خطر استفاده از ماهوارههای خارجی بهعنوان بستر ارتباطی اطلاعات حساس کشور

یک کارشناس امنیتی با اشاره به انتقال بیسروصدای اطلاعات جایگاههای سوخت و تراکنشهای بانکی از طریق ماهوارهای با مالکیت عربستان و امارات، این توافق را یک خطای بزرگ و راهبردی در قبال حفاظت از دادههای حیاتی کشور دانست. حمزه پاریاب بااشارهبه حمله سایبری اخیر به سامانه توزیع سوخت در کشور که منجر به تعطیلی چند ساعته بسیاری از جایگاه های توزیع و بروز مشکلاتی در شبکه حملونقل کشور شد، اظهار داشت: «اگرچه این اتفاق مهم نیازمند بررسیهای دقیق و کارشناسی نهادهای مسئول است، اما بهنظر میرسد در کنار ریشهیابی همهجانبه این رخداد، باید آن را تلنگری دانست که موجب شد یک هشدار مهم یعنی ضرورت تامین زیرساختهای امن و بومی در بخشهای مهم کشور بار دیگر مطرح شود.»
بهاعتقاد وی، درحالیکه همه توجهها بهسمت علت این اخلال فنی و تلاش برای عدم تکرار آن معطوف شده، اما باید سراغ یک اشکال بزرگتر در این ساختار رفت که آن، اتکا و اعتماد مسئولان سابق به برخی کشورهای دیگر در بخش انتقال داده جایگاههای توزیع سوخت در کشور از طریق ماهواره است. پاریاب خاطرنشان کرد: «سالهاست بخشهای مهم و حساسی چون ارتباط شبکههای بانکی کشور، جایگاههای توزیع سوخت و تعدادی از شبکههای زیرساختی دیگر، از طریق پهنای باند ماهواره به کاربران دولتی و خصوصی خدمات ارائه میکنند، اما نکتهای که در این میان به آن توجه کافی نشده، شریک خارجی نهادهای رسمی کشورمان در این ارتباطات ماهوارهای مهم و نیازمند سطوح بالای امنیتی است.»
کارشناس حوزه امنیتی بابیاناینکه طی سالهای گذشته مسئولان بخشهای فضایی و وزارت ارتباطات، از عبارت ماهواره «ایرانست» در توضیح نحوه انتقال دادههای ماهوارهای جایگاههای حمل سوخت استفاده می کردند، افزود: «این نام، یک توصیف گولزننده است، چراکه در واقعیت قراردادی با شرکت ماهوارهای عربست (Arabsat) عربستان برای استفاده از خدمات این مجموعه منعقد شده تا ماهواره بدر-۵ (Badr-5) شرکت مذکور که اسم دیگر آن عربست-۵بی (ARABSAT-5B) است، بخشی از ظرفیت خود (چند ترانسپاندر) را به ایران واگذار کند و این بخش از ظرفیت بدون آنکه مالکیت ماهواره در اختیار کشورمان باشد، در اقدامی ابتکاری ایرانست-۲۱ نامگذاری شده است.»
وی در ادامه توضیح داد: «بخش عمده این ماهواره را که در سال ۲۰۱۰ به فضا پرتاب شده، شرکت ایتالیایی-فرانسوی تالس آلنیا اسپیس (Thales Alenia Space) ساخته و مالکیت شرکت عربست نیز در اختیار چند کشور از جمله عربستان با درصد بالای سهام است. بهطور خلاصه، از یک ماهواره ساخت شرکتی ایتالیایی-فرانسوی که مالکیت آن در اختیار شرکت دیگری مستقر در عربستان است، بهعنوان پیوند ارتباطی بخشهای حساس و عمومی کشورمان مانند شبکه بانکی و توزیع سوخت استفاده میشود.»
پاریاب با یادآوری اینکه طبق اعلام مسئولان دولت گذشته، حداقل تا سال ۲۰۳۰ بخش مهمی از ارتباطات ماهوارهای کشورمان توسط شرکت عربست تامین خواهد شد، افزود: «نکته جالبتر اینجاست که مسئولان قبلی سازمان فضایی حتی سراغ امضای قرارداد با نسلهای بعدی ماهواره عربست بهنام بدر-۷ هم رفتهاند تا مشخص شود همتی برای خودکفایی کشورمان در این حوزه وجود نداشته است.»
متخصص حوزه امنیتی در پاسخ به این سوال که شاید به علت در اختیار داشتن لینکها و ترانسپاندرهای اختصاصی توسط ایران، امکان جاسوسی و نشت اطلاعات وجود نخواهد داشت، گفت: «این ادعا بهدلایل مختلف قابل نقد است، چراکه مگر می شود سازنده و مالک یک ماهواره نتوانند ظرفیت واگذارشده به کشور ثالث (در اینجا ایران) را کنترل و رصد کنند و همه چیز در اختیار کشوری باشد که سالها با او خصومت دارند؟»
وی اضافه کرد: «قطع غیرقانونی و ناگهانی شبکه العالم از ماهواره بدر-۴ در سالهای گذشته نیز نشان میدهد حداقل هر زمان که لازم باشد آنها میتوانند این خدمات را قطع کنند، ازاینرو اطمینان در این حوزه به کشورهای همگام و همسو، از اعتماد اینچنینی و کامل به شرکتی با تسلط عربستان، امارات و لیبی قابل اعتناتر است؛ هرچند که باید تمامی جوانب امنیتی، حقوقی و مالی ارتباط با دولتها و شرکت های مستقر در کشورهای دیگر را نیز مد نظر قرار داد.»
پاریاب در پایان از مدیران مربوطه خواست از این وضعیت برای تسریع در خودکفایی کشورمان در حوزه مهم ساخت و پرتاب ماهواره ارتباطی بومی استفاده کرده و با سرمایهگذاری مناسب در این بخش، ضمن جلوگیری از پرداخت مبالغ کلان ارزی به مالکان عربست، هرچه زودتر جلوی دسترسی سازندگان و مالکان خارجی این ماهواره به اطلاعات حیاتی کشورمان و شهروندان ایرانی را بگیرند.