پرتاب ماهواره، موضوعیست که در چند سال اخیر مورد بحث و بررسی و هدف برخی گلایه‌هاست و اخیرا در کنفرانس سالانه ماهواره‌های کوچک در دانشگاه ایالتی یوتاه (Utah State University) نیز به آن اشاره شده است. پس از رونق گرفتن صنعت ماهواره، برای مدت مدیدی هیچ‌گاه ظرفیت پرتاب کافی برای ارسال ماهواره به مدار مورد نظر، در زمان مورد نظر و با قیمت مورد نظر وجود نداشته و همین باعث نارضایتی فعالان این صنعت گردیده است. از این رو توسعه‌دهندگان ماهواره همواره از خاک خوردن ماهواره خود طی سال‌ها انتظار برای پرتاب شدن ترس دارند.
اما امسال به نظر می‌رسد این گلایه‌ها تا حدودی برطرف شده‌اند. البته همچنان ماهواره‌هایی هستند که سالهای زیادی منتظر پرتاب مانده‌اند اما به نظر می‌رسد اکنون پرتاب ماهواره‌های کوچک به مدار تا حدودی تسهیل شده است. این اتفاق عمدتا به خاطر افزایش تعداد پرتابهای دسته‌جمعی و پرتاب به عنوان محموله ثانویه از راکت PSLV هند و راکت سایوز روسیه گرفته تا راکتهای ارسال محموله به ایستگاه فضایی می‌باشد. برای مثال شرکت پلنت (Planet) با استفاده از همین روش‌ها توانسته منظومه‌ای شامل 200 ماهواره مکعبی را به فضا پرتاب کند.
گذشته از این، تعداد پرتابهای اختصاصی برای ماهواره‌های کوچک با استفاده از حامل‌های فضایی کوچک رو به افزایش است. شرکت آمریکایی-نیوزیلندی راکت لب (Rocket Lab) همین امسال اولین پرتاب راکت الکترون خود را انجام داد و اکنون در حال برنامه‌ریزی برای دومین پرتاب آزمایشی در ماه جاری است تا در نهایت از ابتدای سال 2018 پرتابهای تجاری خود را آغاز کند.
شرکت‌های دیگری نیز در حال تلاش برای توسعه حامل‌های فضایی کوچک خود هستند. ویرجین‌اوربیت (Virgin Orbit) که زیرمجموعه شرکت ویرجین‌گلکتیک می‌باشد انتظار دارد تا حامل فضایی لانچر وان (LauncherOne) را از نیمه دوم سال 2018 به فضا پرتاب کند و شرکت وکتور (Vector) پس از انجام پرتابهای آزمایشی در ارتفاع کم قصد دارد در سال آینده اولین پرتاب آزمایشی خود را انجام دهد. اما در این میان برخی شرکتها نیز هستند که در کنفرانس مذکور حاضر نشدند و ترجیح می‌دهند تا در سکوت خبری به فعالیت خود ادامه دهند.
حیات دوباره فایرفلای
یکی شرکت‌های پرسروصدای فعال در زمینه حامل‌های فضایی کوچک تا پاییز سال گذشته، شرکت آمریکایی فایرفلای (Firefly Space Systems) بود. این شرکت در حال توسعه یک حامل فضایی کوچک به نام آلفا بود و برای آن، ده‌ها میلیون دلار سرمایه از منابع مختلف از جمله ناسا جذب کرده بود.
در پایان ماه سپتامبر سال گذشته به ناگهان فایرفلای اعلام کرد که به دلیل عدم تامین سرمایه مورد نظر تمامی کارکنان خود را به مرخصی اجباری می‌فرستد. در ماه‌های بعد اخبار خاصی از این شرکت به بیرون درز نکرد تا اینکه در نهایت اوایل امسال اسباب و وسایل فایرفلای به دلیل ورشکستگی به حراج گذاشته شد؛ به نظر می‌رسید این شرکت به ته خط رسیده است.
اما اکنون به نظر می‌رسد فایرفلای تجدید حیات یافته و به فعالیت برگشته است. توماس مارکوسیک (Thomas Markusic)، مدیر اجرایی سابق این شرکت ماه گذشته در مصاحبه‌ای عنوان کرد که سال گذشته مدیریت فایرفلای برای سرپا نگه‌داشتن این شرکت وام‌هایی گرفته‌اند تا فرصتی برای جستجوی سرمایه‌گذاران جدید داشته باشند. نهایتا با شکست در جذب سرمایه و عدم توانایی در بازپرداخت این وام‌ها تصمیم بر تعطیلی شرکت گرفته شد.
یکی از شرکت‌های طلبکار به نام نوسفیر (Noosphere Ventures) در همان حراج امسال تمامی تجهیزات فایرفلای را خرید، به کمک آنها شرکت جدیدی به نام فایرفلای آیرواسپیس (Firefly Aerospace) تاسیس کرد و مارکوسیک را به عنوان مدیر شرکت منصوب نمود.
اکنون فایرفلای جدید به صورت کامل متعلق به نوسفیر است که به گفته مارکوسیک منابع مالی لازم را برای بی‌نیاز کردن این شرکت به سرمایه‌گذاری خارجی در اختیار دارد. فایرفلای آیرواسپیس اکنون حدودا 60 کارمند دارد و تا پایان توسعه راکت خود احتمالا این تعداد به 100 نفر خواهد رسید.
یکی از تغییرات اساسی این شرکت نسبت به شرکت قبلی، توسعه راکت آلفا می‌باشد. نمونه قبلی قرار بود تا 200 کیلوگرم محموله را به مدار LEO حمل کند اما شرکت جدید قرار است این راکت را بزرگتر کند تا ظرفیت حمل محموله را به 1000 کیلوگرم افزایش دهد. مارکوسیک می‌گوید این تغییر با هدف رقابت با راکت PSLV صورت گرفته و هزینه ارسال هر کیلوگرم محموله با آن به فضا 10 هزار دلار خواهد بود. وی انتظار دارد که به زودی این شرکت جزئیات بیشتری از راکت آلفا اعلام کند اما تا آن زمان ترجیح می‌دهد در مرکز توجه نباشد.
فعالیت رلاتیویتی در خفا
درست است که فایرفلای خود را از مرکز توجهات دور نگه داشته اما همچنان از برخی شرکت‌های فعال در این صنعت که کلا در خفا فعالیت می‌کنند و تا زمانی که نیاز به سرمایه یا مشتری داشته باشند از فناوریهای خود پرده‌برداری نمی‌کنند، کمتر مخفی‌کاری می‌کند.
یک مثال از اینگونه شرکتها، شرکت آمریکایی رلاتیویتی (Relativity) است. این شرکت در وبسایت خود اعلام کرده که در حال توسعه یک سرویس پرتاب می‌باشد اما تا همین چند هفته پیش جزئیاتی از حامل‌های فضایی خود و ظرفیتشان منتشر نکرده بود. «ما در حال ساخت یک سرویس پرتاب جدید با کمک فناوریهایی هستیم که تاکنون نظیر نداشته و هزینه‌های پرتاب را به صورت قابل توجهی کاهش خواهد داد.» این جمله به همراه یک ویدیو که بیشتر به آنونس یک مستند تاریخی یا طبیعی شباهت دارد تا معرفی یک شرکت هوافضایی، تنها چیزهایی بودند که با مراجعه به وبسایت رلاتیویتی مشاهده می‌شد!
تیم الیس (Tim Ellis) مدیر اجرایی این شرکت ماه گذشته بالاخره با حضور در مجلس سنا در صحبتهای مختصری به معرفی رلاتیویتی پرداخت: «ما استارت‌آپی هستیم که در خفا به توسعه خدمات پرتابی برای محموله‌های مداری می‌پردازیم و سعی داریم ضریب اطمینان را افزایش و قیمت را کاهش دهیم.» به گفته وی این شرکت در سال 2016 تاسیس شده و تاکنون پس از جذب سرمایه از منابع مختلف آزمایشاتی را بر روی موتورهای سوخت مایع خود انجام داده است.
در صحبتهای الیس همچنان به ظرفیت راکتهای رلاتیویتی، زمان آغاز فعالیت و هزینه پرتاب آنها اشاره‌ای نشد. با این حال، این صحبتها نشان‌دهنده این است که با وجود سروصداهای رسانه‌ای برخی شرکتها و منتشر کردن هر قرارداد یا هر پرتاب آزمایشی توسط آنها حداقل یک شرکت دیگر هم وجود دارد که همین فعالیتها را در خفا دنبال می‌کند؛ ضمن اینکه هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم فقط همین یک شرکت است که در خفا به دنبال توسعه حامل فضایی برای ماهواره‌های کوچک می‌باشد.