سیاره‌های منظومه شمسی ما به دو شکل وجود دارند؛ برخی سنگی و برخی گازی. اما تمام قمرهای منظومه شمسی سنگی هستند، حتی آن‌هایی که به دور غول‌های گازی می‌چرخند. این موضوع به طور خاص، به جرم ماه، دمای اطراف آن و تاثیر نیروهای کشندی (Tidal Force) به معنی کشش گرانشی یک جرم مجاور مانند سیاره میزبان آن بستگی دارد.
تصور کنید که ترکیب سنگی قمر زمین با هیدروژن خالص جایگزین شود. چگالی گاز هیدروژن بسیار کمتر از سنگ است، بنابراین ماه بلافاصله به اندازه زمین رشد می‌کند! در واقع، اندازه بزرگ غول‌های گازی مانند سیاره مشتری یکی از دلایلی است که به حیات آن‌ها کمک می‌کند، چرا که اگر خیلی کوچک بودند، نیروی گرانش به اندازه‌ای نبود که بتواند آن عناصر سبک را کنار هم نگه‌دارد. اما اندازه، تنها عامل تعیین‌کننده در این امر نیست، بلکه دما نیز نقش مهمی دارد.
جان لونین (John Lonin)، رئیس دپارتمان نجوم دانشگاه کرنل (Kernel University) آمریکا، می‌گوید: «بیایید ماه را همانطور که هست، یعنی یک قمر سنگی در نظر بگیریم و سپس یک اتمسفر هیدروژنی در اطراف آن قرار دهیم. ما می‌دانیم که اتمسفر هیدروژنی به سرعت به دلیل اثرات حرارتی فرار می‌کند. به عبارت دیگر، گرمای خورشید باعث تبخیر هیدروژن می‌شود. بنابراین قمر کاملا هیدروژنی در کنار زمین با این فاصله از خورشید پایدار نخواهد بود.»
اما حتی اگر قمر گازی خیالی ما به اندازه زمین بود و دمای اطراف آن نیز بسیار سرد بود، باز هم احتمالا سیاره میزبانش آن را از هم می‌پاشید. ماه در معرض نیروهای کشندی یا جزر و مدی زمین است. بنابراین در واقع نه به شکل کره که کمی تخم مرغی شکل است، اما فرو نمی‌پاشد، زیرا استحکامش به آن کمک می‌کند.
چگونه یک قمر گازی ممکن است وجود داشته باشد؟
پاسخ این است که دو قمر و یک سیاره باید یا در دمای سرد با فاصله بسیار دور از خورشید میزبان خود بوده و یا بسیار بزرگ باشند. اگر می‌خواهید قمری فوق‌العاده بزرگ مانند نپتون بسازید و آن را در اطراف سیاره‌ای به اندازه مشتری قرار دهید، مطمئنا قمرتان پایدار خواهد بود، زیرا در آن صورت، نیروهای گرانشی که این اجرام عظیم را در کنار هم نگه می‌دارند، نیروهای کشندی را از نابودی قمری به اندازه نپتون باز می‌دارند.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، پیشنهاد می‌کنیم مشاهده زمین از ماه را نیز از دست ندهید.