بزرگترین تلسکوپ فضایی دنیا به‌نام جیمز وب (James Webb) که قرار است جایگزین تلسکوپ هابل شود، توسط ماهواره‌بر اروپایی آریان-۵ (Ariane-5) به فضا پرتاب شد. جیمز وب همه مراحل تاریخ پر رمز و راز کیهان از زمان انفجار بزرگ (بینگ‌بنگ) و تشکیل منظومه‌های ستاره‌ای با قابلیت پشتیبانی از حیات در سیاره‌هایی مانند زمین گرفته تا تکامل منظومه شمسی را بررسی خواهد کرد.
با بهره‌گیری از این تلسکوپ، طیف گسترده‌ای از تحقیقات در زمینه‌های نجوم از جمله مشاهده برخی از دورترین رویدادهای کیهانی و اجرام در عالم هستی فراهم می‌شود. به‌علاوه، دانشمندان با کمک جیمز وب قادر به مطالعه دقیق ویژگی‌های اتمسفری آن دسته از سیارههای فراخورشیدی خواهند بود که به‌طور بالقوه قابل سکونت هستند.
در همین رابطه بخوانید:
عملیات پرتاب این تلسکوپ روز شنبه ۲۵دسامبر (۴دی) ساعت ۱۲:۲۰ به‌وقت گرینویچ از پایگاه فضایی گویان فرانسه (French Guiana) در آمریکای جنوبی انجام گرفت. این ماموریت به‌دلیل ابعاد بسیار بزرگ تلسکوپ چالش‌برانگیز بود؛ چرا که جیمز وب در فیرینگ (دماغه مخروطی) بزرگترین حامل‌های فضایی هم جای نمی‌گرفت. متخصصان برای این منظور تلسکوپ مذکور را به‌گونه‌ای طراحی کرده‌اند که امکان تا کردن آن وجود داشته باشد. اپراتورها جیمز وب را پس از پرتاب و طی مدت سه هفته باز خواهند کرد.
این تلسکوپ را ناسا، آژانس فضایی اروپا (ESA)، آژانس فضایی کانادا (CSA) و موسسه علوم تلسکوپ فضایی (Space Telescope Science Institute) آمریکا اپراتوری می‌کنند. ساخت تلسکوپ مذکور را نیز دو شرکت آمریکایی نورثروپ گرومن (Northrop Grumman) و بال ائرواسپیس (Ball Aerospace & Technologies) برعهده داشته‌اند و حدود ۱۰ میلیارد دلار برای توسعه آن هزینه شده است.
ابعاد فنی تلسکوپ جیمز وب
آینه اصلی جیمز وب به‌عنوان بخش اصلی آن از ۱۸ آینه کوچکتر شش ضلعی و از جنس بریلیوم با روکش طلا ساحته شده است. قطر این آینه ۶.۵ بوده که بسیار بزرگتر از آینه اصلی هابل با قطر ۲.۴ متر است. این تلسکوپ همچنین مجهز به یک آفتابگیر ۵ لایه بسیار بزرگ به‌اندازه زمین تنیس است که با مسدودسازی نور خورشید، زمین و ماه، آینه و دیگر ابزار را در دمای کمتر از ۲۲۳- درجه سانتیگراد نگه می‌دارد.
در همین رابطه بخوانید:
ناسا طرح اولیه تلسکوپ فضایی جدید برای رمزگشایی از مه‌بانگ را تایید کرد
جیمز وب برخلاف تلسکوپ هابل که در طیف‌های فرابنفش نزدیک، مرئی و مادون قرمز نزدیک (۰.۱ تا ۱ میکرومتر) فضا را رصد می‌کند، در محدوده فرکانس پایین‌تر، از نور مرئی با طول موج بلند تا مادون قرمز میانی (۰.۶ تا ۲۸.۳ میکرومتر) به کاوش خواهد پرداخت. چنین امری به تلسکوپ امکان می‌دهد اجسام با انتقال به سرخ (Redshift) بالا را مشاهده کند که برای هابل بسیار دور هستند. انتقال به سرخ پدیده‌ای است که در آن نور گسیل‌شده از یک جرم (مانند امواج مرئی، فرابنفش، اشعه ایکس و اشعه گاما) به‌سمت طول موج قرمز در انتهای طیف می‌رود.
تلسکوپ جیمز وب می‌بایست بسیار سرد نگه داشته شود تا بتواند بدون ایجاد تداخل، به رصد در طیف مادون قرمز بپردازد. در نتیجه، متخصصان آن را در نزدیکی نقطه لاگرانژ L2 خورشید-زمین، در فاصله حدودا ۱.۵ میلیون کیلومتری زمین، مستقر می‌کنند.
کشف حیات فرازمینی در ۲۰ ساعت!
نکته دیگری که درباره جیمز وب می‌توان اشاره کرد این است که تلسکوپ مذکور قادر خواهد بود با ۲۰ ساعت رصد، احتمال وجود حیات فرازمینی در سیارههای فراخورشیدی را نشان دهد. البته ممکن است چنین امری طی ۲۰ ساعت متوالی اتفاق نیفتد، بااین‌حال چنین روندی با سرعتی بسیار بالا پیش می‌رود. این تلسکوپ به‌دنبال دو ترکیب متان (CH4) و کربن دی‌اکسید (CO2) در سیارههای دیگر خواهد بود که به‌وجود حیات مرتبط می‌شوند.
گفتنی است ماموریت پرتاب جیمز وب به‌دلایل مختلف با تاخیرهای مکرری مواجه شده بود. اکنون دانشمندان امیدوارند با استفاده از داده‌های این تلسکوپ، تحولی بزرگ را در حوزه رصدهای نجومی رقم بزنند.
ماهواره‌بر آریان-۵
آریان-۵ که در این ماموریت از آن استفاده شد، یک ماهواره‌بر سوخت مایع دو مرحله‌ای با طول کلی ۴۶ تا ۵۲ متر بوده و قطر هر دو مرحله آن ۵.۴ متر است. این ماهواره‌بر متعلق به شرکت اروپایی آریان اسپیس (Arianespace) ۷۷۷ تن وزن داشته و می‌تواند ۱۶ تن محموله به مدار لئو منتقل کند.
آریان-۵ با احتساب این ماموریت تاکنون ۱۱۲ بار به فضا پرتاب شده که ۵ مورد آن ناموفق بوده است. اولین ماموریت ماهواره‌بر یادشده در سال ۱۹۹۶ انجام شد و هزینه هر بار پرتاب آن بین ۱۳۹ تا ۱۸۵ میلیون یورو تخمین زده می‌شود.
داره جالب میشه کهکشان. منتظرم ببینم جیمز وب چه چیزی کاوش میکنه