دانشمندان با بررسی خوشههای کهکشانی، طولانیترین رشته بینکهکشانی (Intergalactic Filament) دیدهشده تاکنون را کشف کردند. کهکشانها و خوشههای کهکشانی توسط رشتههای بسیار داغ گاز که با نام رشتههای میانکهکشانی شناخته میشوند، احاطه شده و به هم پیوند خوردهاند. این رشتههای میانکهکشانی یک شبکه کیهانی را تشکیل میدهند که در سراسر جهانِ قابلمشاهده، کشیده شده و درون آن، کهکشانها بهصورت یک الگوی مشابه تکرار میشوند.
طبق پژوهشهای قبلی، پس از مهبانگ (بیگ بنگ) در آغاز جهان و حدود ۱۳.۸ میلیارد سال پیش، مقدار زیادی از گاز هیدروژن سازنده ماده شناختهشده در جهان به ورقههایی تبدیل شد که آنها هم به نوبه خود به رشتههای طولانی و مار مانند تجزیه شدند. اکنون گروهی از دانشمندان به سرپرستی دانشگاه بن (University of Bonn) آلمان، طولانیترین رشته کشف شده تاکنون را مشاهده کردهاند.
این رشته گاز به شکل شگفتآوری در طول ۵۰ میلیون سال نوری کشیده شده و ساختار آن با پیشبینیهای صورتگرفته توسط شبیهسازیهای رایانهای محققان هماهنگی دارد. توماس ریپریچ (Thomas Reiprich)، نویسنده ارشد این مطالعه، در این باره میگوید: «طبق محاسبات، بیش از نیمی از ماده باریونیک جهان ما که ستارهها و سیارهها و حتی خود انسان از آن تشکیل شدهاند، در این رشتهها وجود دارد.»
ازآنجاییکه این رشتهها در فاصلهای طولانی کشیده شدهاند، ذرات سازنده آنها بسیار پراکنده هستند و در نتیجه تشخیص آنها بسیار دشوار است. بااینوجود، ریپریش و همکارانش با استفاده از تلسکوپ فضایی پرتوی ایکس ای روزی تا (eROSITA) که زیر نظر مؤسسه فیزیک فرازمینی ماکس پلانک (Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics) میباشد، برای نخستینبار توانستند گاز را کاملاً نمایان کنند.
ریپریچ درباره این مشاهدات اظهار میکند: «ای روزی تا دارای آشکارسازهای بسیار حساسی برای تابش پرتوی ایکس است که از گازهای رشتههای میانکهکشانی خارج میشود. این تلسکوپ همچنین دارای یک میدان دید بزرگ بوده و قادر است بخش نسبتاً بزرگی از آسمان را در یکبار اندازهگیری با وضوح بسیار بالا ثبت کند. این ویژگیهای تلسکوپ فضایی به پژوهشگران امکان میدهد تا از اجرام عظیمی مانند رشتهها تصاویر دقیقی تهیه کنند و این کار را نسبتاً سریع هم انجام دهند.»
این تیم پژوهشی در مطالعه خود Abell 3391/95 را بررسی کرد که یک سامانه با سه خوشه کهکشانی در فاصلهی ۷۰۰ میلیون سال نوری از زمین است. تصاویر گرفتهشده توسط ایروزیتا خوشهها و کهکشانهای منفرد را بهصورت لکههایی نشان میدهد، اما شاید حتی شگفتانگیزتر تصویری باشد که از ساقههای متصلکننده کهکشانها و خوشهها دیده میشود که به طول ۵۰ میلیون سال نوری کشیده شده است.
باوجوداینکه این رشته رصدشده طولانیترین رشته مشاهده تاکنون است، محققان عقیده دارند حتی میتواند طولانیتر از بخشی باشد که در تصاویر مشاهده میشود. ریپریچ میگوید: «ما مشاهدات خود را با نتایج شبیهسازی رایانهای که تکامل جهان را بازسازی میکند، مقایسه کردیم و نشان داد که تصاویر ایروزیتا کاملاً شبیه به طرحهای گرافیکی رایانهای است؛ امری که حاکی از صحت مدل استاندارد پذیرفتهشده برای تکامل جهان میباشد.»