تصاویر ماهوارهای تجاری چگونه بر جنگ روسیه و اوکراین اثر می‌گذارند؟
تصاویر تهیه‌شده توسط ماهوارههای سنجشی تجاری در جنگ اوکراین و روسیه، آنچه را که قبلا فقط در اختیار آژانس‌های جاسوسی بود برای عموم مردم به تصویر کشیده است. این تصاویر از از یک کاروان نظامی عظیم روسی که به سمت کیف، پایتخت اوکراین، می‌رود تا حملات موشکی و گذرگاه‌های پناهجویان را نمایش می‌دهند. فناوری‌هایی مانند ماهوارههای مجهز به رادار دهانه ترکیبی (SAR) که می‌توانند در هوای ابری و در تمام ساعات شبانه‌روز به تهیه تصاویر بپردازند، تحولات میدان نبرد را به صورت تقریبا در لحظه ارائه می‌کنند.
در همین رابطه بخوانید: سایت عکس هوایی
به گفته کریگ نازارت (Craig Nazareth)، افسر سابق اطلاعاتی آمریکا، دیگر تنها دولت‌ها نیستند که به تصاویر ماهوارهای با قدرت تفکیک مکانی بالا دسترسی دارند. اکنون به لطف رشد انفجارگونه بخش خصوصی صنعت ماهواره، حجم تصاویر در مقایسه با درگیری‌های قبلی، مانند الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴، بیشتر و زمان ارائه آن‌ها سریع‌تر شده است.
در حالی که اغلب دولت‌های غربی فناوری‌های ماهوارهای پیچیده خود را دارند، ماهیت طبقه‌بندی‌شده آن‌ها امکان به‌اشتراک‌گذاری تصاویرشان را به دولت‌ها نمی‌دهد. همچنین با متزلزل شدن اعتماد عمومی به دولت‌های ایالات متحده و بریتانیا پس از جنگ عراق در سال ۲۰۰۳، تصاویر ماهوارهای شرکت‌ها به نوعی جایگزین آن‌ها شده است.
این تصاویر فراتر از بیان روایت‌ها از میدان نبرد، مستقیما به نیروهای اوکراینی در جنگ با روسیه کمک می‌کنند. پیام بنازاده (Payam Banazadeh)، مدیرعامل شرکت آمریکایی کاپلا اسپیس (Capella Space)، می‌گوید: «کاپلا اسپیس به طور مستقیم با دولت‌های ایالات متحده و اوکراین و همچنین سایر نهادهای تجاری به منظور ارائه تصاویر ماهوارهای همکاری می‌کند.» بر اساس تصاویر ماهوارههای همین شرکت بود که قبل از آغاز تهاجم روسیه در اوایل صبح ۲۴فوریه، عملیات جنگی آن‌ها علیه اوکراین تشخیص داده شد.
در حالی که اکثر ماهوارههای سنجشی برای ثبت تصاویر به نور خورشید و آسمان صاف نیاز دارند، کاپلا اسپیس با ماهوارههای SAR خود قادر به ثبت تصاویر در همه نوع شرایط آب‌وهوایی و همه ساعات شبانه‌روز است. به گفته مسئولان این شرکت، ماهوارههای کاپلا اسپیس با استفاده از فناوری SAR حتی در وضعیت طوفانی یا آتش‌سوزی‌های بسیار بزرگ هم قادر به تهیه تصاویر واضح و دقیقی از زمین هستند.
شرکت آمریکایی بلک‌اسکای (BlackSky) دیگر شرکتی است که تصاویرش از جنگ روسیه و اوکراین مورد استفاده رسانه‌های خبری قرار گرفته است. از جمله داده‌های مهم ماهوارههای بلک‌اسکای، تصاویر حمله به نیروگاه حرارتی لوهانسک (Luhansk) بوده که در اولین لحظات درگیری به ثبت رسید.
در مدارهای قطبی متداول که ماهواره‌ها در آن‌ها از شمال به جنوب پرواز می‌کنند، یک ماهواره می‌تواند در هر شبانه‌روز فقط دو عکس از یک نقطه خاص بگیرد، اما بلک‌اسکای ماهوارههای خود را خلاف جهت عقربه‌های ساعت و در جهت چرخش زمین تنظیم می‌کند تا قادر به تهیه تصاویر بیشتری از مناطق باشند. مشتریان تصاویر را ظرف ۹۰ دقیقه دریافت می‌کنند و با نرم‌افزار مجهز به هوش مصنوعی به تجزیه‌وتحلیل آن‌ها می‌پردازند.
البته به عقیده برخی کارشناسان، شاید تاکنون جذاب‌ترین تصویر از درگیری‌ها مربوط به کاروان نظامی ۶۴ کیلومتری روسیه باشد که شرکت آمریکایی مکسار (Maxar Technologies) آن را تهیه کرده است. برخلاف ماهوارههای متداول که جهتشان فقط به سمت زمین است، ماهوارههای مکسار دارای ژیروسکوپ هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد با دقت بیشتری بچرخند و به تهیه تصاویر بپردازند. ژیروسکوپ وسیله‌ای برای اندازه‌گیری یا حفظ جهت است که از اصل بقای تکانه زاویه‌ای (Angular Momentum) استفاده می‌کند.