ساخت و پرتاب انواع ماهواره‌ها که درمجموع یک اقتصاد 260 میلیارد دلاری را شکل می‌دهد، بخش مهمی از صنعت فضایی است که از این میزان ارائه خدمات ماهواره‌ای مهم‌ترین بخش درآمدزایی را دارد؛ به‌طوری‌که تا پایان سال 2016 میلادی، درمجموع هزار و 459 ماهواره عملیاتی در مدار قرار گرفتند.
حسن حدادپور در مورد چرایی عملیاتی نشدن صنعت ساخت و پرتاب ماهواره‌ها در کشور گفت:«کلاً دو نوع ماهواره سنجشی و مخابراتی داریم؛ ماهواره‌های سنجشی عموماً دارای فناوری‌هایی هستند که این فناوری‌ها در دنیا ظرف 50 سال قبل جاافتاده‌اند و کشورهایی که این اندازه در توسعه فناوری‌های یادشده سابقه ندارند توانسته‌اند به آن برسند ولی شرایط تحریم را نداشته‌اند.»
خودمان باید به همه فناوری‌های موردنیاز ماهواره دست‌یابیم
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران ادامه داد:«در حقیقت بعضی طرف‌ها فناوری را حاضر و آماده دریافت کرده و خرید می‌کنند؛ اما این امر برای کشور ما متصور نیست زیرا محصولات فضایی حتی از محصولات نظامی نیز درجه بالاتری دارند و کشورهای صاحب این فناوری آن را در اختیار ما قرار نمی‌دهند.»
حدادپور تصریح کرد:«ما ناگزیر هستیم فناوری‌های این حوزه را شناسایی و قبل از جمع‌آوری محصول زیرسیستم را در کشور تولید کنیم.»
سبد فناوری فضایی شامل 30 فناوری کلیدی است
وی ادامه داد:«پژوهشگاه دریکی دو سال گذشته سبد فناوری فضایی شامل 30 فناوری کلیدی را شناسایی کرده و باهمکاری مجموعه‌های داخل پژوهشگاه، شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها درحال‌توسعه آن است. پس از توسعه فناوری‌ها، طراحی و توسعه سیستم ماهواره در قالب پروژه‌های ماهواره‌ای عملیاتی اجرا خواهد شد.»
استاد دانشکده هوافضا دانشگاه صنعتی شریف گفت:«تاکنون از چند ماهواره‌ای که در کشور پرتاب‌شده است، ماهواره‌های امید، نوید و فجر موفق بوده و اهداف تعیین‌شده از پرتاب آن یعنی توسعه دانش و فناوری محقق شده است، ولی این ماهواره‌ها عملیاتی نبوده‌اند.»
ماهواره سها با قدرت تفکیک مکانی 15 متر و وزن 150 کیلوگرم تا 2 سال آینده در مدار لئو
حدادپور تأکید کرد:«در حوزه ماهواره‌های سنجشی یا تصویربرداری ماهواره سها را داریم که با قدرت تفکیک مکانی 15 متر و وزن 150 کیلوگرم طراحی‌شده و ظرف 2 سال آینده با پرتابگر داخلی سیمرغ پرتاب می‌شود.»
وی افزود:«البته دانشگاه‌های علم و صنعت و صنعتی امیرکبیر هم دو ماهواره سنجشی در برنامه دارند که انتظار می‌رود هم‌زمان با سها آماده پرتاب باشند و مقداری از نیازهای کشور را درزمینهٔ تصاویر موردنیاز برآورده کند، ضمن اینکه سازمان فضایی نیز قصد خرید یک ماهواره از یک کشور خارجی را دارد که گفته می‌شود با پرتابگر خارجی در مدار قرار خواهد گرفت.»
ماهواره‌های مخابراتی گلوگاه‌های فناورانه دارند
عضو هیئت‌داوران دهمین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شریف همچنین در مورد ماهواره‌های مخابراتی به دلیل اهمیت بیشتر آن‌ها در ارائه سرویس‌ها گفت:«ساخت ماهواره‌های مخابراتی یک تا دو گلوگاه فناورانه دارند؛ وزن این ماهواره‌ها به‌شدت نسبت به وزن ماهواره‌های سنجشی بیشتر است و اگر ماهواره سنجشی روزآمد 500 تا 600 کیلوگرم وزن داشته باشد ماهواره‌های مخابراتی 4 تا 6 تن وزن‌دارند.»
وی با اشاره به ماهواره‌های مخابراتی تحقیقاتی ناهید 1و 2 توضیح داد:«ماهواره ناهید1 به وزن 50 کیلوگرم آماده و در صف پرتاب است و نمونه مهندسی ماهواره ناهید 2 نیز آماده‌شده که بعدازآن باید نمونه پروازی طی یک تا دو سال آینده ساخته و پرتاب شود.»
ماهواره‌های ناهید 1 و 2 عملیاتی نیستند؛ فقط تحقیقاتی
حدادپور در پاسخ به این سؤال که ماهواره‌های ناهید 1 و 2 عملیاتی خواهند بود و امکان ارائه خدمات رادارند یا خیر، گفت:«این ماهواره‌ها تحقیقاتی و مخابراتی هستند و برای سنجش فناوری‌های توسعه داده‌شده به فضا پرتاب می‌شوند؛ ولی بر اساس برنامه عملیاتی پژوهشگاه بعد از این‌ها اولین ماهواره مخابراتی کشور به وزن 1 تن ساخته می‌شود که انتظار داریم تا سال 1400 آماده شود و از پرتابگر داخلی قابل پرتاب باشد و اگر نبود باید از پرتابگرهای بین‌المللی استفاده کنیم.»
وی در توضیح این ماهواره‌ها افزود:«اولین پیشران فضایی را در ناهید 2 به کار می‌گیریم؛ درحالی‌که استفاده از پیشران در فضا در ماهواره‌هایی که تاکنون فرستادیم انجام‌نشده است.»
استفاده از پرتابگر خارجی متداول است؛ اما نه برای ما
حدادپور در پاسخ به این سؤال که آیا استفاده از پرتابگرهای خارجی به‌ویژه با اتفاقات اخیر برای ماهواره مصباح ممکن است یا خیر، توضیح داد: اخیراً روسیه ماهواره 6 تنی را برای چین پرتاب کرد؛ درحالی‌که چین توانایی پرتاب ماهواره را دارد. اما وضعیت روابط کشورها باهم فرق دارد.
حدادپور گفت:«بهترین حالت این است که طبق نقشه راه برنامه فضایی کشور پرتابگر داخلی در سال 1400 قابلیت پرتاب محموله حدود 1 تن داشته باشد. برنامه فضایی کشور در حوزه پرتابگر و ماهواره از قبل تدوین‌شده و این پرتابگر داخلی باید بتواند ماهواره را در مدار لئو تحویل دهد.»
وی یادآور شد:«اگر همه اجزای این برنامه باهم پیش برود این اتفاق می‌افتد و در غیر این صورت باید آن زمان برای پرتاب ماهواره فکر دیگری کرد.»