پژوهشگران ناسا به ماشینها دیدن را میآموزند

هومن دارینی: هنگامیکه مردم در شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام به دیدن پستها یا عکسها میروند، معمولاً پستهایی در بخش جستجو (search) میبینند که ارتباط زیادی به رخدادهای دیدهشده یا جستجوشده در گذشته دارند. این پدیده توسط الگوریتمهایی که در مرکز دادههای این نرمافزار نوشته شده، با بهکارگیری هوش مصنوعی صورت میگیرد. پژوهشگران در مرکز پرواز فضایی گودارد (Goddard) ناسا بر این باورند که کارشناسان و مهندسان میتوانند از این فناوری در تحلیل عکسهای ماهوارهای نیز بهره ببرند.
فلسفه فناوری هوش مصنوعی در عکسهای ماهوارهای این است که رایانهها با استفاده از الگوریتمهای خاصی همانند انسانها میتوانند اطلاعات بهدست آمده از عکسهای ماهوارهای را تحلیل کنند و حتی با یادگیری، بهمرور زمان تحلیلهای خود را بهبود بخشند. همچنین، با استفاده از این فناوری میتوان الگوها و اطلاعات مورد نیاز را دقیقتر و با سرعت بیشتر بهدست آورد. جالبتر اینکه هوش مصنوعی خطاهای انسانی ناشی از احساسات و محدودیتهای فکری را ندارد.
کاربردهای گسترده هوش مصنوعی
دانشمندان میتوانند با استفاده از هوش مصنوعی دادههای بهدست آمده از عکسهای ماهوارهای ناسا را که طی چندین سال بهصورت دیجیتالی گردآوری شدهاند، تحلیل کرده و الگوهای جدیدی از این اطلاعات استخراج کنند. سرانجام اینکه بهکارگیری هوش مصنوعی به پیشرفت علم و اکتشافات جدید میانجامد. این اطلاعات همچنین به دانشمندان ناسا کمک میکند تا از سلامت ماهواره با خبر شده و از اتفاقات ناگواری که ممکن است برای آن به وجود آید، جلوگیری کنند. مهندسان با کمک این اطلاعات گسترده میتوانند برای مأموریتهای آینده، طرحهایی کارآمدتر ارائه دهند. در ادامه به برخی از این کاربردها اشاره خواهد شد.
مکانیابی آتشسوزیها
با پشتیبانی ناسا از برنامههای پژوهشی در زمینه مکانیابی آتشسوزیها در سراسر جهان با استفاده از فناوری هوش مصنوعی، بهویژه دفتر فناوری علمی زمین (Earth Science Technology Office بهاختصار ESTO)، دانشمندان این حوزه مشغول پژوهش درباره کاربردهای این فناوری نوین با هدف پیشبینی و تشخیص مکانی آتشسوزیها و سیلابها هستند.
مکانیابی آتشسوزیها با استفاده از ماهواره سنجشی ترا (Terra) یکی از برنامههای مهم در حال انجام است. این ماهواره ساخت آمریکا به وزن ۵ تُن به اندازه یک اتوبوس مدرسه است. ترا با قدرت تفکیک مکانی ۱ کیلومتر در فاصله ۷۱۳ کیلومتری از سطح زمین در مدار خورشید آهنگ به دور کره خاکی میچرخد. ماهواره مذکور از سال ۱۹۹۹ در حال فعالیت است و اپراتور آن ناسا میباشد. بهگفته مقامات ناسا، فناوری هوش مصنوعی در ۹۹ درصد مواقع این آتشسوزیها را بهدرستی تشخیص میدهد.
از بین بردن اختلالات اندازهگیری
یکی از کاربردهای عکسهای ماهوارهای، بررسی وضعیت جوی زمین است. روش لیدار (Lidar) راهی برای اندازهگیری فاصله میان دو نقطه میباشد. سامانه لیدار، نور لیزر را بر روی منطقه مورد نظر میتاباند و با استفاده از حسگرهای خود میتواند فاصله میان ۲ نقطه را از طریق بازتابش نور لیزر اندازهگیری کند. اما مشکل این سامانه اختلالات فراوانی است که در تصویر ایجاد میکند؛ اختلالاتی که میتوان آنها را با استفاده از فناوری هوش مصنوعی برطرف کرد.
نمونهبرداری از اجرام آسمانی
کشف اجرام آسمانی یکی دیگر از کاربردهای هوش مصنوعی در زمینه سنجش از دور است. در گذشته، دانشمندان عکسهای بهدست آمده از کاوشگرهای ارسالی به فضا را، خود، تحلیل میکردند. اما امروزه میتوان از هوش مصنوعی جهت تشخیص زمان و مکان مناسب برای فرستادن کاوشگرها و فرود امن آنها بر روی سطح سیارکها بهره برد. هدف پژوهشگران این است که بتوانند با بهکارگیری حسگرهای ماهواره، این عکسها را با سرعت بیشتری تحلیل کنند. برای نمونه، در این مورد میتوان به مأموریت اوسیریس-رکس (OSIRIS-Rex) اشاره کرد که در نوامبر۲۰۱۸ آغاز شد و طی آن کاوشگر اوسیریس-رکس برای بررسی سیارک بنو (Bennu) از این روش استفاده کرد. این قابلیت نه تنها برای سیارکها بلکه برای مریخ و قمرهای از جنس یخ مشتری و زهره نیز کاربرد دارد.