مریم فخیمی: انسان از روزی که جرات پیدا کرد از غار خارج شود و کنجکاوی در سیاره زمین را آغاز کند آسمان را دید و زیبایی‌های گنبدقیرگون را کشف کرد. خسوف، کسوف، مقارنه اجرام آسمانی و بارش‌های شهابی همه و همه برای این موجود کنجکاو، جذاب و البته گاهی وحشت‌بار بود. با گذشت سالیان طولانی و پیشرفت علم و آگاهی، وحشت از پدیده‌های نجومی جای خود را به تلاش برای راهیابی به اعماق فضا داد. زمانی دیدن عبور شهاب در آسمان برای انسان باستانی به معنای نابودی یک امپراتوری یا مرگ و بروز بیماری بود اما اکنون همه می‌دانیم که پدیده‌ای چون شهاب باران رخدادی تماشایی و علمی است که هیچ تاثیری در زندگی و آینده بشر ندارد.
بارش شهابی برساوشی
هر سال در نیمه مرداد شاهد بروز مهمترین بارش شهابی سالانه هستیم: شهاب باران برساوشی. رخدادی که همه منجمان و شیفتگان آسمان شب یک سال را در انتظار رویت آن سپری می‌کنند. این بارش محبوبترین شهاب باران سالانه است که در شبهای گرم تابستانی، مردم نیمکره شمالی را مجذوب خود می‌کند.
بازه فعالیت بارش برساوشی از 26 تیر تا 2 شهریوراست.اوج فعالیت این بارش 12و13 آگوست (21و 22مرداد) است و نرخ معمولی بارش در مناطق به دور از آلودگی نوری حدود 50 تا 75 شهاب در ساعت است.
طبق اعلام سازمان جهانی شهاب (IMO) ،امسال اوج بارش شهابی برساوشی از ساعت 18:30 شنبه 21 مرداد تا 7 صبحگاه یکشنبه 22 مرداد به وقت ایران اعلام شده است. در زمان اوج بارش و در بهترین حالت رصدی – نبود آلودگی نوری، نبود ماه و صاف و تاریک بودن آسمان- در یک ساعت 100 شهاب را می‌توان مشاهده کرد.
خیلی هیجان‌زده نشوید!! امسال نور قرص ماه مانع رصد این تعداد شهاب است، چرا که سه چهارم قرص ماه در زمان اوج بارش نورانی خواهد بود. ماه از ساعت 10 شب به وقت تهران طلوع کرده وتا صبح روز بعد در آسمان خواهد بود. البته خبر خوب این است که بارش برساوشی غنی از شهاب‌های بزرگ و نورانی است.
چطور این بارش را ببینیم؟
از منظر ناظر زمینی، کانون این بارش در صورت فلکی برساوش واقع است؛ یعنی برای دیدن شهاب‌ها باید به این صورت فلکی زل بزنید. این صورت فلکی درشمال شرق آسمان قرار دارد و با نزدیک شدن به نیمه شب کانون بارش در آسمان ارتفاع گرفته، تعداد شهاب‌هایی که می‌توان مشاهده کرد افزایش می‌یابد.
برای رصد این پدیده به ابزار خاصی نیاز ندارید. در صورت امکان با گروه‌های رصدی معتبر به جایی دور از شهر بروید یا در حیاط و پشت‌بام منزلتان به تماشای این شهاب‌باران بنشینید. کافی است یک شب زنده‌دار باشید با اندکی صبر، حوصله و اشتیاق. رو به نیمه شمالی آسمان و پشت به ماه تابان بنشینید و از تماشای عبور شهاب‌های درخشان برساوشی در این شبهای گرم تابستان لذت ببرید.
منشا بارش شهابی برساوشی
بارش شهابی برساوشی با عبور زمین از میان دنباله‌دار سویفت ـ تاتل ( P/Swift-Tuttle109) رخ می‌دهد. دنباله‌دارها از یخ، گرد و غبار و مواد سنگی ساخته شده‌اند و با حرکت در مدار خود ذرات ریزی به جا می‌گذارند. با نزدیک شدن دنباله‌دار به خورشید و افزایش حرارت، تعداد ذرات به جا مانده افزایش می‌یابد. بنابراین مدار دنباله‌دار مملو از ذراتی می‌شود که با همان سرعت دنباله‌دار و تقریبا در همان مدار به دور خورشید می‌گردند. دنباله‌دار سویفت ـ تاتل در سال ۱۸۶۲ توسط لوئیس سویفت و هورس تاتل کشف شد. شیا پارلی چند سال بعد پی برد که این دنباله‌دار منشأ بارش شهابی برساوشی است.
تصویر ترکیبی از بارش شهابی برساوشی در سال 95 / عکاس:جان اشلی، مونتانا
