرت انفجار نواختری را دارند و به همین دلیل ریزنواختر نامیده می‌شوند.»
در این ویدئو انیمیشنی از انفجار ریزنواختری مشاهده می‌کنید. قرص آبی چرخان به دور کوتوله سفید درخشان مرکز تصویر، از ماده‌ای تشکیل شده که عمدتا هیدروژن ربوده‌شده از ستاره همدم است. با حرکت به سمت مرکز قرص، کوتوله سفید از میدان‌های مغناطیسی قوی خود برای هدایت هیدروژن به سمت قطب‌هایش استفاده می‌کند.
همان‌طور که مواد روی سطح داغ ستاره می‌افتند، یک انفجار ریزنواختری ایجاد می‌کنند. انفجار مذکور توسط میدان‌های مغناطیسی در یکی از قطب‌های کوتوله سفید محصور شده است.
