حدودا ۱۳.۷۵ میلیارد سال پیش جهان ما به وجود آمد و مدت کوتاهی پس از آن، انتشار نورهای اولیه و پخش شدن آنها در سراسر کیهان آغاز شد؛ مقطعی که در آن خود جهان نیز در حال انبساط بود. انبساط کیهان پس از نخستین انفجار اولیه کاهش یافت، اما از آن زمان تاکنون نرخ انبساط به دلیل تاثیر انرژی تاریک به طور پیوسته افزایش یافته است.
حال، این جهانی که ما در موردش صحبت میکنیم دقیقا تا کجا ادامه دارد و اصلا بشر چقدر از آن را با ابزارهای رصدی مثل تلسکوپ میبیند. تاکنون به این فکر کردهاید چه مقدار از این کیهان و کل عالم هستی برای انسان قابل مشاهده است و آیا اصلا ما میتوانیم تمام گیتی را رصد کنیم؟ اینجاست که بحث جهان قابل مشاهده و جهان غیر قابل مشاهده مطرح میشود.
جهان قابل مشاهده چیست؟
جهان قابل مشاهده، ناحیهای دایرهای شکل از کیهان است که تمام مواد و اجرام قابل مشاهده از زمین با تلسکوپهای فضایی و کاوشگرهای اکتشافی در آن قرار گرفتهاند. در حقیقت تابش الکترومغناطیسی این اجرام از آغاز گسترش کیهان تاکنون، زمان لازم برای رسیدن به منظومه شمسی و زمین را داشتهاند.
کلمه قابل مشاهده در اینجا به قابلیت فناوریهای مدرن برای تشخیص نور یا اطلاعات دیگر از یک جسم یا اینکه آیا اصلا چیزی برای شناسایی وجود دارد یا خیر اشاره نمیکند، بلکه به محدودیت فیزیکی ایجادشده توسط خود سرعت نور اشاره دارد. هیچ سیگنالی نمیتواند سریعتر از نور حرکت کند؛ از این رو حداکثر فاصلهای موسوم به «افق ذرات» (Particle Horizon) وجود دارد که فراتر از آن چیزی قابل تشخیص نیست، چرا که سیگنالها از آنجا هنوز به ما نرسیدهاند.
گاهی اوقات اخترفیزیکدانان بین جهان مرئی و جهان قابل مشاهده تمایز قائل میشوند. جهان مرئی فقط شامل سیگنالهایی است که از زمان نوترکیبی (Recombination) انتشار یافتهاند؛ زمانی که اتمهای هیدروژن از پروتونها، الکترونها و فوتونها گسیل شدند. این در حالی است که جهان قابل مشاهده تمام سیگنالها از آغاز گسترش کیهان شناسی را دربرمیگیرد.
اگرچه تعداد کهکشانها در جهان قابل مشاهده، در سال ۲۰۲۱ و بر اساس دادههای ماموریت افقهای نو (New Horizons) ناسا چند صد میلیارد تخمین زده شد، اعتقاد دانشمندان بر این است که این تعداد در مجموع میتواند به حدود ۲ تریلیون کهکشان برسد!
از سویی دیگر نیز با فرض همسانگرد بودن جهان، فاصله تا لبه جهان قابل مشاهده تقریبا در هر جهت یکسان است؛ یعنی جهان قابل مشاهده یک ناحیه کروی شکل بوده که بر روی ناظر تمرکز دارد. هر مکانی در کیهان، جهان قابل مشاهده مخصوص به خود را دارد که ممکن است با مکانی که در مرکز زمین قرار گرفته است، همپوشانی داشته باشد.
سفیدچاله چیست و چه تفاوتی با سیاهچاله دارد؟
بزرگی جهان قابل مشاهده
از زمان پیدایش جهان، کیهان با سرعت فزایندهای در حال رشد بوده است. اخترشناسان تخمین میزنند قدیمیترین فوتونهایی که میتوان مشاهده کرد، از زمان انفجار بزرگ یا بیگ بنگ فاصلهای بین ۴۵ تا ۴۷ میلیارد سال نوری را طی کردهاند تا به ما برسند. وقتی شعاع جهان قابل مشاهده این مقدار باشد، عرض کل آن دو برابر یعنی حدود ۹۳ میلیارد سال نوری است.
این مسافت ۹۳ میلیارد سال نوری شامل همه کوارکها، اختروشها، ستارگان، سیارهها، سحابیها، سیاهچالهها و هر چیز دیگری است که بشر احتمالا میتواند آن را مشاهده کند. با این حال، جهان قابل مشاهده فقط حاوی نوری بوده که زمان لازم برای رسیدن به زمین را داشته است. اما ورای این چه چیزی وجود دارد؟
برای مشاهده عکس جهان هستی با کیفیت بالا اینجا کلیک کنید
جهان غیرقابل مشاهده
صحبت درباره جهان غیرقابل مشاهده آسان نیست؛ چرا که انسان هیچگاه موفق به رصد آن نشده است و خبری از آن ندارد. برخی ستارهشناسان معتقدند فضای خارج از جهان قابل مشاهده ممکن است گستره نامحدودی از آنچه باشد که در کیهان اطراف خود میبینیم و توزیع مواد و اجرام آن نیز شبیه به همین جهان قابل مشاهده باشد.
مدل جریان تاریک
نظریه دیگری با موضوعی به نام «جریان تاریک» (Dark Flow) سروکار دارد. در سال ۲۰۰۸ اخترشناسان امری بسیار عجیب و غیرمنتظره کشف کردند؛ خوشههای کهکشانی همگی در یک جهت با سرعت بسیار زیاد، بیش از دو میلیون مایل در ساعت، جریان داشتند. یکی از دلایل احتمالی چنین چیزی وجود ساختارهای عظیم خارج از جهان قابل مشاهده و تاثیر گرانش آنها بر این اجرام عظیم کیهانی است.
این ساختارها میتوانند هر چیزی باشند؛ تودههای شگفتانگیزی از ماده و انرژی در مقیاسهایی بسیار بزرگ که ابعاد آنها را به سختی میتوان تصور کرد، یا حتی پیچشهای عجیب و غریب در فضا-زمان که عامل ایجاد نیروهای گرانشی از جهانهای دیگر هستند؛ اجرامی که پژوهشگران طرفدار این نظریه نمیتوانند اطلاعات دقیقی در مورد ماهیت آنها ارائه دهند.
البته برخی دانشمندان با استدلالهایی مدعیاند این نظریه اعتبار چندانی ندارد. در هر حال ظاهرا ایده جهان بیپایان معقولتر به نظر رسد؛ چرا که منطقی نیست بخش دیگری از جهان با آنچه در اطراف خود میبینیم، متفاوت باشد. اما این جهان تا کجا میتواند ادامه داشته باشد و آیا برای آن پایانی هست؟
انتهای جهان هستی کجاست؟
جهان غیر قابل مشاهده که در مورد آن صحبت میکنیم میتواند بیانتها باشد یا در جایی به پایان برسد. اما تصور جهانی که به پایان میرسد آسان نیست؛ مثلا فرض کنید یک دیوار آجری عظیم در انتهای آن قرار گرفته باشد و آنجا پایان جهان باشد!
در نتیجه، از این نظر بینهایت معنای بهتری پیدا میکند؛ اما بینهایت میتواند به این مفهوم باشد که فراتر از جهان قابل مشاهده فقط سیارهها، ستارهها و اشکال دیگر مواد را پیدا نخواهید کرد، بلکه هر چیز ممکنی را خواهید یافت!
شما چه فکر میکنید و با کدام نظریه موافقید؟ آیا به نظر شما جهان بیانتهاست یا میتوان برای آن پایانی متصور بود؟ دیدگاههای خود را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
از عقل میگیم، ولی نمیدونیم عقل چیه؟ از لایتناهی میگیم ولی بی انتهایی قابل درک نیست،از میلیاردها سال نوری میگیم، ولی هیچوقت با فیزیک به صدسال نوری هم نخواهیم رفت، جالبه بعد از لبه جهان قابل مشاهده رو هم چنگ میندازیم! برای من که قابل درک نیست، ممکنه شما توضیح بدین؟
جهان قابل مشاهده رو به فیزیک بسپاریم و جهان غیر قابل مشاهده رو به متافیزیک، فلسفه ودین، چقدر راحت در مورد 43 میلیارد سال نوری شعاع جهان قابل مشاهده نظر میدیم، در حالیکه عمر ما نهایتا 70، 80 ساله، هم در مورد میلیاردها سال نوری نظر میدیم، هم در مورد فراتر از اون!!!یا عاقل محض هستیم یا جاهل مطلق ، فکر میکنم که اگه عاقل محض هم میبودیم به فرض محال، باز هم در حد عقل انسان نمیگنجید این مسایل، پس مطمئن هستم که جاهل مطلق هستیم، با عقل بشری این مسایل قابل درک نیست، پس باید چیکار کنیم؟
اگر پایانی برای جهان هستی قائل باشیم، بعد از اون پایان هم ،لاجرم باید آغازی باشه، پس تصور متناهی بودن جهان هستی، باطل است، اما اگر پایانی برای جهان قابل مشاهده متصور باشیم، بدیهی است که جهان غیر قابل مشاهده بعد از جهان قابل مشاهده ، لایتناهی است.
به نظر من جهان هم کروی است بدین معنا که اگر از قسمت زمین حرکت کنیم به سمت جهان دوباره بر میگردیم به سمت زمین
اگر بی نهایت شه تسلسل به وجود میایه
سلام و عرض ادب
خیلی بحث وسیع و جالبی هست و تا اطلاعاتی نداشته باشیم نظر دادن مشکل هست
ولی این نظر که انتهای جهان بینهایت هست و در جستجوی آن به جایی خواهیم رسیدکه دیگر نه سیاره هست نه ماده نه سحابی یا هر چیز دیگر و ممکن است فقط انرژی یاچیزهای دیگری باشد که ناشناخته هست خیلی به واقعیت نزدیک بنظر میرسه
بنظرم فرضیه جهان لایتناهی به عقل و اطلاعات فعلی بشر مقرونتر است تا نظریات دیگر ؛چرا که بشر هنوز در مورد کشفیات وتحلیل کره زمین ویا منظومه شمسی بی حد وحصر مشکل دارد تا برسه به جهان غیر قابل مشاهده!!