پانزده حقیقت درباره ماموریت آپولو-۱۱

ماموریت آپولو ۱۱

بیش از نیم قرن پیش در ژوئیه۱۹۶۹ (تیر۱۳۴۸) نخستین فرود انسان بر سطح ماه، نزدیکترین همسایه زمین، رخ داد. در روز ۲۰ژوئیه ماه‌نشین عقاب (Eagle) با دو سرنشین بر سطح ماه فرود آمد و نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong) و باز آلدرین (Buzz Aldrin)، فضانوردان ناسا، نخستین انسان‌هایی بودند که طی ماموریت آپولو ۱۱ بر سطح ماه گام نهادند.

در همین رابطه بخوانید: زندگی حرفه‌ای نیل آرمسترانگ؛ داستان یک قدم کوچک برای یک مرد بزرگ

آپولو ۱۱ روز ۱۶ژوئیه توسط حامل فضایی ساترن ۵ (Saturn V) از مرکز فضایی کندی (Kennedy) در ایالت فلوریدا به فضا پرتاب شد و پنجمین ماموریت سرنشین‌دار برنامه آپولو ناسا بود. فضاپیمای آپولو سه بخش داشت؛ ماژول فرمان (CM) با کابینی برای سه فضانورد، تنها بخشی که به زمین بازگشت. ماژول خدمات (SM) که از ماژول فرمان با نیروی پیشران، برق، اکسیژن و آب پشتیبانی می‌کرد. ماژول ماه (LM) که دارای دو مرحله بود؛ یک مرحله برای فرود روی سطح ماه و یک مرحله جهت بازگرداندن فضانوردان به مدار قمر زمین.

آرمسترانگ اولین فردی بود که ۶ ساعت و ۳۹ دقیقه بعد از فرود فضاپیما، در بامداد ۲۱ژوئیه به وقت گرینویچ بر سطح ماه قدم گذاشت. آلدرین نیز ۱۹ دقیقه بعد به او ملحق شد و این دو فضانورد حدود دو ساعت و چهل و پنج دقیقه را با هم به کاوش در اطراف فضاپیما پرداختند. آرمسترانگ و آلدرین مقدار ۲۱.۵ کیلوگرم از مواد ماه را جمع‌آوری کردند تا همراه خود به زمین بیاورند.

جالب است بدانید نخستین قدم آرمسترانگ بر روی سطح ماه به صورت زنده از تلویزیون برای مخاطبان سراسر جهان پخش شد. او این رویداد را «گامی کوچک برای انسان، جهشی بزرگ برای بشر» توصیف کرد.

در اینجا حقایقی جالب توجه درباره ماموریت آپولو یازده را می‌خوانید که احتمالا تاکنون نمی‌دانستید.

حقایق جالب ماموریت آپولو یازده

۱. سفر طولانی

ماه از زمین تقریبا ۳۸۴ هزار کیلومتر فاصله دارد و حتی اگر با سرعتی بسیار زیاد حرکت کنیم، رسیدن به آنجا بیشتر از سه روز زمان می‌برد.

۲. خاک ماه بو می‌دهد

چالش بزرگ تیم ناسا شرایط فیزیکی سطح ماه بود. با وجود اینکه سطح ماه به‌نظر جامد می‌رسید، فضانوردان نمی‌دانستند که بعد از فرود، پایه‌های فضاپیما در سطحی نرم فرو می‌رود یا اینکه روی سطحی سفت قرار می‌گیرد. آن‌ها لبته پس از فرود روی ماه با وضعیتی متفاوت روبرو شدند و فهمیدند قمر زمین بو می‌دهد و خاک آن هم بسیار چسبناک است!

در ماموریت آپولو ۱۱ بعد از اینکه راهپیمایی فضایی نیل آرمسترانگ و باز آلدرین بر سطح ماه به اتمام رسید و این دو فضانورد به فضاپیما بازگشتند، خاک ماه چسبیده به لباس‌هایشان در کابین باعث ایجاد بویی بد شد.

بر اساس گزارش فضانوردان آپولو ۱۱ بوی سوخته خاک سطح ماه شبیه بوی خاکستر شومینه یا بوی هوا پس از آتش‌بازی است. شایان ذکر است دانشمندان هیچ‌وقت موفق به تحقیق درباره این بو نشدند، زیرا بوی نمونه‌های خاکی که در ظروف مهر و موم شده به آزمایشگاه‌ها فرستاده می‌شد، بعد از باز شدن ظرف‌ها از بین رفته بود.

۳. گردونه کوچک فرود

ابعاد کوچک ماه‌نشین عقاب در ماموریت آپولو ۱۱ به گونه‌ای بود که دیگر جایی برای تعبیه صندلی‌ وجود نداشت و زمان نزدیک شدن این ماه‌نشین به سطح ماه، آرمسترانگ و آلدرین ناچار شدند سرپا بایستند!

۴. قدرتمندترین حامل فضایی جهان

حامل فضایی ساترن-۵ (Saturn-V) که به منظور انتقال فضاپیماهای آپولو به قمر زمین طراحی شده بود، با ارتفاع بالغ بر ۱۱۰ متر بلندترین و قدرتمندترین حاملی به شمار می‌رود که تاکنون ساخته شده‌ است. گفتنی است در این ماموریت به این دلیل که ناسا احتمال انفجار حامل ساترن-۵ را به طور کامل برطرف نکرده بود، تماشاگران رویداد پرتاب سه فضانورد آپولو ۱۱ در فاصله ۵۶۰۰ متری محل انجام عملیات مستقر شدند.

۵. اعتراض‌های فعالان مدنی محل فرود

فقط چند روز قبل از پرتاب ماموریت آپولو-۱۱، برخی فعالان حقوق مدنی در اعتراض به بودجه ۲۴.۵ میلیارد دلاری برنامه آپولوی آژانس فضایی آمریکا دست به تظاهرات زدند. اعتقاد این گروه معتقد بر این بود که بودجه مذکور به جای آپولو ۱۱ می‌بایست صرف بهبود معیشت مردم شود.

۶ ماه پیش از پرتاب آپولو ۱۱، تنها ۳۹ درصد از مردم آمریکا موافق فرود نخستین آمریکایی بر ماه بودند و ۴۱ درصد معتقد بودند منابع مالی پروژه‌های فضایی باید کاهش یابد.

۶. محل فرود

در ماموریت آپولو ۱۱ محلی که ماه‌نشین عقاب در آن فرود آمد «دریای آرامش» نام داشت و برای فرود منطقه‌ای صاف و ایمن به‌نظر می‌رسید. بنابر دانسته‌ها در ماه دریا وجود ندارد، و این منطقه دشت بزرگی است که چند میلیارد سال پیش در اثر فوران آتشفشان تشکیل شده است.

۷. خطر نزدیک است!

زمانی که آرمسترانگ و آلدرین به سطح ماه نزدیک می‌شدند، دریافتند بالغ بر ۴ مایل از مکان تعیین‌شده برای فرود فاصله دارند و محلی که به سوی آن می‌روند، زمینی سنگلاخی بوده و مناسب فرود فضاپیما نیست. درنتیجه آرمسترانگ برای جلوگیری از بروز حادثه، کنترل ماه‌نشین را به‌دست گرفت، زیرا ممکن بود هدایت خودکار، ماه‌نشین عقاب را به جایی هدایت کند که گودال و شیب تند داشت.

درنهایت نیل آرمسترانگ پس از حدود ۵۰۰ متر پرواز و درحالی‌که فقط به‌اندازه ۴۵ ثانیه سوخت برای ماه‌نشین باقی‌مانده بود، توانست ماه‌نشین را بر سطحی هموارتر فرود آورد. آرمسترانگ بعدها اظهار داشت مرحله فرود رو سطح ماه دشوارترین قسمت ماموریت بوده است.

۸. تنهاترین انسان

درحالی‌که آرمسترانگ و آلدرین روی ماه بودند، مایکل کالینز (Michael Collins)، فضانورد ناسا، به منظور هدایت مدارگرد در مدار قمر زمین ماند و پس از قرار گرفتن آن در پشت ماه، ارتباطش با مرکز کنترل زمین قطع شد؛ در نتیجه کالینز لقب تنهاترین انسان جهان را گرفت. این فضانورد پیشکسوت به عنوان خلبان جنگنده، بالغ بر ۴۲۰۰ ساعت تجربه پرواز داشت و پیش از ماموریت آپولو ۱۱ نیز یکی از خدمه فضاپیمای جمینای-۱۰ (Gemini-10) ناسا بود.

در همین رابطه بخوانید: رونمایی از اولین فضاپیمای آمریکایی که پس از آپولو روی ماه فرود می‌آید

۹. راهپیمایی کوتاه در سطح ماه

آلدرین و آرمسترانگ ۲۱ ساعت و ۳۶ دقیقه در ماه حضور داشتند، اما بیشتر وقت خود را در داخل ماژول ماه گذراندند. آن‌ها حدود ۴ ساعت و ۳۰ دقیقه پس از فرود از سفینه خارج شده، نمونه‌هایی از خاک و سنگ ماه را جمع‌آوری کردند، عکس و فیلم گرفتند، پرچم آمریکا را در سطح ماه قرار دادند، چند آزمایش انجام دادند و با کاخ سفید تماس گرفتند و پس از حدود ۲.۵ ساعت حضور در سطح ماه، برای خواب به داخل گردونه عقاب رفتند.

۱۰. عاقبت پرچم‌ها

امروزه پرچم‌های قرارگرفته روی قمر زمین تقریبا به‌طور قطع رنگ خود را از دست داده و احتمالا در حال از هم پاشیدن هستند. همچنین ۶ پرچم آمریکا که بین سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ در سطح ماه قرار گرفتند، هم احتمالا نور خورشید رنگشان را سفید کرده است.

۱۱. بانوی تاثیرگزار

یک بانو به‌نام کاترین جانسون (Katherine Johnson)، ریاضی‌دان، محاسباتی را انجام داد که امکان دستیابی به ماه و بازگشت ایمن فضانوردان به زمین را فراهم آورد. به علاوه، موفقیت جانسون این امکان را برای زنان دیگر و افراد رنگین پوست ایجاد کرد تا بتوانند در ناسا به فعالیت بپردازند.

۱۲. تلفن همراه شما پیشرفته‌تر از رایانه آپولو!

خیلی جالب است بدانید تلفن همراهی که در دست شماست از رایانه‌های ۷۰ پوندی آپولو یازده پیشرفته‌تر است! البته سامانه‌های رایانه‌ای که انسان به وسیله آن‌ها به ماه رفت در آن زمان پیشرفته محسوب می‌شدند، اما در قیاس با تلفن‌های همراه امروزی بسیار ابتدایی بودند. برای مثال، تلفن همراه مدل گلکسی-اس۱۰ (Galaxy-S10) سامسونگ با ۸ گیگابایت حافظه از رایانه آپولو ۱۱ با ۲ کیلوبایت حافطه جلوتر است!

۱۳. اشتباه حماسی!؟

«این قدمی کوچک برای انسان، و جهشی بزرگ برای بشریت است.» گفته می‌شود این‌ها نخستین کلماتی بودند که نیل آرمسترانگ هنگام قدم نهادن روی سطح ماه طی ماموریت آپولو ۱۱ به زبان آورد، اما نزدیک به نیم قرن است که نقل قول مذکور از آرمسترانگ اشتباه منتشر شده است!

آرمسترانگ همیشه اصرار داشت که گفته است «یک قدم کوچک برای یک مرد»، نه «یک قدم کوچک برای انسان» که به‌طور گسترده نقل شده است. لازم به‌ذکر است محققان دانشگاه ایالتی میشیگان (Michigan State University) و دانشگاه ایالتی اوهایو (Ohio State University) آمریکا با بررسی فایل‌های صوتی ناسا برای حل این معما تلاش کردند و ظاهرا یافته‌های آنان موید گفته‌های آرمسترانگ است.

۱۴. فناوری ناوبری رایانه‌ای مدیون تلاش‌های آرمسترانگ

نیل آرمسترانگ درحالی‌که پس از بازگشت از ماه هنوز برای ناسا کار می‌کرد، به ساخت فناوری ناوبری رایانه‌ای موسوم به «هدایت پرواز برقی» کمک کرد. از این فناوری در حال حاضر نیز در فضاپیماها و هواپیماها استفاده می‌شود.

۱۵. اختراع‌های شگفت‌آور

مهندسی آپولو تاثیر قابل توجهی بر بسیاری از فناوری‌ها و محصولات مثل تهیه غذای خشک یا یخ‌زده، جاروبرقی‌های بی‌سیم و همچنین عینک‌های اسکی ضد مه داشته است.

درباره اپولو ۱۱ بیشتر بدانید

اهداف پروازی ماموریت آپولو ۱۱ علاوه بر فرود انسان روی سطح ماه، شامل مطالعات علمی توسط ماژول قمری خدمه بود. استفاده از یک دوربین تلویزیونی برای انتقال سیگنال به زمین، انجام آزمایش مرتبط با ترکیب بادهای خورشیدی و برخی آزمایش‌های علمی دیگر از جمله مواردی هستند که برای این ماموریت برنامه‌ریزی شده بود.

همچنین قرار بود فضانوردان در طول کاوش، نمونه‌هایی از مواد سطح ماه را برای انتقال به زمین جمع‌آوری کنند. به علاوه، آن‌ها می‌بایست از مناطق قمر زمین، آزمایش‌های خود و همچنین از یکدیگر تصاویر ثابت و متحرک تهیه نمایند. این آخرین ماموریت آپولو بود که مسیر «بازگشت آزاد» را انجام می‌داد و امکان بازگشت به زمین را بدون احتراق موتور فراهم می‌آورد.

مسیر بازگشت آزاد به مسیری برای یک فضاپیما اطلاق می‌شود که فضاپیما در آن به سمت یک جسم اصلی مانند زمین پرواز می‌کند؛ جایی که گرانش حاصل از جسم دوم مانند ماه امکان بازگشت فضاپیما بدون نیاز به نیروی پیشران را فراهم می‌آورد.

در ادامه به نکات جالب دیگری در رابطه با ماموریت آپولو ۱۱ می‌پردازیم و به برخی سوالات درباره آن پاسخ می‌دهیم.

در حال حاضر از میان سه فضانورد حاضر در ماموریت آپولو ۱۱ فقط باز آلدرین در قید حیات است. نیل آرمسترانگ در سال ۲۰۱۲ در سن ۸۲ سالگی به دلیل عوارض ناشی از عمل جراحی درگذشت و مایکل کولینز نیز در سال ۲۰۲۱ در سن ۹۰ سالگی به علت ابتلا به سرطان از دنیا رفت.

در همین رابطه بخوانید: چرا آپولو به ماه برنگشت؟

فضانوردان ماموریت آپولو ۱۱ کجا می‌خوابیدند؟ ۳ خدمه اپولو ۱۱ هشت روز را در محفظه‌ای به اندازه یک ماشین بزرگ سپری کردند و در کیسه‌خواب‌هایی مخصوص می‌خوابیدند که به کابین بسته می‌شدند تا از شناور شدن آن‌ها جلوگیری به عمل آید.

بدترین ماموریت در میان عملیات‌های آپولو کدام بود؟ آپولو ۱۳ سومین ماموریت ناسا برای فرود روی ماه محسوب می‌شود، اما فضانوردان ماموریت مذکور به دلیل انفجار مخزن اکسیژن که تقریبا ۵۶ ساعت پس از پرواز رخ داد، ناچار به بازگشت به زمین شدند. از این ماموریت به عنوان یک شکست موفق یاد می‌شود، زیرا همه اعضای خدمه از حادثه‌ای فاجعه‌بار جان سالم به در بردند و به سلامت به زمین بازگشتند.

آپولو ۱۱ اولین و آخرین سفر انسان به ماه تاکنون محسوب می‌شود. آژانس فضایی آمریکا مدتهاست تلاش می‌کند تا انسان را دوباره به ماه بازگرداند و این بار قصد دارد نخستین زن را نیز به قمر زمین اعزام کند. ناسا برای این منظور برنامه‌ای بین‌المللی به نام آرتمیس (Artemis) راه‌اندازی کرده است تا طی آن با مشارکت کشورهای دیگر برنامه خود را عملیاتی کند.

پیش از این سال ۲۰۲۴ زمان اعزام مجدد انسان به ماه اعلام شده بود، اما به دلیل برخی مشکلات این زمان به تعویق افتاد و اکنون قرار است سال ۲۰۲۶ این برنامه اجرایی شود. حال باید منتظر ماند و دید آیا انسان طی سال‌های آینده موفق می‌شود بار دیگر روی سطح ماه قدم بگذارد!

اگر این مطلب برای شما مفید و جذاب بوده است، پیشنهاد می‌کنیم مقاله شرایط فضانورد شدن را نیز بخوانید.