ستارهشناسان با استفاده از تلسکوپ VLT (سرواژه Very Large Telescope) واقع در شیلی سامانه ستارهای در فاصله ۱۵۰ سال نوری از زمین با سیارههایی در مدارهای عمود بر هم شناسایی کردند. محققان پیشتر سه سیاره پیرامون ستاره HD 3167 شناسایی کرده بودند، اما آنچه در این سامانه غیرعادی بوده، انحراف مداری دو سیاره بیرونی یعنی HD 3167 c و HD 3167 d است.
در منظومه شمسی تمام سیارهها در یک صفحه مشترک پیرامون خورشید گردش میکنند، ولی این دو سیاره دارای مدارهای قطبی هستند؛ بهعبارتدیگر آنها برخلاف زمین و سایر سیارههای منظومه شمسی که موازی با استوای خورشید میچرخند، از بالا و پایین قطبهای ستاره خود عبور میکنند.
همچنین پژوهشگران مشخصات مدار درونیترین سیاره یعنی HD 3167 b را برای اولین بار اندازهگیری کردند و دریافتند مدار این سیاره با دو سیاره دیگر تطبیق ندارد. این سیاره مانند سیارههای منظومه شمسی در مداری پیرامون صفحه استوای ستاره مادرش و عمود بر مدار دو سیاره دیگر میگردد. گفتنی است این اولین سامانه ستارهای با چنین ویژگیهایی است.
شوِتا دَلَل (Shweta Dalal)، از دانشگاه اکستر (University of Exeter) انگلیس، این سامانه را مطالعه کرده و میگوید: «ناهمترازی در سامانه مذکور ممکن است نتیجه حضور یک جرم مشاهدهنشده در مناطق بیرونی آن باشد. شواهدی از وجود سیارهای با ابعاد سیاره مشتری که هر ۸۰ روز یکبار بهدور ستاره میچرخد، مشاهده شده است که اثر گرانشی این جرم میتواند دو سیاره بیرونی را به مدارهای غیر عادیشان هدایت کرده باشد؛ درحالیکه سیاره درونی تحت تاثیر ستاره مرکزی در مدار خود باقی مانده است.»
در همین رابطه بخوانید:
به گفته وی، سیارهای بهابعاد مشتری برای کج کردن مدار این دو سیاره بهاندازه کافی پرجرم است. اگرچه منظومه شمسی نیز سیاره پر جرم مشتری را دارد، اما فاصله زیاد مدار سیارهها از یکدیگر مانع رخ دادن سرنوشتی مشابه برای زمین و سایر سیارهها شده است. در مقابل، همه سیارههایی که پیرامون HD 3167 میگردند، میتوانند درون مدار سیاره عطارد گنجانده شوند؛ بنابراین فاصله کم آنها از یکدیگر اثر گرانشیشان را بر یکدیگر افزایش میدهد.
رصدهای پیشرو ممکن است سامانههای مشابه بیشتری را آشکار سازد. ونسان بوریه (Vincent Bourrier) از دانشگاه ژنو (University of Geneva) سوئیس هدایت این اکتشاف را برعهده دارد و تیمش امیدوار هستند بتوانند مشاهدههای مشابهی را از سامانههای دیگر انجام دهند. بهگفته بوریه، این یافتهها بار دیگر دانستههای دانشمندان درباره شکلگیری سامانههای سیارهای را بهچالش میکشد.