یافتههای غیرمنتظره درباره گدازههای آتشفشانی ماه

بررسی ترکیبات شیمیایی سنگهای آتشفشانی ماه نشان میدهد که قمر زمین مدت زمانی بیشتر از تخمین دانشمندان فعال بوده است. این سنگها حدود ۲ میلیارد سال پیش تشکیل شدهاند؛ دورهای که حیات چندسلولی بهتازگی روی زمین درحال شکلگیری بود. محققان با بررسی نمونههای بهدستآمده از ماموریت چینی چانگای-۵ (Chang’e-5) چنین تخمینهایی را بر اساس اندازه و ویژگیهای خاص هر کره انجام میدهند؛ شواهد نشان میدهد ماه برخلاف اندازهاش، مدت زمان طولانیتری فعالیتهای آتشفشانی داشته است.
در همین رابطه بخوانید:
کره ماه چیزی حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش شکل گرفت. نمونههایی که در ماموریت آپولو (Apollo) در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ جمعآوری شدند، نشان داد که فعالیتهای آتشفشانی تا یک میلیارد سال آغازین عمر ماه رایج بوده و گدازهها تا میلیونها و حتی صدها میلیون سال روی سطح این کره جاری بودند. محققان بر اساس اندازه ماه احتمال میدادند که این کره در سه میلیارد سال پیش سرد شده است.
توجیه فعالیتهای آتشفشانی جوان روی کرههای کوچکی مثل ماه بسیار سخت است؛ چون این اجرام زودتر سرد میشوند و سریعتر شکل میگیرند. بااینحال، دانشمندان احتمال میدادند که شاید عناصر رادیواکتیو بتوانند چنین امری را توجیه کنند. واپاشی هستهای عناصر رادیواکتیو گرمای زیادی تولید میکند و اگر چنین موادی بهاندازه کافی در گوشته ماه وجود داشته باشد، میتواند انرژی کافی برای چنین فعالیتهایی را تامین کند، اما با آزمایشهای انجامشده این فرضیه رد شد.
بر اساس یکی از این نظریهها نیروی گرانشی زمین باعث شده است تا گوشته ماه تا مدت طولانیتری مذاب باقی بماند و گدازهها روی سطح قمر زمین تا یک میلیارد سال و یا بیشتر جاری شوند. در حدود دو میلیارد سال پیش، ماه به زمین نزدیکتر بود و وقتی بهآرامی از زمین دور میشد، نیروی گرانشی زمین تاثیر کمتری روی آن داشت و باعث شد تا گوشته ماه بهمرور زمان سردتر شود. البته برخورد سیارکها به ماه هم میتوانست گدازههای درون ماه را روی سطح آن جاری کند.
در همین رابطه بخوانید:
اکثر مردم فکر میکنند که انسان همه چیز را درباره ماه میداند، اما ماموریت چانگای-۵، نمونه خوبی از ناشناختههای ماه را به ما نشان داد. چنین امری در واقع یکی از دلایلی است که سازمانهایی مثل سازمان ملی فضایی چین (CNSA) و ناسا نیاز دارند تا ماموریتهای بیشتری به ماه بفرستند. چانگای-۵ اولین ماموریت در چهل سال گذشته است که سنگهای ماه را به زمین بازمیگرداند.