روح الله یزدان، مدیر تحقیقات و توسعه موسسه سنجش از دور بصیر در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی فضایی اسپاش درباره استفاده از خدمات ماهوارهای در زمان وقوع بلایای طبیعی چون زلزله گفت: «خدمات ماهوارهای در این زمینه شامل دریافت تصاویر ماهوارهای، پایش اطلاعات و تعیین میزان تخریب روستاها و شهرها است.»
وی افزود: با در اختیار داشتن تصاویر قبل و بعد از مناطق زلزله‌زده، میزان تخریب ساختمانها و تعیین پهنه‌بندی آن به راحتی انجام می‌شود.
یزدان استفاده از تصاویر ماهوارهای را برای مشخص کردن راه‌های قابل دسترسی به مناطق زلزله‌زده بسیار کارآمد دانست و تصریح کرد: با استفاده از تصاویر ماهوارهای، مسیرهایی که در آنها ریزش کوه، آوار، شکاف و تخریب ایجاد شده شناسایی و با اعزام نیروهای عمرانی اقدام به باز کردن راه‌ها می‌کنند.
وی جانمایی بهینه برای زلزله‌زدگان را از دیگر موارد استفاده خدمات ماهوارهای عنوان کرد و گفت: «با استفاده از سامانه‌های سنجش از دور و GIS ،پهنه‌بندی و مکان‌یابی مناسب برای اسکان موقت افراد زلزله زده انجام می‌شود.»
مدیر تحقیقات و توسعه‌ی موسسه سنجش از دور بصیر اظهار داشت: «شناسایی مکان‌های مسطح که دسترسی مناسب تری به شبکه سراسری آب، برق، راه و … دارند جهت اسکان موقت آسیب دیدگان، توسط تصاویر ماهوارهای در ساعات و روزهای اولیه حادثه انجام پذیر است.»
پیشبینی بلایای طبیعی با استفاده از خدمات ماهوارهای
وی در خصوص استفاده از خدمات ماهوارهای در پیشگیری و یا اعلام هشدار به مردم قبل از وقوع بلایای طبیعی گفت: با استفاده از تصاویر ماهوارهای می‌توان قبل از زلزله، گسل‌ها را شناسایی نمود و همچنین حالات احتمالی طغیان رودخانه‌ها را مدلسازی کرد. به این صورت که با کمک تصاویر ماهوارهای، حریم بستر رودخانه‌ها را شناسایی و در صورت وجود احتمال طغیان، دولت وارد عمل شده و به مردم برای عقب‌نشینی از محدوده خطر هشدار می‌دهد.
یزدان ادامه داد: متخصصان با کمک تصاویر ماهوارهای توانایی تحلیل و مدلسازی مسیر حرکت آب ، حجم و میزان سیل، محاسبه میزان بارندگی و آب ورودی به سدها را داشته و در صورت وجود خطر، مسئولین امر را برای اتخاذ تصمیمات مناسب در جریان قرار می‌دهند.
وی استفاده از این تصاویر را برای پیشبینی زلزله چندان کارآمد ندانست و افزود: با استفاده از این تصاویر به تنهایی نمی‌توان تخمین کاملا درستی از زمان و یا مکان وقوع حتمی زلزله داشت اما در پیشگیری از وقوع سیل این تصاویر به همراه اطلاعات ماهواره‌های هواشناسی بسیار کارآمد هستند، کاری که اکنون بسیاری از کشورها از جمله آمریکا انجام داده و قبل از رسیدن طوفان به مردم آن منطقه هشدار می‌دهد.
دسترسی ارزان خدمات ماهوارهای
مدیر تحقیقات و توسعه موسسه سنجش از دور بصیر درباره هزینه استفاده از این خدمات گفت: تعدادی از ماهواره‌های دنیا مانند ماهواره مودیس و نوآ به صورت رایگان اطلاعات خود را در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
وی با تاکید بر اینکه کشورمان به این تصاویر دسترسی دارد، افزود: سازمان فضایی نیز اکنون از تصاویر ماهواره‌های مودیس و نوآ استفاده می‌کند.
یزدان با اشاره به کاربرد هواشناسی تصاویر این ماهواره‌ها گفت: از این تصاویر می‌توان اطلاعاتی مانند جریان‌های جوی و آب قابل بارش را استخراج کرد. اما برای موضوعاتی مانند مدیریت بحران پس از رخداد زلزله که نیاز به تصاویری با دقت بالاست، به علت تحریم، این تصاویر بصورت عادی به ایران داده نمی‌شوند.
وی ادامه داد: تصاویر ماهواره‌های آمریکایی، روسی و فرانسوی مانند ورد-ویو 3 و 4 که دقت شناسایی 30 سانتیمتری دارند، به علت تحریم در اختیار کاربران ایرانی قرار نمی‌گیرد و کاربران مجبور هستند در صورت نیاز از طریق واسطه‌ها این تصاویر را دریافت کنند.
مدیر تحقیقات و توسعه‌ی موسسه سنجش از دور بصیر درباره تصاویر دریافتی سازمان فضایی از مناطق زلزله‌زده گفت: این تصاویر که احتمالا رزولوشن 1 متری دارند، از طریق سازمان‌های بین‌المللی عام‌المنفعه دراختیار سازمان فضایی قرار گرفته‌اند.
ظرفیت بالای بخش خصوصی در ارائه خدمات ماهوارهای
وی درباره ظرفیت‌ها و توانمندی های بخش خصوصی در زمان وقوع حوادثی مانند زلزله تصریح کرد: شرکت‌های خصوصی فعال در بخش خدمات ماهوارهای می‌توانند تصاویر روز دنیا را از مراکز معتبر دریافت کرده و در اختیار شرکت‌ها، موسسات و سازمان‌های دولتی قرار‌دهند.
مدیر تحقیقات و توسعه‌ی سازمان بصیر با اشاره به ارتباط خوب این سازمان با طرف‌های بین‌المللی برای دریافت تصاویر ماهوارهای ،تاکید کرد: ما می‌توانیم به صورت روزانه تصاویر ماهوارهای از مناطق زلزله زده سرپل ذهاب و مناطق دیگر کرمانشاه را از طریق ماهواره اسپات 6 و 7 با رزولوشن 1.5 متری تهیه کنیم.
یزدان با بیان اینکه موسسه سنجش از دور بصیر ظرفیت دریافت تصاویر ماهوراه‌ای از ماهواره‌های چینی و یا فرانسوی را دارد، افزود:برخی از این تصاویر جزو تصاویر تحریمی و برخی دیگر جزو تصاویر دریافتی از طریق تفاهم‌نامه‌ها هستند.
وی با اشاره به توانایی موسسه سنجش از دور بصیربرای تحلیل و آنالیزتصاویر ماهوارهای گفت: متخصصان سازمان بصیر می‌توانند با آنالیز تصاویر ماهوراه‌ای از مناطق زلزله زده، میزان تخریب ساختمانها و روستاها ، نواحی و میزان امدادرسانی انجام شده، مکان‌های مناسب برای استقرار چادرهای موقت و احداث ساختمان‌های جدید و جستجوی مسیرهای مناسب برای خدمات رسانی در کمترین زمان به مسئولین مربوطه کمک کنند.
مدیر تحقیقات و توسعه‌ی موسسه سنجش از دور بصیر، پردازش و آنالیز تصاویر ماهوارهای از لحاظ هندسی و رادیومتریکی ،سیستم‌های GIS سازمانی و آنالیز اطلاعات را ازدیگر قابلیت‌های این سازمان برشمرد و ادامه داد: این شرکت به تازگی جزء شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته و می‌تواند در بحث توسعه نرم‌افزاری، نقشه‌برداری، استفاده از تصاویر پهپاد مبنا و کشاورزی دقیق هم خدمات‌رسانی کند و تا کنون در چندین نمایشگاه داخلی و خارجی برای ارائه توانمندی‌های خود حضور داشته است.
یزدان درباره خدمات موسسه متبوع خود در حوزه کشاورزی گفت: ما می توانیم با در اختیار داشتن حسگرهای پیشرفته و تولید تصاویر ابرطیفی، با آنالیز اطلاعاتی درباره میزان کود و سایر عوامل تاثیر گذار، میزان آفت یک گیاه را بررسی و تخمین زده و گزارشی از شرایط موجود تهیه نماییم.
وی با اشاره به بخش تحقیقاتی و توسعه‌ی این سازمان خاطر نشان کرد: در این بخش بیش از20 نفر از متخصصین کشور با مدارک فوق‌لیسانس و بالاتر در حوزه تولید نرم‌افزارهای بومی، بررسی تصاویر پهپاد مبنا و آنالیز تصاویر ماهوارهای فعالیت می‌کنند.
عدم استقبال سازمان‌های دولتی از خدمات بخش خصوصی
وی با اشاره به عدم استقبال سازمان‌های دولتی برای دریافت خدمات ماهوارهای از شرکت‌های خصوصی گفت: موسسه بصیر توانایی دریافت تصاویر مناطق زلزله‌زده با رزولوشن بالا را در اختیار دارد اما تاکنون سازمان‌های دولتی هیچ درخواستی از ما نداشته‌اند.
مدیر تحقیقات و توسعه موسسه سنجش از دور بصیر با بیان اینکه شرکت‌های خصوصی موانع شرکت‌های دولتی برای دریافت تصاویر ماهوارهای را ندارند و می‌توانند با چالاکی تصاویر درخواستی را دریافت کنند، تصریح کرد: بزرگترین مشکل شرکت‌های خصوصی عدم معرفی آنها به سازمان‌های دولتی است، سازمان‌های دولتی در ابتدا باید احساس نیاز کنند و بدانند که تصاویر سنجش از دور چه قابلیت‌هایی در مدیریت بحران دارند.
وی خاطر نشان کرد: در این راستا دولت و سازمان مدیریت بحران می توانند با ایجاد یک ساز و کار مناسب با اعلام یک فراخوان عمومی از شرکت‌های خصوصی بخواهند که تواناییهای خود را در جهت آشنایی سازمان‌های دولتی به صورت نمایشگاهی و یا کنفرانس ارائه کنند.