استفاده از کهکشانهای دوردست برای یافتن ماده گمشده جهان

ستارهشناسان برای اولین بار از کهکشانهای دوردست برای شناسایی بخشی از ماده گمشده (missing matter) کهکشان راه شیری استفاده کردند. آنها مدتهاست متحیرند که چرا نمیتوانند همه مواد موجود در جهان را که با نظریهپردازیها پیشبینی شده است، محاسبه کنند. درحالیکه تصور میشود بیشتر جرم جهان را ماده تاریک تشکیل داده است، پنج درصد ماده طبیعی (normal matter) است که ستارهها، سیارهها و سیارکها را شکل میدهد و بهعنوان ماده باریونی (baryonic matter) شناخته میشود. بااینحال اندازهگیریهای مستقیم فقط حدود نیمی از ماده باریونی مورد انتظار را نشان میدهد.
در همین راستا یوانمینگ وانگ (Yuanming Wang)، محقق دانشگاه سیدنی (University of Sydney)، روشی جدید برای کمک به ردیابی این مواد مفقود ایجاد کرده است. وی از روش خود برای تعیین جریان ناشناخته گاز سرد کنونی موجود در کهکشان راه شیری در فاصله حدودا ۱۰ سال نوری از زمین بهره گرفت. طول این ابرگازی حدود یک تریلیون کیلومتر و عرض آن ۱۰ میلیارد کیلومتر عنوان شده، اما وزن آن تقریبا همانند جرم ماه است.
وانگ میگوید: «ما شک داریم که بسیاری از مواد مفقود باریونی بهصورت ابرهای گازی سرد در درون کهکشانها یا بین کهکشانها باشند. این گاز با استفاده از روشهای معمول قابل تشخیص نیست، زیرا از خود نور مرئی ساطع نمیکند و آنقدر سرد است که تشخیص آن از طریق رادیو اخترشناسی نیز مشکل است.»
کاری که ستارهشناسان در این مطالعه انجام دادند این بود که بهدنبال منابع رادیویی در نقاط دور کهکشان راه شیری گشتند تا دریابند چگونه آنها میدرخشند. وانگ ادامه میدهد: «ما پنج منبع چشمکزن رادیویی را در یک خط عظیم در آسمان یافتیم. تجزیه و تحلیلها نشان میدهد که نور آنها باید از همان گاز سرد عبور کرده باشد. همانطور که نور مرئی هنگام عبور از جو زمین منحرف میشود، وقتی امواج رادیویی از ماده عبور میکنند، بر روشنایی آنها تاثیر میگذارد.»
آرتم تونتسوف (Artem Tuntsov)، یکی از نویسندگان این مطالعه، اظهار میکند: «ما کاملا مطمئن نیستیم که این ابر عجیب چیست، اما یک احتمال این است که میتواند ابر برفی هیدروژنی باشد که توسط یک ستاره مجاور از هم پاشیده شده است.» هیدروژن در دمای حدودا منفی ۲۶۰ درجه منجمد میشود، بنابراین نظریهپردازان ادعا میکنند برخی از مواد ازدسترفته باریونی جهان در این ابرهای برفی هیدروژن حبس شدهاند، اما تشخیص آنها تقریبا غیرممکن است.
وانگ میگوید: «بااینحال، در حال حاضر ما روشی برای شناسایی چنین تودههای گاز سرد نامرئی با استفاده از کهکشانهای دوردست توسعه دادهایم.» گفتنی است دادههای لازم برای شناسایی ابر گازی با استفاده از تلسکوپ رادیویی ASKAP در غرب استرالیا بهدست آمده است.