شناسایی کوچکترین سیاره سرگردان راه شیری تاکنون

ستارهشناسان آمریکایی و لهستانی موفق به شناسایی کوچکترین سیاره سرگردان کهکشان راه شیری تاکنون شدند که اندازهای بین مریخ و زمین دارد. سیارههای بدون ستاره یا سرگردان (Rough Planet) سیارههای شناور و آزادی هستند که به دور ستارهها نمیچرخند. این سیاره با نام OGLE-2016-BLG-1928 توسط تلسکوپ ورشو (Warsaw) در رصدخانه لاس کامپانس (Las Campanas) شیلی رصد شده است. طبق پژوهش محققان ممکن است تعداد سیارههای بیستاره از تعداد ستارههای کهکشان ما بیشتر و تشخیص آنها دشوارتر باشد.
تولد یک سیاره بهخودیخود فرایندی پیچیده است. گاز و گردوغبار موجود در اطراف ستارههای جوان بههم میپیوندند، بهتدریج بزرگتر میشوند و سیارهها را تشکیل میدهند؛ اما برخورد بین اجرام در مقیاسهای بزرگتر یا حتی نزدیک شدن بیش از اندازه به یک سیاره دیگر در منظومه یا نزدیک شدن به خود ستاره میتواند این سیاره را از سامانه خود بیرون کند و سپس این سیاره رها و سرگردان میشود. سیارههای سرگردان همچنین ممکن است در ابرهای مجزای گردوغبار تشکیل شوند.
با توجه به اینکه سیارههای سرگردان مانند ستارگان از خود نور ساطع نمیکنند یا حتی گرمای کافی ندارند تا در طول موج فروسرخ قابلمشاهده باشند، این اجرام آسمانی نامرئی از طریق رویدادهای ریز همگرایی گرانشی شناسایی میشوند. پدیده مذکور هنگامی رخ میدهد که وجود جرمی سنگین مانند سیاهچاله، فضا-زمان را تغییر شکل دهد. برای نمونه اگر یک سیاره سرگردان با یک ستاره دور همراستا باشد، نور ستاره به مقدار بسیار کمی منحرف میشود و در نتیجه یک اثر بزرگنمایی ایجاد میکند. پژوهشگران از تغییرات نور اطراف این سیاره میتوانند برای اندازهگیری جرم آن استفاده کنند.
تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن (Nancy Grace Roman) رصدخانه فضایی آینده ناسا است که طبق برنامهریزی اواسط سال ۲۰۲۰ پرتاب میشود و میتواند سیارههای سرگردان بیشتری را بیابد. دانشمندان تاکنون فقط چند سیاره سرگردان را یافتهاند، اما ویژگیهای تلسکوپ نانسی گریس رومن این امکان را میدهد تا این سیارههای سرگردان را پیدا و مشخصات آنها را تعیین کند. این تلسکوپ با ارائه اطلاعاتی درباره تعداد و جرم سیارههای بیستاره به پژوهشگران کمک میکند تا چگونگی شکلگیری آنها را بررسی نمایند.