گئورگی گرچکو فضانورد مشهور روسی که تاکنون دو بار هم به ایران سفر کرده بود روز شنبه ۱۹ فروردین ۱۳۹۶ به دیار باقی شتافت. سیروس برزو، روزنامه نگار فضایی با سابقه ایرانی و از دوستان نزدیک این فضانورد طی یادداشتی با عنوان «عزیزی که عاشقانه دوستش داشتم به دیار باقی رهسپار شد» یاد او را گرامی داشت. در ادامه این یادداشت را به نقل از وبلاگ سیروس برزو میخوانیم.
متاسفانه چند دقیقه پیش پسرم خبر داد که گئورگی گرچكو فضانورد نامدار روسیه امروز در سن 86 سالگی درگذشت. او برای من همچون پدری مهربان بود که از زمان آشنایی با من هیچگاه کوچکترین کوتاهی نکرد و همیشه یار و یاورم بود. من از او خاطرات شیرین بسیار زیادی دارم. او انسانی بزرگوار و فرهیخته بود که عشق بسیارش به ایران و تمدن این سرزمین مایه بسیاری از همکاری های ما شد. وی از نوابغ و نخبگان تاریخ فضانوردی بود. وی از جمله دستیاران سرگئی کارالیف، پدر فضانوردی روسیه بشمار می رفت که از نخستین روز های آغاز عصر فضانوردی در تشکیلات فضایی شوروی فعالیت داشت؛ به طوری که او را تاریخ زنده کیهان نوردی لقب داده اند.او که عاشق تاریخ و فرهنگ ایران بود و به دعوت من دو بار به کشورمان سفر داشت. و هر دوبار مشوق جوانانی بود که در نشست ها همچون پروانه دور او را می گرفتند و با سوال های متعدد علاقمندی شان را به فضانوردی ابراز می کردند.
وی بعد از این سفرها، به یکی از مبلغان فرهنگ و تاریخ تمدت ایران در روسیه تبدیل گردید. گرچكوطی این سفر و بعد از ملاقات با جوانان کشورمان در نشست های مختلف در مصاحبه با رسانه های جمعی گفت: جوانان ایرانی، فوق العاده و دارای روابط اجتماعی بالا هستند و آینده بسیار خوبی خواهند داشت و من هم از اینكه به ایران سفر كرده‌ام، بسیار خوشحالم. اگرچه گذشته متعلق به كشورهایی دیگر بوده و آمریكا، روسیه و اروپا در عرصه فضا پیشگام بوده‌اند، اما مطمئنم كه ایران در آینده به جایگاه خوبی در عرصه فضا خواهد رسید.
گرچکو در 25 مه 1931 در لنینگراد به دنیا آمد. 1949 دبیرستان و در 1955 دانشکده مکانیک نظامی لنینگراد را با درجه مهندس مکانیک به اتمام رساند. وی بلافاصله جذب دفتر طراحی کارالیف شد و از افرادی به شمار می رود که در طراحی و پرتاب اسپوتنیک-1 نخستین ماهواره جهان نقش داشت.در 1967 از دکتری علوم فنی با رساله ای در مورد محاسبه سامانه فرود لونا-9 در ماه دفاع کرد. در سال 1975 عضو فعال آکادمی بین‌المللی آستروناتیک (فضانوردی) و آکادمی علوم چکسلواکی شد. وی كه 17 فوریه 1984 دکتری علوم فیزیک – ریاضی را دریافت كرد بیش از 28 مقاله منتشر شده علمی دارد. وی در سال 1984 کتاب «در چارچوب سیاره» را نوشت.گرچکو قبل از انتخاب برای فضانوردی در بخش های مختلف دفاتر طراحی و ساخت سامانه های فضایی فعالیت های ارزشمندی داشت به طوری که در سال 1959 به عنوان مهندس ارشد از سال 1961 رئیس گروه بخش 17 دفتر شماره 1 طراحی و ساخت سامانه های فضایی و بالاخره در 1966 به عنوان رییس گروه آزمایشگر دستگاه های کیهانی انتخاب شد.
وی به مدت دو سال دوره آموزش و تمرین در گروه کیهان نوردان برای سفر به مدار ماه مدار ماه را انجام می داد و قرار بود به این کره سفر کند که با تعطیل شدن برنامه، به کیهان نوردان ناو کیهانی سایوز پیوست. پس از آن، سال ها در کنار طراحی سامانه های فضایی با سمت فضانورد ذخیره ایفای نقش کرد.نخستین پرواز فضایی او در 11 ژانویه تا 9 فوریه 1975 به عنوان مهندس سفینه سایوز-17 در ایستگاه مداری سالیوت-4 صورت گرفت و 29 شبانه روز و 13 ساعت و 19 دقیقه و 45 ثانیه طول کشید.دومین پرواز فضایی را از 10 دسامبر 1977 به همراه یوری راماننکو با سایوز-26 در ایستگاه مداری سالیوت 6 انجام داد که پروازی رکورد شکن بود و تا 16 مارس 1978 به مدت 96 شبانه روز و 10 ساعت و 7 ثانیه ادامه داشت.
در جریان این سفر، او طبق برنامه، یک بار برای بررسی کار محل اتصال در سکوی شماره 1 سالیوت به راهپیمایی فضایی دست زد که یك ساعت و 28 دقیقه طول کشید.پرواز سوم و آخرین سفرش به فضا را در 17تا 26 سپتامبر 85 به عنوان مهندس سفینه سایوز تی-14 در ایستگاه سالیوت-7 انجام داد و هشت شبانه روز و 21 ساعت و 13 دقیقه و 6 ثانیه در فضا به سر برد.گرچكو از اول مارس 92 و پس از خارج شدن از گروه فضانوردان، به عنوان پژوهشگر ارشد دانشکده فیزیک جو آکادمی علوم روسیه فعالیت دارد.وی به دلیل کارهای با ارزشش در زمینه فناوری فضایی چندین مدال گرفته است که از جمله می توان به دو مدال طلایی قهرمان شوروی، سه نشان لنین، مدال ستاره طلایی قهرمان چکسلواکی، مدال طلایی گاگارین و مدال طلایی تسیولکوفسکی اشاره کرد.