مریم فخیمی: به ماه آذر، فرشته نگهبان آتش رسیدیم. اگرچه در ایامی به‌سر می‌بریم که شیوع کرونا شیوه زندگی ساکنین زمین را تحت تأثیر قرار داده، اما آسمان همان است که بود؛ با تمام زیبایی‌ها و اسرار پرهیجانش، هر شب در انتطار کسانی است که کنجکاوند و در جستجوی اسرار گیتی.
خیلی از ما حتماً بخاطر داریم که روزگاری نه‌چندان دور که آلودگی نوری و آلاینده‌های صنعتی هنوز آسمان پرستاره شب نپوشانده بودند، می‌توانستیم حتی از داخل شهرهای بزرگ هم بسیاری از اجرام آسمانی را به راحتی رؤیت کنیم. اما اکنون برای رصد مجبوریم کیلومترها از شهر دور شویم تا شاید بتوانیم رویدادهای نجومی را راحت‌تر تماشا کنیم؛ این رخداد ناگواری است! طبیعت و هر آنجه در آن است به آیندگان تعلق دارد و ما باید امانتدار این میراث باشیم. در این یادداشت درباره صورت فلکی ذات‌الکُرسی (Cassiopeia)، رویدادهای رصدی آذر و وضعیت سیاره‌ها خواهید خواهند.
حکایت ذات‌الكُرسی، ملكه‌ای در آسمان
ذاتُ‌الکرسی یا خداوند کرسی از مشهورترین و آسان‌یاب‌ترین صور فلكی نیمكره شمالی آسمان است. اگرچه درتمام فصول سال می‌توان این صورت آسمانی را یافت، اما بهترین زمان برای رصد آن در پاییز است.
این شب‌ها و ساعاتی پس از غروب و تا پیش از طلوع آفتاب، رو به شمال كه بایستید شكلی شبیه حرف «ام» (M) یا «دبلیو» (W) انگلیسی خواهید یافت كه از كنار هم قرار گرفتن ۵ ستاره هم‌نور تشكیل شده است و این ستارگان با چشم غیرمسلح قابل رؤیتند.
این صورت فلكی «ذات الكرسی» است كه همواره به دور ستاره قطبی از ستارگان دب‌اصغر می‌گردد. در سمت مقابل ذات‌الكرسی هم دب اكبر قرار دارد. در واقع ستاره قطبی بین ذات‌الكرسی و دب اكبر واقع شده است. عبدالرحمان صوفی رازی نخستین کسی بود که صورت فلکی ذات‌الکرسی را با چشم غیرمسلح رصد و مطالعه کرد. ذات الكرسی از اساطیر یونانی و به‌معنای «زنِ بر تخت نشسته» است.
پدیده‌های رصدی آذر که با چشم غیر مسلح قابل رؤیت هستند
۲آذر: ساعت ۰۸:۱۵ ماه در تربیع اول
۶آذر: ساعت ۰۲:۴۰ نزدیکی ماه و مریخ با جدایی زاویه‌ای ۴.۵ درجه
۱۰آذر: ماه کامل در ساعت ۱۳:۰۱
۱۰آذر: ماه‌گرفتگی نیم‌سایه‌ای که در ایران قابل رؤیت نیست
۱۶آذر: ساعت ۲۲:۴۵ نزدیکی ماه و ستاره قلب‌الاسد با جدایی زاویه‌ای ۴.۵ درجه
۱۸آذر: تربیع آخر ماه
۲۳ و ۲۴آذر: بارش شهابی جوزایی با نرخ ساعتی سَرسویی ۱۵۰ شهاب
۲۳آذر: ساعت ۰۵:۳۰ مقارنه ماه و زهره با جدایی زاویه‌ای ۳.۸ درجه
۲۴آذر: خورشیدگرفتگی کلی، غیرقابل رؤیت در ایران
۲۷آذر: ساعت ۱۷:۲۰ اجتماع ماه و سیاره‌های مشتری و زحل
وضعیت سیاره‌ها
سیاره درخشان زهره در نیمه شرقی آسمان صبجگاهی ساعتی پیش از طلوع آفتاب قابل رؤیت است. این سیاره در صورت فلکی میزان (Libra) قرار دارد و با قدر ۳.۹- می‌درخشد. سیاره سرخ‌فام مریخ نیز با غروب آفتاب در نیمه جنوب آسمان تا ساعاتی بعد از نیمه شب قابل رؤیت می‌باشد. این سیاره در صورت فلکی حوت (Pisces) قرار دارد و با قدر ۱.۱- می‌درخشد. سیاره زحل با غروب آفتاب و تاریک شدن آسمان در جنوب‌غرب آسمان قابل مشاهده است. این سیاره در صورت فلکی کمان (Sagittarius) واقع است و با قدر ۰.۶ می‌درخشد.
سیاره زحل را تا حدود ساعت ۲۰ شب می‌توانید رؤیت کنید. سیاره مشتری نیز در نزدیکی سیاره زحل واقع است. با غروب آفتاب و تاریک شدن آسمان در جنوب‌غرب آسمان می‌توانید مشتری پرنور را ببینید. سیاره مشتری نیز در صورت فلکی کمان واقع است و با قدر ۱.۱- می‌درخشد.
گاهی به آسمان بالای سر نگاهی بیاندازید و از تماشای شگفتی‌های آن لذت ببرید!