مرکز فضایی جانسون، میراث تاریخی بشر برای رفتن به فضا

سیروس برزو: مرکز فضایی جانسون در سپتامبر ۱۹۶۳ در زمینی به مساحت ۱۶۲۰ هکتار در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر هوستون در ایالت تگزاس آمریکا شروع به فعالیت کرد. وظایف و مسئولیت‌های مرکز فضایی جانسون عبارت بودند از طراحی و آزمایش ناوهای کیهانی، دستگاه‌های جانبی آن به‌منظور پرواز به فضا، انتخاب و آموزش فضانوردان طراحی و برنامه‌ریزی مأموریت‌های فضایی و شرکت فعالانه در آزمایش و تجربه‌های پزشکی، علمی و مهندسی که به انسان امکان می‌دهد تا محیط اطراف سیاره زمین را بهتر بشناسد تا در بهبود شرایط محیط‌زیست خود از آن استفاده کند.

مرکز فضایی جانسون نزدیک به ۳۶۰۰ مهندس، دانشمند، ریاضیدان، عکاس، نویسنده و کارمندان اداری مثل مدیر، کارمند اداری و منشی و غیره در اختیار دارد و نزدیک به ۶۰۰۰ نفر دیگر کارمند در مرکز یا نقاط نزدیک به مرکز در خدمت آزمایش دستگاه‌های ناوهای کیهانی، برنامه‌ریزی کامپیوتری و کارهای روزمره مرکز قرار دارند.

پس از بررسی‌های بسیار در سراسر آمریکا، هوستون برای احداث مرکز انتخاب شد. در سپتامبر ۱۹۶۱ این موضوع به‌طور رسمی اعلام گردید و عملیات ساختمانی آن از آوریل ۱۹۶۲ آغاز شد.

بخش‌های مختلف مرکز فضایی جانسون

مرکز فضایی جانسون ازنقطه‌نظر سازمانی به چندین بخش تقسیم‌شده که هر بخش مسئول انجام کار خاصی مانند توسعه و ساخت ناوهای کیهانی، آ» وزش فضانوردان و برنامه‌ریزی پرواز است. برخی از بخش‌های اصلی سازمان دوباره ساماندهی شده و یا به قسمت‌های مجزا و مختلف تقسیم می‌شوند. این کاربر اساس نیاز به برنامه‌های جدید به وجود می‌آیند.

اداره برنامه‌ریزی مرکز فضایی، برنامه‌ها و کوشش‌های موردنیاز بخش‌های گوناگون ناسا و یا شرکت‌های طرف قرارداد ناسا را زیر نظر داشته و در هماهنگی این بخش‌ها کوشیده تا خواسته‌های موردنظر مرکز تحقق یابد.

این مرکز مسئول اداره برنامه‌های شاتل فضایی ازجمله ماهواره‌های حمل شده توسط شاتل نیز هست. مرکز فضایی جانشین در نزدیکی دریاچه «کلیر» واقع است و بخش مهمی از زمین‌های آ«را دانشگاه رایش اهدا کرده است. در این محل حدود یک‌صد ساختمان وجود دارد.

بسیاری از این ساختمان‌ها به قسمت‌های اداری اختصاص دارند و برخی دیگر فقط به کارهای تخصصی ویژه. قسمت‌های مهمی از مرکز برای بازدید عموم باز است و بخش‌هایی نیز وجود دارد که با هماهنگی و دریافت مجوز قابل بازدید است. ساختمانی که بیش از همه موردتوجه مردم است مرکز هدایت پرواز شماره ۳۰ می‌باشد. که شبکه‌های تلویزیونی در زمان پرتاب‌ها و یا گزارش‌ها آن را بیشتر به نمایش می‌گذارند. در اینجا مسئولان هدایت پشت میزهای مجهز به تلویزیون نشسته و مراحل پروازهای فضایی را کنترل می‌کنند.

در طبقه اول این مرکز نیمی از محل را رایانه‌ها، پردازشگرها، تابلوهای هدایت، دستگاه‌های ضبط مغناطیسی، دستگاه‌های آزمایش‌کننده، تابلوهای نمایش و غیره اشغال کرده است. در نیم دیگر طبقه اول بخش‌هایی که فعالیت‌های مرسوم و سنتی اداری را بر عهده‌دارند قرارگرفته‌اند.

در زمان یک پرواز فضایی کارشناسان می‌توانند از طریق سامانه‌های این بخش کار کلیه قسمت‌های یک شاتل فضایی را زیر نظر بگیرند و پزشکان ضربان قلبی را که ۴۰۰ هزار کیلومتر دورتر قرار دارد را بشوند. یک مهندس می‌تواند بگوید که آیا جریان اکسیژن در ناو فشار طبیعی دارد یا خیر یا فلان کلید در حالت صحیح قرارگرفته است یا نه.

مسئولیت‌های مرکز

بیشتر تسهیلات مرکز فضایی برای ارزیابی دستگاه‌هایی که در پروازهای فضایی بکار می‌روند طراحی‌شده‌اند. یکی از این دستگاه‌ها که در ساختمان شماره ۳۲ قرارداد شامل دو مخزن خلأ است یکی به ارتفاع ۱۲۰ فوت و قطر ۶۵ فوت و دیگری به ارتفاع ۴۳ فوت و قطر ۳۵ فوت.

یک سفینه کامل را می‌توان در داخل این مخازن قرارداد و هوای آن را تخلیه کرد. درجه حرارت می‌تواند تا ۲۸۰ درجه فارنهایت زیر صفر تا ۲۶۰ درجه بالای صفر تغییر کند به‌این‌ترتیب کارشناسان می‌توانند میزان دوام یک دستگاه در شرایط کار در فضا را بیازمایند.

در ساختمان شماره ۴۹ سامانه‌های آزمایش‌های صوتی سخت‌افزارهای فضایی قرار دارد که می‌توانند به‌وسیله آن‌ها ضربه‌ها و تکان‌هایی را که کیهان‌نوردان از فضا با آن مواجه خواهند شد مورد تجربه و آزمایش قرا دهند.

در ساختمان شماره ۱۴ سالنی وجود دارد که دیواره‌های آن با فوم پوشانده شده‌اند، در این محل میزان توانایی دستگاه‌ها به لحاظ دریافت امواج‌های صوتی آزمایش می‌شود.

دستگاه‌های شتاب‌دهنده پرواز در ساختمان ۲۹ یکی دیگر از منطقه‌هایی است که مردم می‌توانند از آن بازدید کنند. یک دستگاه گریز از مرکز ۱۵ متری با اتاقکی ۵/۳ متری می‌تواند با چرخش، نیروی جاذبه مصنوعی ایجاد کند. فشار جاذبه در زمان پرتاب و بازگشت به زمین افزایش چشمگیری پیدا می‌کند و وجود این دستگاه می‌تواند هم در آزمایش دستگاه‌ها و هم آزمایش کیهان‌نوردان بکار آید.

بیشترین زمانی که صرف آموزش فضانوردان جهت انجام مأموریت‌های فضایی می‌شود در شبیه‌سازهایی هستند که به ناوهای کیهانی شباهت دارند و کیهان‌نوردان با آموزش در آن‌ها، برای کار با سامانه‌های واقعی آماده می‌شوند. در این شبیه‌سازها، فضانوردان می‌توانند عملیات و مسیر پروازی را بارها و بارها تمرین کند و به‌این‌ترتیب به‌صورت مجازی آ«چه را در جریان مأموریت برایش رخ می‌دهد به چشم ببیند و احتمالات و راه‌های مقابله با وضعیت‌های اضطراری را بیابد، توان خویش را برای مقابله با آن‌ها بسنجد و مهارت خود را افزایش دهد.

ازجمله دیگر امکانات مرکز آموزشی می‌توان به بخش عکاسی، کارگاه تعمیرات فنی، چاپخانه، کافه، آتش‌نشانی و بخش روابط عمومی و پذیرش بازدیدکنندگان می‌توان اشاره کرد.

قسمت دیگری از مرکز نیز به نمایشگاهی از ناوهای کیهانی مانند آپولو، مرکوری، اسکای لب و غیره اختصاص‌یافته است که مردم می‌توانند از آن بازدید کنند.

آموزش فضانوردی در مرکز فضایی جانسون

اما مهم‌ترین بخشی از این مرکز که موردتوجه مردم است، قسمت آموزش کیهان‌نوردان می‌باشد. در این قسمت که کلیه مراحل انتخاب و آموزش را شامل می‌شود، فضانوردان دوره‌های آموزشی عمومی و اختصاصی خود را طی می‌کنند.

در این قسمت انواع نمونه و شبیه‌سازهای ناوهای فضایی، استخر آب مخصوص تمرین راهپیمایی در فضا، کلاس‌های آموزش فنی و غیره وجود دارد و می‌توان گفت، فضانوردان بیشترین وقت خود را در این محل برای آموزش می‌گذرانند.