سفر در آسمان، پدیده‌های رصدی دی

مریم فخیمی: یكی از علاقه‌مندی‌ها و سرگرمی‌های مردم در گذشته‌های نه چندان دور دیدن آسمان در شب و رصد ستاره‌ها و صور فلكی بود. این موضوع در سال‌های اخیر به علت نور شهرها و آسمان آلوده بیشتر به یك آرزو برای شهروندان شهرهای بزرگ تبدیل شده و با آلوده‌تر شدن هوا، ستاره‌ها دیگر به ساکنین شهرهای بزرگ چشمك نمی‌زنند.
آلودگی هوا در هفته‌های گذشته نه تنها مانع دیدن اجرام آسمانی در شب بود بلكه چهره خورشید را نیزپوشانده بود. اما خوشبختانه در روزهای اخیر با كاهش آلودگی هوا می‌توانیم به رصد زیبایی‌های آسمان شب بپردازیم. دراین یادداشت با صورت فلكی جبار آشنا خواهید شد. در تقویمتان نیز رویدادهای رصدی قابل مشاهده در آسمان را حتماً علامت‌گذاری كنید.

حكایت شكارچی بزرگ آسمان
تصویری از صورت فلکی جبار، عکاس: بابک امین‌تفرشی – ایران، نقش‌جهان

جبار یا اوریون (Orion) شكارچی بزرگ آسمان شب‌های زمستان است. شكارچی صورت فلكی زیبا و پرابهت با ستارگانی بارز است. طلوع ستارگان این صورت فلكی نوید بخش آغاز زمستان در نیمكره‌شمالی زمین است.
 اما چگونه این صورت فلكی بزرگ را در آسمان پیدا كنیم؟ این شب‌ها به نیمه جنوبی آسمان كه نگاه كنید 3 ستاره هم‌نور خواهید یافت كه روی یك خط مورب در كنار هم به صف شده‌اند. این 3 ستاره كمربند صورت فلكی جبار هستند. 2 ستاره در بالا و 2 ستاره در پایین این كمربند تنه اصلی صورت فلكی جبار یا شكارچی را تشكیل می‌دهند. یكی از ستارگان در بالا و چپ به رنگ سرخ  یك ستاره غول پیر رو به مرگ است. ستاره‌ای كه درپایین و راست به رنگ آبی است جوان و بسیار داغ است. به ستارگان كمربند جبار كمی دقت كنید، اندكی پایین‌تر از آنها یك لكه مات خواهید یافت. این لكه مات كه در آسمان صاف قابل رؤیت است «سحابی جبار» نام دارد. سحابی جبار محل زایش ستارگان است؛ مهدكودكی از ستارگان جوان و تازه متولد شده.

پدیده‌های رصدی دی ماه
برای رؤیت این رویدادها نیازی به ابزارهای رصدی ندارید. كافی است در زمان مشخص شده كمی جست‌وجو كنید تا ازتماشای زیبایی‌های رایگان در آسمان شب لذت ببرید.

۳ دی ساعت۶:۰۰: عطارد (Mercury) از کنارستاره سرخ‌فام قلب‌العقرب گذرخواهد کرد. جنوب شرق (SE) آسمان را بنگرید.

۵ دی ساعت۱۲:۵۰: تربیع اول ماه 
7 دی: گذر ایستگاه فضایی بین‌المللی از فراز تهران. ورود به آسمان: 5:58 از جنوب‌غرب، پایان گذر: 6:05 شمال شرق. بیشترین درخشندگی: 3.9-

 
۹ دی ساعت۱۸:۲۰: ماه(Moon) در کنار خوشه پروین قرارخواهد داشت.

10 دی ساعت 18:30:  مقارنه ماه و ستاره سرخ الدبران(چشم گاو) در صورت فلکی گاو نر 

۱۲دی ساعت 5:54: ماه بدر (اَبَرماه در سال 1396) 

۱۷ دی ساعت ۳:۴۵: شاهد مقارنه نزدیک مریخ (Mars) و مشتری (Jupiter)خواهید بود.به جنوب‌شرق (SE) آسمان بنگرید.

۱۹ دی ساعت ۱:۵۶: ماه درتربیع دوم 
۱۹ دی ساعت ۱:۴۵: ماه در نزدیکی ستاره سفید سماک‌اعزل قرار خواهد داشت. به جنوب‌شرق (SE) آسمان بنگرید.

۲۱ دی  ساعت۳:۳۰: اجتماع ماه و سیارات مشتری و مریخ را در آسمان خواهید دید. به جنوب‌شرق (SE) آسمان بنگرید.

۲۳ دی ساعت ۴:۵۵: گذر ماه از کنار ستاره قلب‌العقرب رخ خواهد خواهد داد. به جنوب‌شرق (SE) آسمان بنگرید.

۲۵ دی ساعت ۶:۱۰: اجتماع ماه و سیارات زحل و عطارد در آسمان خواهید دید. به جنوب‌شرق (SE) آسمان بنگرید.

وضعیت سیارات
سیاره سرخ رنگ مریخ و سیاره درخشان مشتری ساعاتی پیش از طلوع آفتاب در جنوب‌شرقی آسمان قابل رویت خواهند بود.