مریم فخیمی: عصر امروز و در حالی که خورشید در آسمان ایران در حال غروب است، زمین و ساکنین آن به نزدیک‌ترین فاصله از ستاره مادری خود، خورشید، می‌رسند. درحالی‌که کمتر از دو هفته از انقلاب زمستانی سپری شده، ساعت ۱۷:۲۱ عصر شنبه ۱۳دی به‌وقت ایران ( ۱۳:۵۱ به‌وقت جهانی) زمین به حضیض مداری رسیده و زمینیان کمترین فاصله از آفتاب را تجربه خواهند کرد.
در این زمان فاصله زمین از خورشید ۱۴۷۰۹۳۱۶۲ میلیون کیلومتر یا ۰.۹ واحد نجومی خواهد بود. بنابراین ساعاتی دیگر زمین ۳ درصد بیشتر از حد متوسط به خورشید نزدیک شده، گرمای تابشی بیشتری دریافت خواهد کرد و خورشید در آسمان اندکی بزرگ‌تر دیده خواهد شد.
شاید بپرسید حالا که زمین حدود ۵ میلیون کیلومتر به خورشید نزدیک‌تر شده، چرا هوا این‌قدر سرد است؟ برخی تصور می‌کنند زمین در تابستان به خورشید نزدیک‌تر است و به‌همین‌دلیل هوا در این فصل گرم‌تر می‌شود. همچنین فکر می‌کنند در زمستان زمین از خورشید دورتر بوده و در نتیجه این فصل سردتر است.
اگرچه مدار زمین به دور خورشید نزدیک به بیضی (تقریباً مدور) است، علت ایجاد فصل‌ها و تغییر دما در نقاط مختلف زمین، انحراف و یا کجی محوری ۲۳.۵ درجه‌ای کره زمین نسبت به صفحه مداری آن است که باعث تفاوت در زاویه تابش خورشید و پیدایش فصول می‌شود. یعنی در زمستان خورشید مایل به سطح زمین می‌تابد و هوا سردتر است، اما در تابستان خورشید عمودتر به سطح زمین می‌تابد و هوا گرم‌تر می‌باشد.
این انحراف در محور زمین، تأثیر دیگری هم دارد؛ نیمکره شمالی و جنوبی زمین دو فصل با یکدیگر اختلاف دارند. درحالی‌که آفتاب به نیمکره جنوبی عمودتر می‌تابد و گرمای تابستانی آغاز شده، در محل سکونت ما یعنی نیمکره شمالی زمین، پرتوهای خورشید مایل به سطح می‌تابند و به‌همین‌دلیل، هوا سردتر است و زمستان حکمرانی می‌کند.
روزهای طولانی نیمکره جنوبی متناظر با شب‌های بلند و سرد نیمکره شمالی هستند و شش ماه بعد، همین اتفاق‌ها برعکس می‌شود.
از سوی دیگر هنگامی که زمین به خورشید نزدیک می‌شود، با سرعت بیشتری در مدار خود به دور خورشید حرکت می‌کند. در حال حاضر زمین با سرعت تقریبی ۱۹ مایل بر ثانیه (۳۰.۳ کیلومتر بر ثانیه) به دور خورشید در گردش است، یعنی حدود ۰.۶ مایل بر ثانیه (یک کیلومتر بر ثانیه) سریع‌تر از زمانی که در دورترین فاصله از خورشید در اوایل تیر حرکت می‌کند. بنابراین زمستان نیمکره شمالی و به‌طور همزمان تابستان نیمکره جنوبی کوتاه‌ترین فصول هستند.
در نیمکره شمالی، فصل تابستان (از انقلاب تابستانی تا اعتدال پاییزی) تقریباً پنج روز بیشتر از فصل زمستان (از انقلاب زمستانی تا اعتدال بهاری) است.
لازم به ذکر است در ۱۵تیر۱۴۰۰ زمین به حداکثر فاصله از خورشید یا اوج مداری یعنی ۱۵۲۱۰۰۵۳۳ میلیون کیلومتر خواهد رسید.