رگولاتوری منظومه‌های ماهواره‌ای و نقش حمایتی دولت‌ها

احسان حامدرحمت: منظومه‌های ماهواره‌ای با رویکردهای مختلف و کاربردهای متفاوت، طی سال‌های اخیر به‌سرعت در حال گسترش هستند. چنین روندی علاوه‌بر توسعه صنعت فضایی در جهان و ایجاد ظرفیت‌های جدید تجاری و راهبردی، تبعات و ملاحظاتی را هم ایجاد کرده است. بدین ترتیب نیاز به وضع قوانین بین‌المللی مناسب جهت ساماندهی این روند و استفاده از مزیت‌های منظومه‌ها و اجتناب از تبعات آن ضروری به‌نظر می‌رسد که این امر به‌عنوان مسئولیتی خطیر برعهده دولت‌هاست. در ادامه ابعاد مختلف روند توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای و به‌ویژه نقش حمایتی دولت‌ها در این زمینه به تفصیل مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

۱- گسترش اینترنت ماهواره‌ای

امروزه، مصرف‌کنندگان اینترنت نه‌تنها به‌طور روزانه فیلم‌های باکیفیت بالا را بارگیری می‌کنند، بلکه با مصرف پهنای باند بیشتر به‌صورت آنلاین بازی کرده یا خرید می‌کنند. علاوه‌براین، تقاضای کاملا جدیدی، از جمله اتصال خطوط هوایی در پروازها، قطارها و کشتی‌ها و البته بازار خدمات نظامی، ظهور کرده و یا رونق بیشتری یافته‌اند. بازارهای دیگر، از جمله ارتباطات مخابراتی با افزایش استفاده از تلفن همراه بسیار گسترش یافته است. همزمان با افزایش تقاضا برای اتصال، انتظارات کیفیت خدمات نیز افزایش یافته است. مشاغل و هم مصرف‌کنندگان به‌دنبال خدمات پهن‌باند با تاخیر کم برای بسیاری از صنایع و کاربردها از جمله تبادلات مالی و بانکی هستند. به‌طور قابل‌توجهی، این انتظارات تقریبا به همه مصرف‌کنندگان در کشورهای توسعه‌یافته و بسیاری از بازارهای نوظهور رسیده است و فقط افرادی که گزینه اتصال محدود دارند، کیفیت پایین‌تری را می‌پذیرند.

۲- چالش‌ها و تهدیدات بین‌المللی ناشی از منظومه‌های ماهواره‌ای در حوزه پهن‌باند

جامعه و بازار هدف منظومه‌ها را در حوزه خدمات پهن‌باند می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

• ارائه خدمات پهن‌باند به کاربران حقیقی 

• ارائه خدمات به اپراتورهای مخابرات زمینی (خدمات بکهال)

با عنایت به بلوغ علم و فناوری در حوزه‌های مختلف ارتباطات و فناوری اطلاعات و تسهیل امکان ساخت و پرتاب انبوه ماهواره‌ها و بهره‌برداری ارزان قیمت از خدمات منظومه‌های ماهواره‌ای، دولت‌های مختلف در پوشش شرکت‌های خصوصی و با هدف ایجاد یک حکمرانی جدید در مدیریت ارتباطات، اقدام به توسعه بهره‌برداری از ابَرمنظومه‌های ماهواره‌ای در سطح تجاری نموده‌اند. مطالعات نشان می‌دهد، پشتیبانی مستقیم و غیرمستقیم دولت‌ها و نیروهای مسلح از راه‌اندازی و توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و با شعارهای به ظاهر صلح‌طلبانه و رعایت حقوق بشر در دسترسی به شبکه‌های پرسرعت، اهدافی فراتر از موضوعات اقتصادی را دنبال می‌کند. از مهم‌ترین این تهدیدات می‌توان به‌موارد زیر اشاره کرد:

• تهدیدات امنیتی

• تهدیدات نظامی در خصوص کنترل و فرماندهی عملیات توسط کشورهای متخاصم

• تهدید حاکمیت و حکمرانی کشورها در حوزه مدیریت ترافیک داده و ارتباطات

• ایجاد بستر و سامانه‌های قانون‌گریزی از نظارت و رگولاتوری کشورها توسط بهره‌برداران

• ایجاد بستری برای جرایم گسترده سایبری، خارج از نظارت نهادهای حاکم

• عدم امکان کنترل محتوی در فضای مجازی

• استفاده از پوشش تجاری برای حمایت از برنامه نظامی و نبرد تاکتیکی جدید شبکه محور

• مدیریت ترافیک فضایی به‌صورت جهانی به‌منظور جلوگیری از دسترسی سایر دولت‌ها به فناوری فضایی برای بهره‌برداری مستقل از فضا (ایده ایجاد پلیس فضایی توسط ایالات متحده)

قراردادها و آزمایش‌های میدانی شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) با وزارت دفاع آمریکا (United States Department of Defense) و آژانس پروژه‌های پژوهشی پیشرفته دفاعی (Defense Advanced Research Projects Agency به‌اختصار DARPA) در آمریکا در خصوص تطابق‌پذیری منظومه استارلینک (Starlink) اسپیس‌ایکس با پروژه‌های نظامی تصویربرداری و مخابراتی همچون بلک جَک (Black Jack) و استفاده از پوشش غیرنظامی برای پیاده‌سازی اهداف نظامی باعث نگرانی بسیار از کشورها از جمله روسیه و چین نیز شده است.

یکی از تجربیات ناخوشایند ۲۵ سال گذشته در ایران، عدم پاسخگویی راهکارهای سلبی در مواجهه با گسترش نفوذ شبکه‌های ماهواره‌ای و قاچاق تجهیزات ارسال و دریافت ماهواره در کشور است. موضوعی که علیرغم تصویب قانون منع استفاده از تجهیزات دریافت ماهواره در سال ۱۳۷۳ در مجلس شورای اسلامی، آمار بالایی در ضریب نفوذ استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای و حجم گردش مالی تجهیزات قاچاق در این حوزه تخمین زده می‌شود.

ازسوی‌دیگر، صدها شبکه ماهواره‌ای معاند با فرهنگ و حاکمیت ایران به‌صورت رایگان، با هزینه‌های گران قیمت تولید محتوا و تامین ظرفیت ماهواره‌ای با حمایت مالی آمریکا، عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی بدون هیچگونه درآمدی از کاربران ایرانی پخش می‌شود. بنابراین، به‌نظر می‌رسد، استفاده ابزاری از این منظومه‌ها برای تهدید حاکمیت ارتباطات در کشورهای مستقل خصوصا برای ناکارآمد کردن شبکه ملی اطلاعات کاملا امکان پذیر است و تامین و قاچاق تجهیزات و ترمینال‌های کاربری برای حداقل تعداد محدودی از کاربران کشور دور از ذهن نیست.

منظومه‌های شرکت‌های اسپیس‌ایکس، وان‌وب (OneWeb)، آمازون و تله‌ست (Telesat)‌ کانادا از مهم‌ترین منظومه‌های ماهواره‌ای هستند که با سرمایه‌گذاری بیش از ۱۰ میلیارد دلاری برای ارائه خدمات پهن‌باند و اینترنت، فعالیت تجاری خود را با هزاران ماهواره آغاز کرده و یا به زودی آغاز می‌کنند. کشورهایی همچون آمریکا، بریتانیا و کانادا با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در بهره‌برداری از منظومه‌های ماهواره‌ای، درصدد ایجاد یک رهبری و حکمرانی جدید در حوزه ارتباطات فضاپایه، دسترسی نامحدود به منابع مدار-فرکانس و تهدید حاکمیت ارتباطات در کشورهای مستقل و در حال توسعه هستند.

۳- چارچوب فعالیت اپراتورها و منظومه‌های ماهواره‌ای

• بهره‌برداری از فرصت‌ها و پیش‌گیری از آسیب‌ها

با رشد اقتصاد بخش فضایی، کشورها برای ایجاد نوآوری و رشد اقتصادی به‌دنبال نقش آفرینی و بهره‌برداری در این صنعت نوپا هستند و دولت‌ها به‌طور فزاینده‌ای برای جذب و تسهیل ورود سرمایه‌گذاران جدید فضایی رقابت می‌کنند. دراین‌میان اگرچه اهدافی همچون ایجاد فرصت‌های جهانی ارتباطات برای کاهش شکاف دیجیتال و پوشش مناطق محروم و کم برخوردار کره زمین در کنار اهداف اقتصادی و توسعه سهم بازار جهانی مشهودند، اما اهداف جانبی و نهفته سیاسی و امنیتی آن‌ها از جمله تاثیرگذاری بر حکمرانی ارتباطات نیز غیرقابل انکار هستند.

پوشیده نیست که مدیریت هوشمند فرصت‌ها و چالش‌های کارکرد منظومه‌های ماهواره‌ای برای تمام حاکمیت‌ها حتی کشورهای پیشرو در این زمینه از اولویت بالایی برخوردار است. از دامنه تاثیر فراگیر خدمات منظومه‌ای می‌توان به حوزه‌های فضای مجازی، ارتباطات و دسترسی به اینترنت، داده و محتوا، شبکه‌های زیرساختی در معماری ارتباطات، کیفیت دسترسی به خدمات اپراتوری، اقتصاد دیجیتال، امنیت و حاکمیت اشاره نمود.

• لزوم فعالیت اپراتورهای ماهواره‌ای در چارچوب قانون

بازارهای تجاری و سرمایه‌گذاران خصوصی، دنباله‌روی بخش دولتی به‌عنوان مهم‌ترین مشتری اولیه خدمات فضایی هستند. نوآوری در فناوری، محرکی برای دولت‌هاست که رهبری جهانی را به‌دنبال خواهد داشت. از سوی دیگر با رشد انفجاری تبادل داده‌ها و تحول دیجیتال در صنایع مختلف، رقابت و تقاضا برای دسترسی به زیرساخت مخابراتی پایدار و پرسرعت به‌شدت افزایش پیدا کرده است. با این تحول شگرف در بلوغ فناوری‌های مختلف و صنعت ساخت و پرتاب ماهواره، کشورهای پیشرفته با نادیده انگاشتن حقوق و منافع سایر کشورها و با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در بهره‌برداری از منظومه‌های ماهواره‌ای، درصدد ایجاد یک رهبری و حکمرانی جدید در حوزه ارتباطات فضاپایه، دسترسی نامحدود به منابع مدار-فرکانس، کاربری دوگانه (نظامی و غیرنظامی) از منظومه‌های ماهواره‌ای و تهدید حاکمیت ارتباطات در کشورهای مستقل و در حال توسعه هستند.

اپراتورهای ماهواره‌ای ملزم به فعالیت طبق معاهدات بین‌المللی در حوزه فضایی و اصول و مقررات سازمان ملل متحد و اتحادیه‌های تخصصی مربوطه هستند و باید قوانین و مقررات ملی کشورها را برای حفظ استقلال و حاکمیت دولت‌ها در حوزه ارتباطات و صیانت از گذرگاه‌های رسمی تبادل اطلاعات را به‌منظور جلوگیری از هرج‌ومرج و مقابله با جرایم سایبری رعایت نمایند. حفظ حریم خصوصی آحاد جامعه از جمله الزامات و خطوط قرمز مقرات برای اپراتورهای ماهواره‌ای در توسعه زیرساخت ارتباطی و فعالیت در معماری شبکه ملی اطلاعات کشور است.

۴- چارچوب‌های رگولاتوری ملی و بین‌المللی در سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از منظومه

شناسایی و بررسی تطبیقی نظام‌های حقوقی حاکم بر فضا، ماهواره و خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات ناظر بر آن‌ها کار آسانی نیست. به‌طور کلی فضای ماورا جو، در کنار دریاهای آزاد و قطب جنوب، به‌عنوان سومین فضای مشترک بین‌المللی شناخته می‌شود. در این حوزه‌ها نظام حقوقی خاصی حکم فرماست و نوعا کشورهای صاحب ایستگاه و دستگاه‌های ماهواره‌ای از نظام حقوقی خود پیروی می‌کنند (مبتنی‌بر قاعده صلاحیت تابعیتی).

در دهه‌های اخیر کشورهای صاحب فناوری‌های فضایی و ماهواره‌ای کوشیده‌اند از طریق مجامع بین‌المللی عضو، یعنی سازمان ملل متحد یا مجامع منطقه‌ای مانند شورا و اتحادیه اروپایی، معاهده‌های اختصاصی را برای تنظیم امور خود و تثبیت حقوق و تعهدات طرف‌ها و تضمین استیفا و ایفای آن‌ها منعقد نمایند که اهم آن‌ها عبارت‌اند از کنوانسیون ثبت، کنوانسیون مسئولیت، معاهده فضای ماورا، معاهده نجات، معاهده ماه در سازمان ملل متحد و معاهده لیسبون در اتحادیه اروپایی.

• نهادهای تخصصی رگولاتوری فضا در کشورها

نظام حقوقی فضا، ماهواره و خدمات مرتبط با آن‌ها، از ماهیت چندوجهی برخوردار است که هریک باید در جای خود مورد توجه قرار گیرد. بخش مهم این حوزه، پرتاب ماهواره است که با نظام حقوق دفاعی کشورها پیوند تنگاتنگی دارد و قوانین و مقررات اختصاصی آن‌ها را برمی‌انگیزد؛ هم از لحاظ ضوابط و الزامات نهادی، یعنی مراجع صلاحیت‌دار تنظیم‌گر و ناظر و هم از لحاظ حقوق و تعهدات طرف‌ها و هم از لحاظ تشریفات و سازوکارهای اجرایی.

بخش مهم دیگر نظام حقوقی فضا، ماهواره و خدمات مرتبط با آن‌ها، به امور ارتباطی و فناوری اطلاعات مربوط می‌شود که مهم‌ترین، گسترده‌ترین و فراوان‌ترین کاربردهای ماهواره‌ای همچون مقررات حقوق سرزمینی ارائه خدمات موسوم به Landing Right را به‌خود اختصاص می‌دهد. لذا تنظیم‌گران و ناظران ارتباطی و فناوری اطلاعات نیز بر این حوزه اشراف حاکمیتی دارند و ضوابط و الزامات آن‌ها می‌بایست مورد توجه متولیان امور ماهواره‌ای و فضایی قرار گیرد.

درخصوص نهاد تخصصی و اختصاصی فضایی، تقریبا همه کشورها به تاسیس نهادی موسوم به «آژانس ملی فضایی» یا مشابه آن روی آورده‌اند. بااین‌حال نکته حائز اهمیت آن است که در بیشتر موارد، این نهاد وظایف و اختیارات تنظیم‌گری و نظارتی ندارد و بیشتر نقش توسعه‌دهنده و هماهنگ‌کننده را ایفا می‌کنند و امور تنظیم و نظارت به‌عهده همان مراجع کنونی ذی‌ربط در بخش‌های ارتباطی، فناوری اطلاعات، دفاعی، امنیتی و اقتصادی مربوط است.

تدبیرهای رگولاتوری، از قبیل نظامات تعرفه‌ای بر خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات، درخصوص بخش ماهواره‌ای نیز اجرا می‌شود. برای نمونه، چنانچه رگولاتوری بخشی تنها برای اپراتورهای دارای وضعیت مسلط الزامات تعرفه‌ای وضع می‌کند، در بخش ماهواره‌ای آن نیز اعمال می‌شود.

درخصوص خدمات اجباری عمومی ارتباطی و فناوری اطلاعات، کشورها، به‌ویژه آن‌هایی‌ که پهنه جغرافیایی وسیعی دارند و هزینه دسترس‌پذیری خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات خصوصا در نقاط صعب‌العبور مقرون‌به‌صرفه نمی‌باشد، بر روی خدمات ماهواره‌ای سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی نموده‌اند و هزینه آن را به‌عنوان درصدی از حق‌السهم درآمدی سایر اپراتورها تامین می‌کنند.

درخصوص تجویز سرمایه‌گذاری خارجی، ضروری است میان بخش فضایی و ماهواره‌ای و بخش ارتباطی و فناوری اطلاعات تفکیک صورت پذیرد. البته کشورها به‌سوی یکپارچگی سیاستی هستند و کوشیده‌اند تفاوت رویکردهای خود را برطرف سازند. اما آن‌هایی‌که به‌ویژه خود ارائه‌دهنده خدمات پرتاب هستند و همچنان این بخش در اختیار دولت است و بخش خصوصی امکان راهیابی به آن را ندارد، صحبت از سرمایه‌گذاری خارجی بدون معناست.

درخصوص الزامات محتوایی، هم از لحاظ ایجابی، مانند الزام به پخش محتواهای ملی و بومی و هم از لحاظ سلبی، یعنی منع پخش یا در دسترس قراردادن محتواهای غیرمجاز، همان الزامات و ضوابط ناظر به سایر ارائه‌دهندگان خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات لازم الاجراست و ضوابط و مقررات جداگانه‌ای پیش‌بینی نشده است.

۵- نقش دولت‌ها در راه‌اندازی و حمایت از منظومه‌ها

دهه گذشته، دهه تجاری‌سازی بخش فضایی بوده است. با رشد اقتصاد بخش فضایی کشورها به‌دنبال این صنعت نوآورانه برای ایجاد نوآوری و رشد اقتصادی هستند. دولت‌ها به‌طور فزاینده‌ای برای جذب و تسهیل ورود سرمایه‌گذاران جدید فضایی رقابت می‌کنند. حتی کمیسیون اروپا اقدام به ایجاد یک صندوق جدید سرمایه‌گذاری در حوزه فضایی نموده و بر ارائه خدمات در پایین دست زنجیره ارزش فضایی متمرکز شده است.

منظومه‌های ماهواره‌ای به‌عنوان نماد و شاهکار بلوغ صنعت فضایی در عصر چهارم فضا نیز از این موضوع مستثنا نیستند. گره خوردن این صنعت به گسترش و توسعه نسل پنجم ارتباطات (5G) و تهدید حکمرانی دولت‌ها، باعث رقابت پیچیده‌ای بین دولت‌ها در راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای بومی،‌ منطقه‌ای و جهانی شده است.

• رهبری جهان با نوآوری در فناوری

بدون شک مشارکت بخش دولتی در ایجاد شرکت‌های پررونق فضایی بسیار مهم است. دولت‌ها بزرگترین مشتریان خدمات ماهواره‌ای در طول تاریخ صنعت فضایی در دنیا بوده‌اند و صنعت فضایی با سرمایه‌گذاری، حمایت و سیاست‌گذاری دولت‌ها شکل گرفته است. بخش دولتی در واقع بخشی است که با تامین اعتبار پروژه‌های پرریسک، نوآوری و پیشرفت را ایجاد می‌کند، که بخش خصوصی سپس با مهارت و ظرافت آن را عملیاتی و تجاری‌سازی می‌کند. برای موفقیت در بخش فضایی، بخش‌های خصوصی و عمومی باید با هم کار کنند. دلیل این امر نقش منحصربه‌فرد صنعت فضا برای بسیاری از خدمات عمومی است؛ از امنیت و دفاع گرفته تا هواشناسی. فضا بخش ضروری و جدایی‌ناپذیر خدمات عمومی و دولتی است.

نوآوری در فناوری نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان برای ارائه خدمات به بازارهایی دارد که هنوز وجود ندارند. بازارهای تجاری و سرمایه‌گذاران خصوصی، دنباله روی بخش دولتی به‌عنوان مهم‌ترین مشتری اولیه خدمات فضایی هستند. نوآوری در فناوری، محرکی برای دولت‌ها است که رهبری جهانی را به‌دنبال خواهد داشت. برخی دولت‌ها پا را از آن نیز فراتر گذاشته و با نادیده گرفتن معاهدات بین‌المللی فضایی، دستور به تشکیل نیروی فضایی و یا استفاده از منابع معدنی کرات دیگر داده‌اند.

• حمایت دولت ایالات متحده

بـا حمـایـت دولـت آمریکـا و تخصـــیص بیش از ۸۹۰ میلیون دلار از صــــندوق دیجیتال روسـتایی موسوم به RDOF از محل اعتبارات کمیسیون ارتباطات فدرال (Federal Communications Commission به‌اختصار FCC) آمریکا به اسپیس‌ایکس، فعالیت‌های این شـــرکت با شـتاب بسیار زیادي در حال توسعه است. به‌نحوي‌که این شرکت به رکوردهاي متعددي طی مـاه‌هـاي اخیر دست یـافته است. این شـــرکت طی فقط ۱۸ روز در فروردیـن مـاه ۱۸۰ مـاهواره طی سه پرتاب در مـدار تزریق کرد و اولین شـــرکت در دنیـاست که به رکورد بیش از هزار ماهواره در مـدار دست پیـدا کرده است. همچنین حامل فضایی معروف فالکون-۹ (Falcon-9) اسپیس‌ایکس که براي این ماموریت‌ها اســتفاده می‌شود، موفق شد در ماموریت اخیر خود به رکورد اســتفاده مجدد «۱۰ مرتبه از یک بوستر» برسد و به‌گفته ایلان ماسک (Elon Musk)، بنیان‌گذار اسپیس‌ایکس، با جایگزینی موتور حامل، این بوستر تا ۱۰۰ مرتبه هم قابل بازیابی خواهد بود.

بر اساس اطلاعات و منابع در دسترس، به‌نظر می‌رسد شکل‌گیری و توسعه شرکت اسپیس‌ایکس در راستای پروژه نیروی فضایی ایالات متحده باشد و از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۹ به‌منظور اطمینان از دسترسی به فضا برای وزارت دفاع آمریکا و سایر محموله‌های دولت آمریکا پیاده‌سازی شد؛ پروژه‌ای از سال ۲۰۱۹ به‌نام پرتاب فضایی امنیت ملی (National Security Space Launch) تغییر نام داد تا توسعه تجاری حامل‌های فضایی را منعکس نماید.

درحالی‌که پایگاه‌های نیروی هوایی ایالات متحده در اختیار شرکت اسپیس‌ایکس قرار گرفته و ناسا قراردادهای بیشتری را با شرکت مذکور در صورت موفقیت در پروژه‌های فضایی تضمین می‌کند، در اجلاس سال ۲۰۲۰ داووس (DAVOS) در کشور سوئیس، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، ملاقاتی با ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس‌ایکس و تسلا موتورز (.Tesla, Inc)، ترتیب داده و در پاسخ به سوال خبرنگار CNBC در خصوص پیشی گرفتن ارزش مالی شرکت تسلا موتورز از خودروسازی جی‌ام (GM) و فورد (Ford)، بدون توجه به سوال خبرنگار، ایلان ماسک را با دانشمندان و نوابغ تاریخ همچون توماس ادیسون مقایسه و از دستاوردهای اسپیس‌ایکس در حوزه صنعت فضایی تقدیر می‌کند.

ورود ایلان ماسک به حوزه‌های مختلف نوظهور صنعتی، تجاری و نظامی همچون حامل‌های فضایی برگشت‌پذیر، ایجاد تمدن بین‌سیاره‌ای و مقررات جدید حاکمیتی برای آن و بسط آن به حکمرانی کشورها، جابجایی بین‌قاره‌ای در کمتر از یک ساعت، تامین سرمایه از بازار ارز دیجیتال، خودروهای بدون راننده،‌ بسترسازی مخابرات نظامی با کمترین تاخیر برای فرماندهی و کنترل عملیات نظامی در سراسر دنیا و حمایت‌های بی‌شائبه و بدون پوشش دولت و نیروهای مسلح ایالات متحده از این فعالیت‌ها، همه و همه نشان‌دهنده عزم جدی این دولت برای تغییرات بنیادین در نظام مدیریتی دنیاست.

• حمایت دولت انگلستان و فرانسه از وان‌وب

دولت انگلستان هم در زمان نخست‌وزیری ترزا مری می (Theresa Mary May) و هم در زمان بوریس جانسون (Boris Johnson)‌ ملاحظات خاصی را در خصوص امنیت کشور و اهمیت موضوع موقعیت‌یابی و ناوبری در نظر گرفته‌اند. انگلستان ضمن هشدار نسبت به وابستگی به سامانه‌های موقعیت‌یابی GPS آمریکا و گالیلئو (Galileo) اتحادیه اروپا، خصوصا بعد از ماجرای برگزیت (Brexit)، بودجه ۵۰۰ میلیون پوندی برای تامین یک سامانه موقعیت‌یابی و ناوبری به‌تصویب رساند.

در این خصوص چنانکه ذکر شد، بعد از ورشکستگی وان‌وب، درحالی‌که دولت فرانسه نیز خواهان خرید این شرکت توسط اپراتور یوتلست (Eutelsat) فرانسه بود، دولت انگلستان از طریق وزارت تجارت، انرژی و راهبردهای صنعتی، نیمی از سهام وان وب معادل ۵۰۰ میلیون دلار را علی‌رغم مخالفت آژانس فضایی اروپا (ESA) خریداری نمود. با عنایت به جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا، دولت بریتانیا قصد دارد با استفاده از این منظومه، خدمات ناوبری و موقعیت‌یابی را علاوه‌بر خدمات پهن‌باند و زیر ساخت 5G تامین کند.

اخیرا اپراتور دولتی یوتلست فرانسه با سرمایه‌گذاری ۵۵۰ میلیون دلاری به کنسرسیوم سرمایه‌گذاری وان‌وب پیوسته است. این میزان سرمایه‌گذاری بودجه وان‌وب را به بیش از ۱.۹ میلیارد دلار یعنی حدود ۸۰ درصد از آنچه برای تامین هزینه نسل اول منظومه لازم است، می‌رساند. یوتلست با این سرمایه‌گذاری، سهام خود را به ۲۴.۲ درصد و حقوق حاکمیت مشابه دولت انگلیس و شرکت هندی بهارتی گلوبال (Bharti Global Ltd) رساند. این شرکت درآمد یک میلیارد دلاری در سال سوم از فعالیت منظومه را هدف‌گذاری کرده است.

• حمایت دولت کانادا از منظومه ماهواره‌ای

دولت کانادا ۶۵ میلیون دلار برای تحقیق و توسعه منظومه ماهواره‌ای تله‌ست لئو (Telesat LEO) در مدار لئو و ۴۵۶ میلیون دلار برای تضمین خرید ظرفیت از منظومه مذکور اختصاص داد. در ژوئیه۲۰۱۹، ناودیپ بینز (Navdeep Bains)، وزیر توسعه اقتصاد و علوم و نوآوری دولت کانادا، استفاده از منظومه ماهواره‌ای مدار لئو را تنها راه اتصال شهروندان کانادایی به خدمات پهن‌باند دانست. از نظر دولت کانادا، دسترسی ممتازی که این منظومه برای دولت فراهم می‌کند، به آن امکان می‌دهد در مناطق روستایی و دورافتاده کانادا به اینترنت با سرعت بالا دسترسی پیدا کرده و با تعهدی که در بودجه دولت برای دسترسی هر کانادایی به شبکه پرسرعت اینترنت متعهد شده، سازگار است. این وزارتخانه قصد خرید یک ظرفیت ۱۰ ساله روی منظومه مذکور را دارد.

مدیر عامل شرکت تله‌ست (Telesat) کانادا نیز در یک مصاحبه اعلام کرد: «ما به حمایت دولت نیاز داریم، حتی با وجود سابقه قوی و موقعیت مالی قوی ما، بدون حمایت دولت از پروژه‌هایی از این دست، حرکت به جلو بسیار دشوار است.» تله‌ست تخمین می‌زند از این شراکت با دولت حدود ۹۱۳ میلیون دلار در ۱۰ سال درآمد خواهد داشت. هزینه مشخصی از ساخت منظومه اعلام نشده است، ولی شرکت ایرباس و تالس آلنیا اسپیس (Thales Alenia Space) فرانسه، سازنده منظومه، قرارداد با این شرکت کانادایی را یک قرارداد ۳ میلیارد دلاری تخمین می‌زنند. طبق اعلام این شرکت، منظومه مورد بحث بیش از ۵۰۰ شغل مستقیم، در کنار سایر پروژه‌های ارتباط صنعت با دانشگاه‌های کانادایی ایجاد خواهد کرد.