کشف حیات بیگانه تا یک دهه آینده ؛ شمارش معکوس برای یک اکتشاف تاریخی!
سالهاست که ستارهشناسان، دانشمندان و محققان این عرصه، در جستجوی کشف
حیات بیگانه هستند؛ حال سوال اینجاست که تا چه اندازه به این اکتشاف تاریخی
نزدیک شدهایم؟
از دانشمندان علم نجوم گرفته تا علاقهمندان آماتور، همه و همه چندین
دهه را صرف تماشای آسمان کردهاند تا در نهایت شواهدی از حیات بیگانه به
دست آورند. در واقعیت میتوان گفت که بخش بزرگی از انسانهای ساکن زمین، به
شدت علاقهمند کشف حیات بیگانه و همنوعان ما هستند. اما به دلایلی مختلف،
تاکنون موفق به کشف شواهدی از زیست فرازمینی نشدهایم. دلایل عدم کشف موجودات فضایی
را میتوان به موارد متعددی نسبت داد. اما با اینحال، دستاوردهای امروزی
ما به اندازهای هستند که ما را به این اکتشاف تاریخی نزدیک کنند!
پهنه جهان هستی بسیار بزرگتر از آن چیزیست که در گذشته تصور میشد.
هربار که دانشمندان با شبیهسازیهای آزمایشگاهی، به تخمین عظمت جهان هستی
میپردازند، نتایج آزمایشات آنان را حیرتزده میکند. علاوه بر بزرگی جهان
هستی، موجودات فضایی میتوانند در هر نقطهای از آن ساکن باشند؛ چرا که بر
اساس آخرین برآوردها، میلیاردها میلیارد کهکشان مختلف در جهان وجود دارد.
همانطور که پارادوکس فرمی بیان میکند، با این احتمالات ما میبایست
هماکنون با گونههای مختلفی از موجودات فضایی برخورد کرده باشید. اما هنوز
هیچ مدرک معتبری از تنها نبودن انسان در پهنه گیتی به دست نیامده است.
اما با اینحال، پروفسور کریس ایمپی
(Chris Impey) معتقد است که تا این اکتشاف تاریخی، تنها یک دهه فاصله باقی
مانده و در آیندهای نزدیک، به یافتههای بسیار مهمی دست پیدا خواهیم کرد!
کریس ایمپی، پروفسور برجسته دانشگاه آریزونا، بر این باور است که تا
اکتشاف حیات فرازمینی راه درازی باقی نمانده و کمتر از 2 دهه تا این کشف
تاریخی فاصله داریم! البته باید توجه داشت که این اکتشاف، شامل هوش
فرازمینی و موجوداتی همچون انسان نیست. ایمپی، 10 الی 15 سال از عمر و
هزینههای خود را صرف تشخیص حیات میکروبی در فضای خارج از زمین کرد، در این
میان هیچ اثری از حیات هوشمند نبود. ایمپی بر این باور است که برای کشف
حیات بیگانه ، چندین راهکار مختلف وجود دارد؛ یکی از آنها تمرکز بر کشف
حیات (میکروبی/هوشمند) در منظومه شمسی است.
با این وجود، پروفسور ایمپی در مصاحبه با رسانهها، احتمال وجود حیات در
مریخ را رد نکرد؛ چرا که به عقیده او حیات بیگانه در مریخ را میتوان در
زیر پوسته این سیاره جستجو کرد. البته باید توجه داشت که جستجو در این شکل
نیز پیچیدگیهای خاص خود را دارد. به طور دقیقتر، ایمپی بر این باور است
که شانس وجود حیات در سیاره سرخ بسیار بالاست. او در این باره میگوید که
اگه ما بتوانیم سنگهای مربوط به مناطقی با پتانسیل حیات در گذشته مریخ را
به زمین بیاوریم، میتوانیم به شواهدی از وجود حیات در گذشته اسرارآمیز
سیاره مریخ نیز دست پیدا کنیم.
سایر سیارهها و اقمار آنان نیز در منظومه شمسی، میبایست برای جستجوی
حیات بیگانه به طور جدی مورد توجه قرار گیرند. به عنوان مثال، وجود منابع
آبی در قمر اروپا به عنوان یکی از اقمار سیاره مشتری، از بهترین گزینههای
جستجو برای حیات بیگانه در منظومه شمسی است.از طرف دیگر، ماموریتهایی که از طریق ارسال ماهوراه به فضا صورت
میگیرد نیز میتواند به دستاوردهای مهمی منجر شود. با وجود آنکه نتایج
اینگونه ماموریتها به طور کامل قطعی نیست، اما باز هم میتوانند دیدگاهی
واضحتر از وضعیت اقیانوسهای فرازمینی را برای ما متصور شوند.البته، منظومه شمسی ما تنها قسمتی بسیار کوچک از پهنه وسیع جهان هستی را
تشکیل میدهد، از این رو در جستجوی حیات بیگانه در مرزهای فراتر از آن
نباید کوتاهی کرد.
مشابه زمین را پیشنهاد میکند. تاکنون چندین سیاره فرازمینی با ویژگیهای
مشابه زمین کشف شدهاند، این بدان معناست که تعداد چنین سیاراتی در پهنه
وسیع کیهان میتواند بسیار بیشتر از آن چیزی باشد که امروز تصور میکنیم.
علاوه بر اینها، به جای تمرکز بر سطح سیارات، میبایست اتمسفر و شرایط
حاکم بر آنان را برای پتانسیل پشتیبانی از حیات مورد بررسی قرار دهیم.
در چند سال آینده و با بهرهگیری از تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb)،
ما انسانها قادر خواهیم بود وضعیت زیستپذیری سیارات فرازمینی را با
بررسی اتمسفر آنان مورد سنجش قرار دهیم. در واقع با بررسی میزان وجود
گازهای اکسیژن، متان و … در اتمسفر این سیارهها، میتوان وضعیت زیستپذیری
میکروبها را مورد بررسی قرار داد.این پژوهش به ما کمک میکند که نزدیکترین سیارهها به زمین (از لحاظ
خصوصیات) را شناسایی کنیم. از آنجا که زمین تنها سیارهای است که حیات در
آن وجود دارد، بیشترین شانس کشف حیات بیگانه نیز به سیارههایی مشابه با آن
محدود خواهد شد.
حتی اگر بر اساس اظهارات پروفسور ایمپی، تا کشف حیات بیگانه یک دهه
فاصله داشته باشیم، باید از یاد نبریم که اکتشاف حیات در سطح میکروبی در
سیاره مریخ و یا قمر اروپا نیز در نوع خود، دستاورد و پیشرفتی تاریخی به
حساب میآیند. در این حالت، زمین از حالت «منحصر به فرد بودن» خارج میشود؛
چرا که امکان شکلگیری حیات بیگانه در هر جای دیگری به جز زمین نیز
امکانپذیر خواهد بود.
همچنین ما میتوانیم با دستاوردهای خود از حیات میکروبی در منظومه
شمسی، برای محدودسازی جستجوی خود جهت اکتشاف حیات هوشمند استفاده کنیم.یکی دیگر از دستاوردهای مهم این اکتشاف تاریخی، این است که با مطالعه و
بررسی نحوه زنده ماندن این موجودات زنده در سیارههای فرازمینی، میتوانیم
نحوه سازگارسازی خود را با خصوصیتهای این سیارهها کشف کنیم. تصور کنید که
روزی انسان بتواند در سردترین سیارهها و یا گرمترین آنان دوام بیاورد!
کشف نشانههایی از حیات در گذشتهی سیارههای منظومه شمسی نیز در نوع
خود، دستاورد بسیار مهمی به حساب میآید. برای مثال، ما میتوانیم با
مطالعه گذشته سیاره مریخ، نحوه نابودی حیات بیگانه از این سیاره را الگویی
برای حفظ سیاره خود در نظر بگیریم.پروفسور ایمپی بر این باور است که به لطف دستاوردهای علمی و تکنولوژیکی
امروزی، ما بهترین تجهیزات ممکن را برای کشف حیات بیگانه در مرزهای فراتر
از زمین در اختیار داریم. در صورتی که حتی آزمایشها و ماموریتهای فضایی
فعلی با نتایج نا امیدکنندهای همراه باشند، به نظر نمیرسد که ما
انسانها برای جستجوی حیات بیگانه تسلیم شویم. برای مثال، اولین آزمایش
جستجوی حیات بیگانه توسط موسسه SETI در سال 1959 انجام گرفت، اکنون با گذشت
نیم قرن از آن تاریخ، همچنان آزمایشهای این موسسه به قوت خود باقیست.
این بدان معناست افرادی که در این موسسه مشغول به کار هستند، هیچگاه برای
جستجوی حیات در ماورای زمین تسلیم نخواهند شد.