اخترشناسان برای نخستین بار «پستاب» (Afterglow) ناشی از یک رویداد کهکشانی به نام کیلونوا (Kilonova) را رصد کردند. کیلونوا انفجار بزرگی است که در نتیجه برخورد ستارههای نوترونی با یکدیگر به وجود میآید و موجب انتشار جریانی قدرتمند از ذرات پرانرژی در فضا میشود. این رویداد بارقههای درخشانی از نور رادیواکتیو شامل مقادیر انبوهی از عناصر مهم مانند نقره، طلا، پلاتینیوم و اورانیوم را ایجاد میکند.
در همین رابطه بخوانید: برخورد دو ستاره نوترونی در فضا ۱۰۰ برابر جرم زمین طلا تولید کرد!
محققان معتقدند در سال ۲۰۱۷ و با کمک اشعههای ایکسی که تلسکوپ فضایی چاندرا (Chandra) ناسا رصد کرده است، پستاب کیلونوا را شناسایی کردهاند. آپراجیتا هاجلا (Aprajita Hajela)، محقق دانشگاه نورثوسترن (Northwestern University) آمریکا، میگوید: «ما هنگام بررسی رویدادهای پس از ادغام ستارههای نوترونی متوجه این پدیده ناشناخته شدیم! رویداد مذکور به ما فرصت میدهد تا به درک جدیدی از برخی فرآیندهای فیزیکی دست یابیم که قبلا رصد نشدهاند.»
ستارههای نوترونی در واقع هستههای متلاشیشده ستارگان بزرگ هستند که شعاعی کوچک (حدود ۳۰ کیلومتر) و تراکم بسیار زیادی دارند. این ستارگان از نوترونهایی تشکیل شدهاند که با فاصله نزدیک کنار یکدیگر قرار گرفتهاند.
این انفجار ابتدا در سال ۲۰۱۷ شناسایی شد و اخترشناسان توانستند برای اولین بار لحظه برخورد دو ستاره نوترونی را شناسایی کنند. رویداد مورد بحث که GW170817 نام دارد، با استفاده از شاخه جدید اخترشناسی امواج گرانشی ثبت شد. اکنون پس از گذشت چند سال از این ادغام، جریان ذرات پر قدرت محو شده و منبع جدیدی از اشعه ایکس آشکار شده است.
منبع جدید اشعه ایکس از کجا آمده است؟
به عقیده فیزیک اخترشناسان توضیح اصلی وجود منبع جدید اشعه ایکس آن است که گسترش زبالههای ناشی از ادغام، شوکی مشابه انفجار صوتی یک هواپیمای مافوق صوت به وجود آورده است. این شوک هوای اطراف مواد منتشرکننده اشعه ایکس را گرم میکند. در توضیح دیگر، مواد بهوجودآمده در نتیجه ادغام ستارههای نوترونی که به سمت سیاهچاله فرو میریزند، اشعههای ایکس را ایجاد کردهاند.
ستارهشناسان برای درک بهتر به رصد این جرم آسمانی ادامه خواهند داد و چاندرا تنها تلسکوپی است که پس از چند سال هنوز هم قادر به دریافت نور این برخورد کیهانی است.