کیهان سریعتر از تصور دانشمندان منبسط میشود

پژوهشگران طی مطالعات خود میگویند جهان سریعتر از آنچه مدلهای کیهانی پیشبینی میکنند درحال انبساط است و برخی از محققان این مسئله را بزرگترین سوال علمی دنیا و بحرانی در درک آینده کیهان میدانند. علم کیهان شناسی موفق شده است انبساط شتابدار عالم را بهخوبی اثبات کند، اما در این رابطه که سرعت آن چقدر است و چطور میتوان رقم دقیق و منبعش را کشف کرد، تردیدها و خطاهایی وجود دارد.
دانشمندان سعی کردند سرعت کنونی انبساط جهان را به دو روش اندازه گیری فاصله ستارگان و بررسی یک درخشش ضعیف که قدمت آن به عالم گذشته برمیگردد، اندازه بگیرند. این رویکردهای دوگانه موجب کشف برخی از اجزای اساسی کیهان مانند انرژی تاریک شد که حدس زده میشود نقش کلیدی در انبساط شتابدار عالم دارد.
دو روش مذکور در رابطه با نرخ انبساط فعلی جهان حدود ۸% باهم اختلاف دارند؛ چنین عدم تطابقی «تنش هابل» (Hubble Tension) نام دارد و بیان میکند جهان کنونی سریعتر از چیزی که انرژی تاریک میتواند توضیح دهد درحال انبساط است.
همچنین کمیت «ثابت هابل» (Hubble’s Constant) نسبت سرعت دور شدن یک کهکشان از ما به فاصله آن است. بدین ترتیب جهان کنونی با سرعتی در حدود ۶۷/۳۶ کیلومتر در ثانیه در هر مگاپارسک که برابر ۳/۲۶ میلیون سال نوری است، منبسط میشود.
یکی از راههای بهدست آوردن ثابت هابل، مطالعه تابش پسزمینه کیهانی شامل موجهایی با طول موج میکرو است که درخششی ضعیف بهجامانده از عالم اولیه هستند. تلسکوپهایی مانند رصدخانه پلانک (Planck) آژانس فضایی اروپا (ESA) این امواج را اندازهگیری کرده و تصویری دقیق از نحوه توزیع ماده و انرژی در کیهان اولیه بهدست آوردهاند.
روش دیگری که در حل این مسئله مورد استفاده قرار میگیرد، زیر نظر گرفتن گروهی از انفجارهای ستارهای به نام ابرنواخترهای نوع یکم ای (Type 1a supernova) است که دارای فرآیند اندازهگیری بسیار پیچیدهای هستند. این نوع ابرنواختر، در آن دسته از منظومههای دوتایی دیده میشود که در آنها یکی از ستارهها یک کوتوله سفید است. بقایای یک ستاره را که چرخه عمر طبیعیاش کامل شده و همجوشی هستهای آن پایان یافته، کوتوله سفید مینامند.
یک تیم تحقیقاتی بیش از ۱۷۰۰ مشاهده از این ابرنواخترها را تجزیهوتحلیل کرده و دقیقترین تخمین ممکن برای ثابت هابل در زمان کنونی را برابر ۷۳/۰۴ کیلومتر در ثانیه در هر مگاپارسک با خطای ۱/۰۴ ارائه دادند. این مقدار حدود ۸% بیشتر از مقدار استنباطشده از اندازهگیریهای رصدخانه پلانک از تابش پسزمینه کیهانی است.
رصدخانههای دیگر نیز مانند تلسکوپ کیهانشناسی ACT در شیلی، تلسکوپ فضایی گایا (Gaia) آژانس فضایی اروپا و تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb) به حل مسئله تنش هابل کمک میکنند.