حل مساله آب و محافظت از آن با فناوری ماهوارهای

بخش عمدهای از جمعیت کره زمین با آهنگی رو به رشد آبهای موجود در ذخایر و سفرههای زیرزمینی را مصرف میکنند بدون اینکه بدانند چه زمانی این ذخایر تمام خواهد شد. «سفرهی آب سند» که آب هندوستان و پاکستان را تأمین میکند، دومین سفرهی آب دنیا است که در معرض تمام شدن قرار دارد. اخیراً از ماهوارههای گریس (GRACE) برای محاسبهی میزان آب موردنیاز برای جلوگیری از خشک شدن سفرهی آب سند، استفادهشده است و دولت پاکستان درصدد آن است تا در ذیل تفاهم نامهای بین سازمان منابع آب پاکستان (PCRWR) و دانشگاه واشنگتن از همکاران ناسا، اطلاعات دقیقی از منابع آبی خود کسب کند.
رود سند منبع مهم زندگی در پاکستان
پاکستان عمیقاً به آب رودخانه سند وابسته است. در برخی از مناطق این کشور، ازجمله سرتاسر استان سند، تنها منبع آب برای آبیاری و مصرف انسانها همین رودخانهها هستند. اگر دسترسی پاکستان به آب حوضه سند قطع شود یا صرفاً کاهش یابد، مفهوم امنیت آبی پاکستان تبدیل به یک فاجعه میشود. به همین دلیل استفاده از آب، بهعنوان یک سلاح، میتواند آسیب بسیار بیشتری نسبت به هر جنگی به پاکستان تحمیل کند. بهعبارتدیگر، اقتصاد پاکستان یکی از وابستهترین اقتصادها به آب در سطح جهان است که کمبود آب خطر بسیار بزرگی برای آن به وجود میآورد.
مطالعه دقیق رود سند با ماهواره GRACE
پژوهشگران با استفاده از دادههای ماهوارههای «گریس» (GRACE) و مطالعهی آنها روی ۳۷ عدد از بزرگترین سفرههای آب زیرزمینی دنیا، متوجه شدهاند که بیش از یکسوم آنها با سرعت زیادی در حال تمام شدن هستند.این ماهوارهها برای تحقیق روی اختلاف گرانش زمین و بررسی تغییرات اقلیمی ارسال شدند. مشاهدات ماهوارههای GRACE نشان میدهد که ذخایر آب شیرین در حوضه رودخانه سند در دهه گذشته به ۱۴۴ کیلومتر مکعب کاهشیافته است. آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا گفت که این رقم میتوان با حجم آب در دریای مرده مقایسه کرده است و سرعت خشک شدن این رود را اسفبار دانسته است. با توجه به دادههای GRACE، در سالهای ۲۰۰۸-2017 حجم آب شیرین در حوضه رودخانه سند عبور از مناطق هند و پاکستان بهطور چشمگیر کاهشیافته است. در این میان پمپاژ آب از مخازن و منابع زیرزمینی علت حدود ۶۰ درصد از هرز رویها و خشک شدن خاک و ذوب برفها علت حدود ۲۰ درصد از هرز رویها میباشد. از این دولت پاکستان در تلاش است تا با عقد قرارداد با ناسا، دادههای دقیقی از نحوهی خشک شدن این رود کسب کرده و همچنین اقدامات لازم برای مهار و جلوگیری از خشکسالی این رود را انجام دهد.
ماهوارههای گریس میتوانند هرگونه تغییر در جاذبهی نقاط مختلف زمین تشخیص دهند. زمانی که میزان آب در یک سفرهی آب کم میشود، نیروی جاذبهی آن نقطه کاهش مییابد. ماهوارههای گریس یافتهاند که ۱۳ عدد از ۳۷ سفرهی آب بزرگ دنیا، در حال تمام شدن هستند. طبق گفتهی پژوهشگران، هشت سفره از این تعداد دیگر توانایی پر شدن بهصورت طبیعی را ندارند. میزان برداشت از سفرههای آب زیرزمینی، بسیار بیشتر از سرعت پر شدن طبیعی آنها است.