چرا سیارکها و دنبالهدارها شکلی عجیب دارند؟

سیارکها و دنبالهدارها به دلیل فرایند شکلگیری متفاوت با سیارههای کروی، شکل نامنظم و عجیبی دارند؛ یک اردک عروسکی، یک فرفره، یک جفت پنکیک! اینها تنها چند نمونه از اشکالی هستند که ستارهشناسها در سامانه خورشیدی مشاهده کردهاند. با اینکه سیارهها و برخی قمرها به شکل بینقصی کروی به نظر میرسند، اجرام کوچکتر در منظومه شمسی مثل سیارکها و دنبالهدارها شکلهای متفاوتی دارند؛ اما دلیل این شکلهای عجیب چیست؟
آلساندرا اسپرینگمن (Alessandra Springman)، پژوهشگر دانشگاه آریزونا (University of Arizona) آمریکا، میگوید: «همهچیز به گرانش و جرم باز میگردد. گرانش، اجرام بزرگی مثل سیارهها و برخی قمرها را شکل میدهد. اگر جرم کافی باشد، این گرانش است که شکل را تعیین میکند.»
با بزرگتر شدن ساختار، گرانش همه چیز را به صورت برابر به سمت مرکز جرمی هدایت میکند. نیروی گرانش بدین ترتیب، شکل کروی را به وجود میآورد. سپس نوبت به سیارکها، دنبالهدارها و دیگر اجرام کوچک منظومه شمسی مثل برخی اجرام کمربند کویپر (Kuiper Belt) میرسد که فراتر از نپتون به دور خورشید میچرخند.
پس از آنکه سیارهها اغلب مواد اصلی منظومه شمسی را جارو کردند، اجرام یادشده از بقایای آنها تشکیل شدند. دنبالهدارها و سیارکها کوچکتر از آن بودند که گرانش بتواند بر شکل آنها تاثیر بگذارد
بدون شکلدهی بر اثر نیرویهای گرانشی، عوامل دیگر به میان میآیند. به عنوان مثال برخی سیارکها نامنظمتر از بقیه هستند، زیرا با یکدیگر برخورد کردهاند. سیارک آروکوت (Arrokoth) مانند دو پنکیک است که به یکدیگر چسبیدهاند. به عقیده دانشمندان آروکوت از دو جرم تشکیل شده است که به دور یکدیگر میچرخیدند و به مرور هم نزدیک شدند و پس از برخورد با یکدیگر، به هم چسبیدند.
سیارکهای مشهور بنو و ریوگو چه شکلی دارند؟
سیارکهای بنو (Bennu) و ریوگو (Ryugu) به شکل لوزی هستند که این موضوع حاصل ترکیب زمینشناختی آنها است. به گفته اسپرینگمن، بنو و ریوگو در گروه تودههای قلوهسنگی (Rubble Pile) قرار دارند.

این دو سیارک پر از دهانههای برخوردی هستند و با نیروهایی غیر از گرانش یا اصطکاک مثل نیروی ضعیف واندروالسی تشکیل شدهاند. نیروی واندروالسی (Van Der Waals Force) با تاثیرگذاری بر خود ذرات، موجب جذب آنها به یکدیگر میشود.
دانشمندان گمان میکنند دو سیارک یادشده به این دلیل به شکل لوزی درآمدهاند که سرعت دورانی آنها تحت تاثیر نحوه جذب و انتشار تابشهای خورشیدی قرار دارد.