امیرحسین مجیدیان: در قسمت قبلی این مطلب عنوان شد که اسپیس اکس در سال۲۰۰۲ (1381) توسط ایلان ماسک بنیان‌گذار پی پل و تسلا موتورز تأسیس شد. زیرا او قصد داشت کارهایی بیشتر از بازنشستگی و کارهای انسان دوستانه با ثروتش بکند؛ همین‌طور دسترسی ارزان و قابل‌اعتماد به فضا یک فرصت تجاری بود که می‌توانست در ایالات‌متحده آمریکا به بهره‌برداری برسد. رویای او ساخت یک موشک قابل‌اطمینان نسبتاً ارزان بود که بتواند بارها به فضا برود و قابل‌استفاده مجدد باشد.
در مسیر موفقیت؟آیا اسپیس ایکس می‌تواند قول‌های خود را عملی کند؟
تاکنون همه‌ی وعده‌های ماسک باوجود تأخیر قابل‌توجهی، رنگ واقعیت به خود گرفته‌اند.موفقیتی که نمی‌توان همه‌ی آن را به شانس نسبت داد. ماسک اکنون جدی‌تر به کلونی سازی (مسکونی کردن) در مریخ می‌نگرد. او قصد دارد سفر به مریخ را در سال 2018 (1397) و با همکاری آزمایشگاه پیشرانش ناسا (JPL) در قالب پروژه‌ی «اژدهای سرخ» آغاز کند و تا نیمه‌ی این سده، نخستین کلونی‌های بزرگ خود را در مریخ تأسیس کند. او سال گذشته معماری این طرح و مأموریت را با جزییات بیشتری مطرح کرد.
به نظر می‌رسد باید پاسخ را در چند بخش جست‌وجو کرد. اسپیس ایکس که همین‌الان هم به یکی از پیمان‌کاران اصلی ناسا برای اعزام محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی تبدیل‌شده است، قرار است از سال 2018 (1397) اعزام فضانورد به این ایستگاه را بر عهده بگیرد. این شرکت الآن یکی از رقابتی‌ترین قیمت‌ها را برای مشتریان خصوصی‌ای که می‌خواهند ماهواره به فضا بفرستند، ارائه می‌کند. اما هنوز برای رسیدن به استقلال مالی کامل، راه طولانی‌ای پیش روی اسپیس ایکس است و تا وقتی این شرکت نتواند پرتاب‌های خود را به چند مورد در ماه افزایش دهد، سود بالایی نخواهد داشت.
اما به‌هرحال در بخش مدارهای نزدیک به زمین، چه در بخش سرنشین دار و چه در بخش محموله، مانع جدی‌ای سر راه ماسک نیست. البته حضور بازیگران دیگر مانند بلو اوریجن متعلق به «جف بزوس» (مدیر آمازون) هم رقابت را سخت‌تر خواهد کرد، اما حرکت در مسیر سفر به مدارهای پایین اطمینان خاطر بیشتری دارد. در بخش مدارهای بالاتر، اسپیس ایکس در مسیر درستی قرار دارد، اما موفقیت این بخش به‌طورجدی به سرمایه‌ای که صرف آن می‌شود، وابسته است و این سرمایه تابعی از موفقیت این شرکت در بخش مدارهای پایین‌دستی است. دست‌کم در بخش تحقیق و توسعه و طراحی موشک‌های دوربرد و سنگین به نظر نمی‌رسد مشکل بنیادی غیر از سرمایه وجود داشته باشد. اما وقتی داستان به مریخ می‌رسد، شاید اوضاع پیچیده‌تر شود.
در انتظار اژدهای سرخ
مهر سال گذشته بود که ایلان ماسک در جمع خبرگان و متخصصان فضانوردی جهان، اظهارات شگفت‌آوری در مورد تنها هدفش که «تحقق زندگی در محیط میان‌سیاره‌ای »بود به میان آورد. بدین ترتیب ماسک مدعی شد که با فضاپیمای جدید که شرکت اسپیس ایکس طراحی خواهد کرد، پنج سال دیگر به سطح سیاره مریخ خواهند رسید. او که این ادعا را در کنگره‌ی بین‌المللی فضانوردی مطرح کرد، به شرح آنچه پرداخت که قرار است رخ دهد.
موشکی دوطبقه که عظمتی در حدود دو بوئینگ 747 روی‌هم خواهد داشت، از روی سکوی پرتاب برمی‌خیزد، مرحله‌ی نخست آن‌که بزرگ‌تر از موشک «فالکون 9» است پس از جدایی به زمین بازمی‌گردد و موشک مشابهی راهی مدار می‌شود تا دو فضاپیما در کنار هم در مدار زمین پهلو بگیرند. بدین ترتیب با سوخت‌گیری فضاپیمای بین سیاره‌ای از فضاپیمای دوم، سفر میان‌سیاره‌ای از فضاپیمای دوم، سفر میان‌سیاره‌ای آغاز می‌شود. گفته می‌شود که نمونه‌های نخستین این فضاپیما حتی باقابلیت انتقال تا 100 مسافر فضایی را خواهد داشت.
با باز شدن آرایه‌های خورشیدی دوگانه با مجموع توان 200 کیلووات این فضاپیما تا زمان رسیدن به سیاره‌ی سرخ انرژی موردنیاز خود را از نور خورشید می‌گیرد و به‌سرعت 100 هزار و 800 کیلومتر بر ساعت موردنیاز برای طی کردن فاصله‌ی زمین تا مریخ می‌رسد. سپس در تماس با جو مریخ، شیرجه فضاپیما، موجب تحمل 1700 درجه سلسیوس در سپر حرارتی این فضاپیما می‌شود و درنهایت به شکلی ایستاده و با پایه‌های سه‌گانه بر خاک مریخ فرود می‌آید، درست مشابه آنچه در فرود بخش اول موشک پس از جدایی در فضای اطراف زمین برای موشک فالکون 9 رخ می‌دهد. مشخصاً با این مأموریت اسپیس ایکس قصد دارد فضانوردهای خود را از خاک مریخ به زمین بازگرداند و بدین ترتیب راه رسیدن و کلونی سازی به مریخ هموار شود.
ماسک در اظهاراتش گفت که می‌توانیم روی زمین برای همیشه بمانیم و بدین ترتیب انقراض ما رویدادی غیرقابل‌اجتناب خواهد بود یا این‌که تمدنی فضا گرد و گونه‌هایی چند سیاره‌ای بشویم. او تلاش کرد که حمایت عمومی بیشتری به‌سوی این طرح جاه‌طلبانه‌ی خود جلب کند.ماسک با رؤیاپردازی‌هایی که قبلانشان داده برای تحقق آن از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کند، حتی برای فضاپیماهای خود نام هم گذاشته است. او نخستین فضاپیمای این مأموریت را که از نوع آی تی اس (سامانه‌ی حمل‌ونقل میان‌سیاره‌ای ) است، برای ادای احترام به کشتی‌ای در رمان «راهنمای مسافران مجانی کهکشان» اثر «داگلاس آدامز»، «قلبی از طلا» نام‌گذاری کرده است.
ماسک قصد دارد به مدار زمین به‌عنوان مکانی برای سوخت‌گیری این فضاپیماهای بین سیاره‌ای نگاه کند و افق دیدش برای گسترش زندگی (مبتنی بر انسان) در منظومه‌ی شمسی حتی فراتر از مرز مدار مریخ است. همچنین ماسک نگاهش را برای تأمین سوخت بازگشت مسافران به زمین، به منابع آب و دی‌اکسید کربن روی سیاره‌ی مریخ دوخته است تا با سنتز آن‌ها (فرآیندی شیمیای) سوخت موردنیاز بازگشت به زمین از روی سیاره‌ی سرخ تأمین شود.
مشکل هزینه‌ها
اما هزینه‌ها بسیار فراتر از تصور است. هزینه‌ی ارسال هر فضانورد به مریخ بنا بر گفته‌ی ایلان ماسک، چیزی حدود 10 میلیارد دلار است (حوالی 37 هزار و 500 میلیارد تومان). بااین‌حال ماسک ابراز امیدواری کرده است که پس از انجام مأموریت‌های نخست و استفاده‌ی چندباره از این سازه‌های فضایی، هزینه‌ها به‌مراتب کاهش پیدا کند. او دو منبع برای تأمین مالی این پروژه‌ی عظیم در ذهن دارد، یکی ارسال فضاپیما به ایستگاه فضایی بین‌المللی و دیگری قراردادهای قرار دادن ماهواره‌ها در مدار، که در هر دو مورد پیش‌تر شرکت اسپیس ایکس نشان داده است از پس این کارها خوب برمی‌آید، گرچه ارسال فضاپیمای سرنشین دار به ایستگاه فضایی بین‌المللی به دست شرکت اسپیس ایکس، اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود در آینده نزدیک رخ خواهد داد.
منابع مالی دیگری که اسپیس ایکس به دنبال آن است خلاصه می‌شود در مفاهیمی چون «کیک استارتر» (تأمین مالی جمعی برای پروژه‌های خلاقانه)، توضیح مختصر این‌که ماسک می‌خواهد پای اسپیس ایکس خیلی زود به مریخ باز شود، حال هر جور شده. پس از اظهارات ماسک در مهر سال گذشته، خبرگزاری‌ها بیانیه‌ای از ناسا را رسانه‌ای کردند که در آن ناسا تمامی آن‌هایی را که می‌خواهند جهش بزرگ بعدی (اشاره به گفته‌ی «نیل آرمسترانگ» هنگام پا گذاشتن روی ماه) رقم بزنند، تحسین می‌کند. اسپیس ایکس در اواخر سال 95، بار دیگر بدون اشاره به زمان پرتاب فضاپیمای بین سیاره‌ای سرنشین دار، زمان اجرای مأموریت بی‌سرنشین نخست را تغییر داد و برای جذب منابع مالی بیشتر، اجرای مأموریت «اژدهای سرخ» را با دو سال تعویق به سال 2020 (1399) برد. اژدهای سرخ ، بی‌سرنشین است و قرار است فضاپیمای پیش‌مرگ مأموریت‌های بعدی باشد.