دیگر خانه‌ها و اسباب و مبلمان زرکوب و مجموعه‌های عتیقه را فراموش کنید، حالا نوبت فضانوردی ثروتمندان رسیده است. ثروتمندان جهان در پروژه‌های جدید سفر به فضا مشارکت می‌کنند و میلیون‌ها دلار هزینه می‌کنند تا رؤیای سفر به فضا و سکونت در یک سیاره دیگر را عملی کنند.
اول سپتامبر 2016، پرتاب یک فضاپیمای مخابراتی متعلق به پروژه «اسپیس‌ایکس» (space X) با شکست مواجه شد. ماهواره ۲٠٠ میلیون دلاری مارک زاکربرگ، مؤسس و مدیر فیس‌بوک که قرار بود برای ایجاد پهنای باند روی مناطق بیابانی شمال آفریقا در فضا متسقر شود. این دومین پرتاب ناموفق این پروژه در نه ماه اخیر بوده است. یک روز بعد از این پرتاب ناموفق، ناسا در صفحه توییتر خود نوشت: «رخداد دیروز اسپیس‌ایکس (با وجود آنکه ناسا در پرتاب این موشک دخالتی نداشت) به ما آموخت که سفرهای فضایی همیشه با مخاطره روبروست.
سرمایه‌گذاران حوزه فضا را بشناسید
به رغم همه این مخاطرات، گروهی از مولتی میلیاردهای فناوری چند سال گذشته را صرف پروژه‌های ماجراجویانه فضایی کرده‌اند. اندک اندک فضانوردی به نشانه‌ای از برتری سرمایه‌داران تبدیل می‌شود. «اسپیس‌ایکس» از سال ۲٠٠۶ تاکنون ۳۲ پرتاب موفقیت‌آمیز داشته و پروژه‌هایی در همکاری با ناسا و قراردادهایی تا سقف ١٠ میلیارد دلار منعقد کرده است. «اِلون موسک» (Musk Elon) طراح و سرمایه‌گذار اصلی این پروژه، اندیشه‌های جاه‌طلبانه و بزرگی در سر می پروراند. موسک در جایی به شوخی گفته بود: «امیدوارم مرگ در مریخ به سراغم بیاید.»
موسک پیش از این نیز در یک اظهارنظر جنجالی در کنگره بین‌المللی فضانوردی مکزیک گفته بود: «تا سال ۲٠۲۲ به مریخ دست خواهیم یافت.» او از موشکی دوربرد صحبت می‌کند که می‌تواند ١٠٠ مجموعه انسانی را به مریخ حمل کند. روزنامه‌نگار باسابقه‌ای به نام «اشلی ونس» (Ashlee Vance) که تألیف کتاب زندگی موسک را نیز بر عهده دارد، می‌گوید: «من فکر می‌کنم این بلندپروازی‌ها ترکیبی از کنجکاوی، نوع‌دوستی و البته مقداری هم خودپرستی باشد. کودکان کنونی حاکمان جهان پیشرفته آینده‌اند. همان‌‌هایی که داستان‌های علمی-تخیلی دهه ۶٠ و ۷٠ را به واقعیت نزدیک می‌کنند و البته پول آن را هم دارند.»
شاید هیچکس مانند «جف بزوس» (Jeff Bezos) بنیانگذار شرکت آمازون در این راه هزینه نکرده باشد. او طرحی با نام «منبع آبی» (BLUE ORIGIN) را در سال ۲٠٠٠ شروع کرد و تا سال ۲٠٠۶ آن را مخفی نگه داشت. بزوس در حال تدارک نوعی سکوی پرتاب موشک به فضاست تا بتواند یک موشک ۲۷٠ فوتی (۵/۸۲ متری) را تا مریخ هدایت کند. در این راه شرکت او ده‌ها آزمایش انجام داده است. در سال ۲٠١۵، پروژه «منبع آبی» یک قرارداد همکاری با ناسا برای رسیدن به مدارهای پایینی فضا ترتیب داده بود. بزوس به خبرنگاران گفته است تا سال آینده تست حمل انسان به فضا را انجام خواهد داد.
بزوس کوشش‌های فضایی حال حاضر را همانند شروع پروژه فیبر نوری در دهه‌های ۶٠ و ۷٠ توصیف می‌کند. او معتقد است: «راه بسیار سختی در پیش داریم، اما این تلاش‌ها نسل آینده را به پویایی و تنوع زیادی هدایت خواهد کرد. ما به فضا می‌رویم تا زمین را از آلودگی حفظ کنیم. ربات‌ها در سراسر منظومه شمسی فعالیت خواهند کرد تا ما مطمئن باشیم که زمین بهترین سیاره برای زندگی است.»
دو ثروتمند جاه‌طلب، یک رقابت نفس‌گیر
در سال ۲٠١۳، موسک و بزوس برای به دست آوردن سکوی پرتاب ناسا و آزمایش صحیح فرود موشک در آب با یکدیگر رقابت کردند که موسک در هر دو برنده شد. موسک این پیروزی را «رقص اسب تک شاخ در میان آتش» توصیف کرد. در سال ۲٠١۵، بزوس آزمایش موفقیت‌آمیز پرتاب و فرود موشک خود را به انجام رساند. بزوس در اولین توییت خود به کنایه نوشت: «کمیاب‌ترین جانوران، یک موشک قابل استفاده است.» و موسک جواب داد: «نه کاملاً کمیاب، اسپیس‌ایکس سه سال پیش پرواز کرد و هنوز در مدارهای پایینی جو در حال گردش است.» بزوس در پاسخ نوشت: «آنچه آسان نیست کنترل فرود است که اگر چشم‌هایتان را باز کنید، خواهید دید.» یک ماه بعد، اسپیس‌ایکس فرودی عمودی را با موفقیت به پایان برد که در واکنش، جف بزوس نوشت: «به باشگاه خوش آمدی».
«هانا کِرنِر» (Hannah Kerner)، مدیر اجرایی مؤسسه‌ای به نام «سرحد فضا» که سکونت در فضا را ترویج می‌کند، در اظهارنظری درباره این رقابت گفت: «نوع‌دوستی همان خودپرستی است، زیرا هنگامی که یکدیگر را دوست می‌دارید، احساس غرور می‌کنید. و هر دو احساس شما را ترغیب به متفاوت بودن می‌کند.» موسک و بزوس چیزی را با همه ما به اشتراک گذاشته‌اند، راهی برای فرار از سرخوردگی عمیق و خسته‌کننده ناسا از اکتشافات فضایی. ما گمان می‌کردیم ۴٠ سال بعد از فرود انسان بر ماه، باید برای تعطیلات به فضا رفت. اما حالا با کار موسک و بزوس، داستان فرق می‌کند، آنها دیگر شبیه یک پیشرو نیستند، بلکه بیشتر به یک منبع تغذیه گران‌قیمت می‌مانند.
به سوی ارزان‌سازی اکتشافات فضایی
«هزینه»، مهمترین سد در مسیر این حرکت است و پس از آن، نیروی جاذبه. ناسا هزینه پرتاب هر موشک را در حدود ۴۵ میلیون دلار اعلام می‌کند. این سازمان، هزینه برنامه ۳٠ ساله فضایی «شاتل» را چیزی در حدود ۲٠٠ میلیارد دلار برآورد کرده است؛ پروژه‌ای که در سال ۲٠١١ به همین دلیل متوقف شد. شرکت‌های خصوصی برای ورود به این عرصه، راهی جز کاهش هزینه‌ها ندارند. در واقع، میلیاردرها باید سنت‌شکنی و با استفاده از تکنیک‌های مدرن راهی برای کاهش هزینه‌ها پیدا کنند. موسک و بزوس در تلاش‌اند تا از اسباب گران‌قیمت پرتاب، به جای سوختن در جو، استفاده مجدد کنند و میلیون‌ها دلار صرفه‌جویی کنند. قیمت فالکون «اسپیس‌ایکس» با ۹ موشک حدود ۶٠ میلیون دلار است و برای رسیدن به مدار بالاتر، این هزینه به ۹٠ میلیون دلار می‌رسد. این ارقام هنگامی است که نتوانید هیچ‌کدام از اجزا را بازیابی کنید. «اسپیس‌ایکس» توانست ۶ موشک از ۹ موشک را بازیابی کند، اما هنوز از هیچ‌کدام از موشک‌های بازیابی شده استفاده مجدد نکرده است. اگر این موشک‌ها دوباره کار کنند، هزینه هر پرتاب حدود ۷٠ درصد کاهش می‌یابد.
در ژوئن سال ۲٠١۵، «پل آلن» (Paul Allen) از بنیانگذاران مایکروسافت و «ریچارد برانسون» (Richard Branson)، از سرمایه‌داران مشهور بریتانیا از بزرگترین هواپیمای جهان رونمایی کردند. این هواپیما، یک بال به طول ١٠۷ متر و توانایی حمل ماهواره‌ای ۴۵۴ کیلوگرمی به ارتفاع بالا برای پرتاب به مدار نزدیک زمین دارد. از هزینه‌های پرواز این هواپیما چیزی منتشر نشده، اما سخنگوی این پروژه ابراز امیدواری کرد که پایان این دهه این طرح عملیاتی گردد.
سفر به فضا همراه با لئوناردو دی کاپریو؟
مؤسسه «ویرجین» (Virgin) در سال ۲٠٠۴ به تبلیغ سفرهای فضایی برای غیر نظامیان اقدام کرد و بلیط‌های ۲۵٠ هزار دلاری خود را پیش‌فروش کرد. بیش از 7٠٠ نفر بلیط‌های این پرواز شگفت‌انگیز که قرار است همراه با تام هنکس و لئوناردو دی‌کاپریو انجام شود، خریداری کردند. این مؤسسه در نظر دارد همراه با این پرواز تجاری، یک ماهواره ۹١ کیلوگرمی را نیز به فضا پرتاب کند. این شرکت اعلام کرده است هنگامی که هر دو هدف میسر شود، این پرواز انجام می‌گیرد. در آن سوی جهان، یک کارآفرین روسی به نام «یوری میلنر» (Yuri Milner) که در حوزه فضا، دانشمند برتر روسیه به شمار می‌رود، در اول آوریل سال ۲٠١۵ اعلام کرد: «ما به دنبال سرمایه‌گذاری ١٠٠ میلیون دلاری برای پرتاب ربات‌های کوچک به فضا هستیم. این ربات‌ها قادر خواهند بود با سرعت یک پنجم نور حرکت کنند. هدف ما دستیابی به «آلفا قنطورس» (نزدیک‌ترین ستاره به منظومه شمسی) طی ۲٠ سال آینده است.
در برنامه‌های فضایی، بسیاری از اوقات غلوّ جای واقعیت‌ها را می‌گیرد. ۷٠٠ مسافر پرواز مؤسسه ویرجین، 11 سال پس از وعده پرواز هنوز در انتظارند. راکت «منبع آبی» هنوز نتوانسته است در مدار حرکت کند و هواپیمای غول‌پیکر آلن تنها روی کاغذ پرواز می‌کند و سرعت حرکت در فضا برای رسیدن به یک ستاره کندتر از طول عمر یک انسان است. اما انگیزه بالای مردان فضایی موجب شده تا آنها اخبار این جهان را در گذشته بینند و خیالات نامحدودی در سر بپرورانند.