ایستگاه فضایی بینالمللی یک ساختار فضایی ماژولار (دارای چندین بخش قابل سکونت) است که در ارتفاع حدودا ۴۰۰ کیلومتری زمین به دور کره خاکی میچرخد. در این مطلب ۱۳ واقعیت را درباره این سازه فضایی مرور خواهیم کرد. ضمنا شما اکنون میتوانید موقعیت زنده ایستگاه فضایی بینالمللی را پایش کنید.
۱. سرعت حرکت ایستگاه فضایی بینالمللی حدود ۲۳ برابر سرعت صوت است!
ایستگاه فضایی بینالمللی با سرعت بیش از ۲۸ هزار کیلومتر بر ساعت در مدار سیاره زمین در حال حرکت است. با این سرعت، ساکنین ایستگاه مذکور حدودا هر ۹۰ دقیقه یک بار دور زمین میچرخند و در هر ۲۴ ساعت تقریبا ۱۶ بار طلوع و غروب خورشید را تماشا میکنند.
در همین رابطه بخوانید: طلوع خورشید از ایستگاه فضایی بینالمللی چگونه است؟+عکس
برای درک بهتر این موضوع، فاصله میان زمین تا ماه را در نظر بگیرید که بیش از ۳۸۴ هزار کیلومتر است و فضانوردان فضاپیمای آپولو-۱۱ تقریبا سه روز در راه بودند تا به ماه برسند. با سرعتی که ایستگاه فضایی در حال حرکت است، امکان سفر به ماه و بازگشت از آن طی یک روز وجود دارد!
۲. سفر در زمان در ایستگاه فضایی بینالمللی
نظریه نسبیت بیان میکند هر چقدر سریعتر حرکت کنیم، گذر زمان را آهستهتر احساس خواهیم کرد. در زندگی روزمره، هر چقدر هم سریع حرکت کنیم احتمالا تفاوت زیادی در گذشت زمان حس نمیکنیم، اما اگر بتوانیم به سرعتهایی بسیار زیاد، مانند سرعت حرکت ایستگاه فضایی بینالمللی برسیم، گذشت آرامتر زمان محسوس خواهد بود.
بررسیها نشان میدهد یک فضانورد که یک سال از عمرش را در ایستگاه مذکور میگذراند در مقایسه با یک فرد در سطح زمین، حدود یک صدم ثانیه کمتر زمان را تجربه میکنند. این مقدار زیاد نیست اما نشان می دهد افراد حاضر در ایستگاه، به نوعی در حال سفر در زمان هستند!
در همین رابطه بخوانید: زمان در فضا چگونه میگذرد؟
۳. قوانین پیچیده ایستگاه فضایی بینالمللی
این ایستگاه به طور مشترک توسط نهادهای دولتی کشورهای مختلفی اداره میشود و قوانینی در آن وجود دارد که مالکیت و صلاحیت اجزای مختلف آن را مشخص میکند. کشورهای عضو میتوانند قوانین خود را بر بخشهایی از ایستگاه (ماژولها یا تجهیزات) و همچنین اعضای خدمهای که میفرستند، اجرایی کنند. این موضوع به این معنا است که یک فضانورد در یک اتاق باید تابع قوانین آمریکا باشد و در اتاق بعدی از قوانین کشورهای دیگر از جمله ژاپن، روسیه، کانادا یا اروپا پیروی کند.
۴. سابقه جرم در ایستگاه فضایی بینالمللی!
در سال ۲۰۱۹ ظاهرا یک فضانورد به اطلاعات حساب بانکی فضانوردی دیگر دسترسی پیدا کرده و در ایستگاه فضایی، از آن سو استفاده کرده است.
۵. ایستگاه فضایی هیچ وقت خالی از خدمه نبوده است
به طور معمول حدود هفت خدمه همیشه در ایستگاه فضایی مشغول پژوهش هستند. این عدد همواره ثابت نیست و گاهی افراد بیشتری در این سازه عظیم حضور دارند. برای مثال در زمان جایگزینی خدمه، حدود سیزده نفر به طور موقتی در ایستگاه هستند. تاکنون حدود ۲۵۰ نفر از تقریبا ۲۰ کشور جهان در این ایستگاه حضور داشتهاند که بیش از ۱۵۰ نفر آنها از آمریکا و حدود ۵۰ نفر روسی بودهاند.
۶. یکی از خدمه ایستگاه فضایی یک ربات است!
اولین خدمه غیرانسان ایستگاه فضایی بینالمللی رباتی با نام روبنونات-۲ (Robonaut-2) است که از سال ۲۰۱۲ همراه انسانها در ایستگاه فضایی زندگی میکند. این ربات تقریبا شبیه به انسانها ساخته و طراحی شده است و میتواند به ساکنین ایستگاه کمک کند. روبونات قادر به انجام کارهای خستهکنندهای است که ساکنین علاقهای به انجام آنها ندارند. این ربات انساننما همچنین میتواند کارهای خطرناکی را که خدمه از انجام آنها عاجز هستند انجام دهد یا در مواقعی خدمه را از بروز خطرهای احتمالی آگاه کند.
۷. ایستگاه فضایی بزرگترین سازه در خارج از زمین
با احتساب صفحههای خورشیدی، این ایستگاه به اندازه یک زمین فوتبال آمریکایی بزرگ است. طول این سازه بزرگ حدود ۳۳ متر مربع و وزن آن بیش از ۴۵۳ تن است. شاید میشد چنین سازهای را در ابعاد کوچکتر نیز ساخت، اما یکی از اولویتهای ناسا، آژانس فضایی روسیه (Roscosmos) و همکارانشان در طراحی ایستگاه فضایی، راحتی ساکنان و فضانوردان بوده است.
۸. امکانات رفاهی ایستگاه فضایی بینالمللی
فضانوردان میتوانند با امکاناتی از قبیل اتاق خواب، حمام و سالن بدنسازی زندگی سالمی را در فضا تجربه کند. آنها برای مراقبت از سلامتی خود و تحلیل نرفتن استخوانها و عضلههایشان باید حتما روزی دو ساعت از امکانات ورزشی ایستگاه استفاده کنند.
شاید جالبترین ویژگی این ایستگاه، کلاهک پنجره مانند آن است که فضانوردان میتوانند از آنجا به سیاره زمین نگاه کنند. به گفته بسیاری از فضانوردان نگاه به زمین از ایستگاه فضایی یکی از بهترین تجربههایشان بوده است.
۹. توقفگاهی برای سفر به مریخ
یکی از مهمترین اهداف این ایستگاه، بررسی تاثیر اقامت طولانی مدت در فضا بر بدن انسان است. دستیابی به این دانش مانند آسانسوری است که به انسانها کمک میکند بسیار سریعتر بتوانند به سیارههای دور مانند مریخ سفر کنند. برای این هدف، منطقی است که ساکنین ایستگاه فضایی در کنار زندگی در این سازه مورد آزمایشهای گوناگونی نیز قرار بگیرند تا سلامت کسی در سفر به نقاطی دور مانند سیاره مریخ در خطر نباشد.
پگی ویتسون (Peggy Whitson)، فضانورد آمریکایی، رکورددار اقامت در فضا طی ۶۶۵ روز و ۲۲ ساعت و ۲۲ دقیقه است.
۱۰. ساخت ایستگاه فضایی بیش از ده سال زمان برده است
سال ۱۹۸۴ برنامه ساخت ایستگاه فضایی رسما کلید خورد و در سال ۱۹۹۸ ساخت آن آغاز شد. در نهایت در سال ۲۰۰۹، پروژه ساخت ایستگاه فضایی بینالمللی به پایان رسید.
۱۱. ایستگاه فضایی از زمین قابل مشاهده است
حتی با چشم غیرمسلح نیز به راحتی میتوانید ایستگاه فضایی را ببینید. بررسیها نشان میدهند پس از ماه و سیاره زهره، ایستگاه فضایی سومین شی روشن در آسمان شب است. صفحههای خورشیدی این سازه بزرگ باعث میشوند دیدن آن آسانتر از دیگر اجرام در آسمان شب باشد.
۱۲. ایستگاه فضایی در معرض خطر برخورد زبالههای فضایی
پس از گذشت حدود دو دهه از آغاز ساخت و فعالیت ایستگاه فضایی بینالمللی، بیش از ۳۰ بار خطر جدی برخورد زبالههای فضایی به این سازه وجود داشته است. اندازه این زبالهها از چند اینچ شروع میشود و به اندازههای بزرگتر و مخربتری میرسد.
۱۳. پایان عمر ایستگاه فضایی بینالمللی
ایستگاه فضایی بینالمللی در ژانویه۲۰۳۱ عمرش پایان مییابد و با رسیدن به زمین، درون اقیانوس آرام خواهد افتاد. نقطه نمو (Point Nemo)، معروف به گورستان فضایی، مکانی در اقیانوس آرام است که فاصله بسیار زیادی از خشکی دارد و برای فرود کنترلشده زبالههای فضایی به درون اقیانوس، هدف قرار میگیرد.. آژانس فضایی روسیه هم اعلام کرده است به دلیل فناوریهای قدیمی این سازه، از ایستگاه فضایی خارج میشود. خروج روسیه احتمالا از سال ۲۰۲۵ آغاز شود و این کشور ایستگاه خدمات مداری روسیه (ROSS) را احداث کند.
ناسا نیز در تلاش است در همکاری گسترده با همکارانش، ایستگاههایی فضایی در مدارهای پایینی زمین ایجاد کند. این ایستگاهها میتوانند هتلهایی فضایی باشند که توسط شرکتهای فعال در حوزه گردشگری فضایی مانند اسپیسایکس و بلو اریجین (Blue Origin) مورد استفاده قرار بگیرند.