یک کارشناس حوزه فناوری فضایی درباره مزایای استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی به بیان مطالبی پرداخت. امید همتی، هم‌بنیانگذار یکی از شرکت‌های فناور در حوزه پردازش تصاویر ماهواره‌ای و هوایی در حوزه کشاورزی و شهری مستقر در مرکز رشد دانشگاه شریف، با بیان اینکه حوزه کشاورزی تاکنون ۴ نسل را پشت‌سر گذاشته است، اظهار داشت: «در نسل سوم بر صنعتی‌سازی و استفاده از ماشین آلات کشاورزی تمرکز می‌شود و ایران نیز در این مرحله قرار دارد.»
برای دانلود تصاویر ماهواره‌ای به‌روز کلیک کنید.
وی نسل چهارم کشاورزی را کاربرد فناوری‌های فضایی و پهپادها دانست و اظهار کرد: «با استفاده از این فناوری‌ها می‌توان تشخیص داد چه محصولی در چه منطقه‌ای کشت می‌شود و در کدام مناطق نیاز به کود و سم است.» همتی با بیان اینکه برای رفع نیازهای حوزه کشاورزی از بعد از انقلاب صنعتی تاکنون از ابزارهای مختلفی بهره برده شده است، ادامه داد: «نیروی انسانی، تصاویر ماهواره‌ای، حسگرها و تصاویر پهپادها از جمله ابزارهای مورد استفاده در حوزه کشاورزی است که هر کدام از این‌ها معایب و مزایایی دارد.»
این فعال حوزه فناوری عنوان کرد: «در بهره بردن از نیروی انسانی علی‌رغم آنکه استفاده از این نیرو دارای دقتی بالا بوده و بررسی گیاه به گیاه در مزارع را فراهم می‌کند، ولی امکان بازرسی کل مزارع ازاین‌طریق امکان‌پذیر نیست. به‌علاوه، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی هرچند که دارای دقت بالایی است، اما در شرایط ابرناکی هوا، امکان استفاده از این تصاویر وجود ندارد، ضمن آنکه باید در فواصل زمانی مشخصی اقدام به بهره‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای کرد.»
مقرون‌به‌صرفه بودن بهره‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی
همتی ارزان بودن و افزایش میزان بهره‌وری را از مزایای استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی نام برد و یادآور شد: «برخلاف استفاده از حسگرها که نیاز به سرمایه‌گذاری بالایی دارند، بهره‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی ارزان‌تر است، چراکه با استفاده از فناوری ماهواره می‌توان پهنه وسیعی را پایش کرد.»
وی با تاکید بر اینکه شرکت مذکور برای ارائه خدمات از ماهواره‌های رایگان بهره برده است، ادامه داد: «با استفاده از حوزه فضا خدمات مختلفی در شاخص‌هایی چون شاخص تراکم سلامت گیاهان (NDVI)، شاخص محتوای آبی گیاه (NDWI)، شاخص ازت (NDRE)، شاخص سطح برگ (LAL) و شاخص کلروفیل گیاه (CHL) ارائه می‌شود.»
همتی اضافه کرد: «ما در کنار این شاخص‌های کیفی، مقادیر کمّی را نیز اندازه‌گیری می‌کنیم که از آن جمله می‌توان به میزان تبخیر و تعرق گیاه و رطوبت خاک اشاره کرد. ما ناگزیر هستیم در آینده برای ارائه چنین خدماتی از فناوری‌های نوین این حوزه استفاده کنیم.»
این فارغ‌التحصیل رشته عمران دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به برخی از پروژه‌های اجراشده با استفاده از این فناوری‌ها توضیح داد: «منطقه ورزنه استان اصفهان واقع در انتهای زاینده‌رود سال‌هاست که بر اثر خشک شدن این رود، دستخوش خشکسالی شده و این در حالی است که در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به‌دلیل بارندگی‌ها و سیلاب، سطح زیر کشت افزایش پیدا کرد. اما با کاهش بارندگی‌ها، سطح زیر کشت به‌میزان قابل توجهی کاهش یافت که چنین بررسی‌هایی در این شرکت اجرایی شد.»
وی نمونه دیگر مطالعات میدانی این شرکت را در حوزه زعفران عنوان کرد و گفت: «در شهر تایباد استان خراسان رضوی در زمینه زعفران مطالعاتی انجام دادیم. این گیاه یک گیاه چند ساله است که با استفاده از فناوری‌ها تخمین زدیم زعفران ۳ ساله کشت می‌شود.»
همتی تشخیص مرز اراضی کشاورزی و نوع کشت را از دیگر خدمات این شرکت ذکر کرد و ادامه داد: «میزان برداشت دانه محصول، میزان تولید زیست‌توده، تشخیص دوره رشد گیاهان و تهیه نقشه‌های سلامت خاک، ارائه مقادیر فیزیکی مانند تبخیر و تعرق و همچنین تحلیل تصاویر برداشت‌شده توسط پهپاد برای شناسنامه‌دار کردن مزارع از دیگر خدمات ما به‌شمار می‌رود.»
وی با تاکید بر اینکه داده‌های به‌دست‌آمده از این تحلیل‌ها برای مدیران به‌منظور سیاستگذاری کاربرد دارد، خاطرنشان کرد: «ثبت و نگهداری اطلاعات عملیات زراعی، امکان ارائه گزارش وضعیت از هر نقطه از اراضی کشاورزی، امکان ترکیب سامانه‌های حسگرهای زیستی و ردیابی از دیگر زمینه‌های فعالیت این شرکت است.»
همتی با تاکید بر اینکه پیاده‌سازی جدیدترین مدل‌های برآورد تبخیر و تعرق در دستور کار این شرکت قرار دارد، اظهار کرد: «پیش‌بینی میزان تولید گندم، جو و کلزا، تخمین میزان خسارت در اثر عوامل قهری مانند سرمای بهاره نیز از برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت است که در دستور کار قرار دارد.»
کاربرد تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی در شرایط خشکسالی
وی در خصوص استفاده از این فناوری در شرایط خشکسالی، گفت: «با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی می‌توان تعیین کرد با‌توجه‌به تغییرات اقلیم موجود در کشور در چه ناحیه‌ای چه محصولی می‌بایست کشت شود، ولی اینکه کشاورز برای تغییر نوع کشت چه میزان مهارت و آمادگی دارد، مساله مهمی است و باید مورد توجه قرار گیرد. از‌این‌رو چنین فناوری‌هایی برای کشاورزانی که سطح سواد و مهارت کم دارند، در این زمینه کاربردی نخواهد داشت.»
همتی همچنین با تاکید بر اینکه پایش آفات از طریق تصاویر ماهواره‌ای در کشاورزی امکان‌پذیر نیست، گفت: «پایش آفات از طریق فناوری ماهواره کاری بسیار دشوار است، اما در مورد هجوم ملخ‌ها سامانه جهانی پایش ملخ‌ها وجود دارد.»