زندگی مریخی در زمین: قسمت دوم
بسیاری از ما در فیلمها، آزمایشهای سختی را به چشم دیدهایم که فضانوردان باید برای انتخاب نهایی از پس انجام شان برآیند، همچنین تمرینهای دشواری را که منتخبان این آزمون باید انجام دهند تا با نهایت آمادگی کامل راهی فضا شوند. این آزمایشها و تمرینها محدود به آمادگی جسمانی و مسئلهی سلامت جسم نیستند و سلامت روان هم با توجه به شرایط خاص فضا اهمیت بالایی دارد. همین دلیلی است برای آزمودن شرایط روانی تحمیل شده بر فضانوردان.
بدین ترتیب گروهی دواطلب حاضر میشوند، مدتی محدود را در فضای دربسته یا دور افتاده اقامت کنند مانند «مارس 500». پروژهای که در سالهای 1389 و 1390 انجام شد و 520 روز به طول انجامید. گروه دواطلب شش نفرهای در محیطی شبیهسازی شده، سفر رفت و برگشت به مریخ را روی خاک زمین تجربه کردند. اما این نقطه پایان شبیهسازیها نبود.
Concordia : ایستگاه هیچ کجا
در نقطهی دیگری از عالم، گروهی عازم سفر تازه شدهاند.این بار نه در فضای محصور بلکه به مقصد یکی از دور افتادهترین نقاط زمین. نامش «کنکوردیا» است و پایگاهی است در جنوبگان (قاره قطب جنوب)، آن هم در ارتفاع 3200 متر. با توجه به مکان و ارتفاع قرار گیری این ایستگاه، هوا در این منطقه بسیار سبک است و اکسیژن کمی (به نسبت) دارد. در آن جا چهار ماه از سال خورشید طلوع نمیکند و به هنگام زمستان، دمای هوا تا منفی هشتاد درجهی سلسیوس (سانتی گراد) پایین میآید. میانگین دمایی سالانه روی هم منفی پنجاه درجهی سلسیوس میایستد. کنکوردیا که همیشه در حادترین شرایط آب و هایی است، در سرمای سخت زمستان خود غیرقابل دسترس است و در صورت بروز مشکلی، هیچ کس امکان یاری رساندن به افراد مقیم در ایستگاه را ندارد و خود آنها باید به روشی به حل مشکلات پیش آمده بشتابند.
لبهای ترک خورده و چشمهای برآمدهی ساکنان این ایستگاه، نشان میدهد که چرا به این محیط یخ زده، بزرگترین بیابان کرهی زمین میگویند.اینجا هوا به شدت خشکتر از هرجای دیگر روی این کرهی خاکی است.برای بسیاری از ما، ایستگاه فضایی بینالمللی دورافتادهترین ایستگاه بشری است، ولی این ایستگاه تنها 400 کیلومتر از سطح زمین فاصله دارد. با این حال کنکوردیا آنقدر دورافتاده است که با نزدیکترین پایگاه انسانی در آن منطقه که پایگاه وستوک روسیه است، 600 کیلومتر فاصله دارد.به عبارتی 200 کیلومتر بیشتر از ایستگاه فضایی. آن هم در منطقهای که هیچ جانداری دیده نمیشود و حتی از باکتریهایی هم که باید در مقابل دماهای حاد دوام بیاورند، خبری نیست.
خدمهای که عازم کنکوردیا میشوند، در محیطی کاملا ایزوله در بیشتر موارد سال حتی حس خود از روز و شب را از دست میدهند ; که مستقیما روی ساعت بیولوژیکی آنها تاثیر میگذارد. آنها تنها از روی ساعت متوجه میشوند که چه زمانی روز و چه زمانی شب است.درست مانند شرایط که فضانوردان دارند. بدین ترتیب آنهاروی خاک زمین و در یکی از دورافتادهترین نقاطی که بشر تاکنون سکونت کرده است، آن چه را که در ماموریتهای طولانی ممکن است از لحاظ روحی و روانی روی افراد تاثیر بگذارند، تجربه میکنند. به طور معمول در هر دوره، 16 نفر برای اقامتی یکساله در این ایستگاه اقامت دارند. ایستگاهی که شبیه «هیچ کجا» است و سازمان فضایی اروپا با مشارکت در این پایگاه ایتالیایی-فرانسوی، امیدوار است که بتواند از نتایج آن برای پژوهش در ماموریتهای آینده در سیارههای دیگر بهره ببرد.
هفتهی سوم آبان 1395 بود که سازمان فضایی اروپا خبر داد که پزشک این مجموعه پس از یک سال اقامت جای خود را به پزشک دیگری به نام «کارول دانگویسی» میدهد. ماموریت جدید کارول، بررسی و ارزیابی تغییر حال افراد با تحلیلی الگوهای گفتاری مانند تن صدا، زیر و بمی صدا، رعایت دستور زبان و سرعت گفتار است. بدین ترتیب خدمه کنکوردیا هر روز باید یک ویدئو برای ثبت خاطرات تصویری خود ضبط کنندو همچنین یک پاراگراف از یک افسانه را بازخوانی کنند. با تماشای تغییرات از جمله شیوهای که آنها به سمت دوربین میآیند و بررسی آنها با نتایج پرسشنامههای استاندارد، محققان امیدوارند که نرمافزاری را طراحی کنند که امکان تجزیه و تحلیل گفتار را به صورت خودکار داشته باشد. به عبارتی در محیط جدا افتادهای که هر روز شرایط سخت، امکان ایجاد تغییر در خلق و خو حتی شیوهی درست راه رفتن ساکنان پایگاه را دارد. این نرمافزار با پیشبینی این تغییرات احتمالی حتی در دورافتادهترین محیطها و غیرقابل تشخیصترین شرایط هم (با پوشش خاص خدمه در منطقه)، امکان شناسایی این افراد را داشته باشد.
HI-SEAS4: یک سال مریخ در هاوایی
های سیز4 (HI-SEAS4) عنوان یک ماموریت شبیه سازی سفر به مریخ است که شهریور 1395، خدمهی آن یک سال در محیطی جدا افتاده اقامتی کامل داشتند. نام «های سیز» هم مخفف سر واژه زیستگاه مشابه برای پرواز فضایی انسان به مریخ است. این اقامتگاه که در مکانی دورافتاده در دامنههای آتشفشان «ماونالوا» در یکی از جزایر هاوایی واقع شده است، تحت نظارت «دانشگاه ماونالوا» در هاوایی فعالیت میکند و ناسا در چهار سال اخیر برای انجام مطالعات خود، سرمایهی آن را تامین کرده است.در طراحی این اقامتگاه فضانوردان، محیطی مشابه با آنچه آنها در سفر به مریخ با آن مواجه خواهند شد، شبیهسازی است. زیستگاهی نیمه قابل حمل (مانند کپسولهای اقامتی طراحی شده برای سیارههای دیگر)، کماثر بر محیط و با فضایی به حجم 368 متر مکعب برای زندگی و اقامت خدمه.
در این فضا برای آنها یک آشپزخانه، آزمایشگاه، حمام و شبیهساز هوا و یک کارگاه طراحی شده بود. شش خدمهی این اقامتگاه، در ماموریت چهارم هایسیز از کشورهای ایالات متحده آمریکا (چهار نفر)، آلمان و فرانسه بودند و دو خدمهی پشتیبان هم این گروه را همراهی میکردند تا در کنار هم شرایط محیطی سفر به مریخ را تجربه کنند. هر کدام از این افراد بسته به تخصص، فرمانده، فیزیکدان، زیست شناس، پزشک، مهندس، معمار و روزنامهنگار بودند. آنها در یک سال اقامت خود، وظیفه داشتند که در انزوای تحمیل شده به آنها، زندپی در کنار هم را ساده بگیرند و اختلاف میان فردی ای را که در طی این ماموریت رخ میداد، به تنهایی حل و فصل کنند. همچنین از آنها خواسته شده بود که بر اختلالات ارتباطی برنامهریزی نشده که به این گروه تحمیل میشد، غلبه کنند. تلاش تیم طراحی و عملیاتی این پروِژهف شبیهسازی محیطی مریخ تا جای ممکن بود و به همین سبب تماسها و ارتباطات با تاخیر زمانی مشابه سفر به مریخ همراه بود.