پژوهشگاه فضایی ایران؛ از انحلال تا تثبیت

مطابق اعلام حسین صمیمی، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، این پژوهشگاه از شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی موافقت قطعی گرفت. صمیمی دراین‌باره گفت: «این شورا در جلسه مورخ ۲۸اردیبهشت۹۹ با درخواست تبدیل وضعیت پژوهشگاه فضایی از اصولی به قطعی موافقت کرد.» وی ادامه داد: «این موضوع طی نامه‌ای از سوی معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم و رئیس کمیسیون پژوهش و فناوری شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در ۳۱خرداد به پژوهشگاه فضایی ابلاغ شده است.»

صمیمی توضیح داد: «این مجوز با عنایت به رعایت قوانین مربوط در جهت اخذ موافقت قطعی برای مراکز پژوهشی و مدارک و مستندات ارائه‌شده از فعالیت‌های پژوهشگاه فضایی در خصوص دستاوردهای حاصله در این سال‌ها در عرصه علم و فناوری‌های فضایی کشور صادر شده است.»

پژوهشگاه فضایی ایران حاصل یک ادغام بزرگ در سال ۸۹ است که طی آن سازمان فضایی ایران به همراه پژوهشکده تحقیقات فضایی، از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جدا شد و با در اختیار گرفتن مجموعه‌هایی از جمله پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم و پژوهشکده فنی و مهندسی وزارت جهاد کشاورزی زیر نظر مستقیم ریاست‌جمهوری قرار گرفتند. در این تغییرات، پژوهشگاه هوافضا، پژوهشکده تحقیقات ماهواره و پژوهشکده فنی و مهندسی جهاد کشاورزی با یکدیگر ادغام شده و تحت عنوان پژوهشگاه فضایی ذیل سازمان فضایی قرار گرفتند.

با تغییر دولت و ریاست‌جمهوری حسن روحانی، کمیته‌ای با حضور اکبر ترکان، مشاور رئیس‌جمهور، جهت بررسی ساختار فضایی کشور ایجاد شد، اما پس از چندی مسئولیت به محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، سپرده شد و موضوع تغییر ساختار به‌مدت حدوداً یک سال مسکوت ماند که این امر موجب بلاتکلیفی مجموعه‌های فضایی کشور گردید.

نهایتاً در اواخر سال ۹۳ رئیس‌جمهور دستوری صادر کرد که به‌موجب آن تغییر ساختار فضایی کشور کلید خورد و مجموعه‌های فضایی از نهاد ریاست‌جمهوری خارج شدند. همچنین قرار بر این شد که مجموعه‌های تشکیل‌دهنده پژوهشگاه فضایی به جای خود بازگردند که با این حکم عملاً می‌بایست پژوهشگاه فضایی منحل گردد؛ اما این انحلال و بازگشت زیرمجموعه‌ها به ساختار قبلی خود طوفان رسانه‌ای به‌پا کرد و دولت متهم شد که مایل است بخش فضایی کشور را تعطیل کند.

بدین ترتیب در حالی که پژوهشگاه هوافضا به وزارت علوم بازگشت، پژوهشکده مهندسی جهاد و پژوهشکده تحقیقات ماهواره تحت فشار رسانه‌ای همچنان تحت عنوان پژوهشگاه فضایی ولی زیر نظر وزارت ارتباطات ادامه کار دادند و عملاً پژوهشکده تحقیقات ماهواره زیر نظر پژوهشکده مهندسی جهاد قرار گرفت؛ چرا که به‌لحاظ ساختاری پژوهشکده مهندسی جهاد بسیار وسیع‌تر از پژوهشکده تحقیقات ماهواره بود.

از سویی دیگر، با خروج پژوهشگاه هوافضا نهادهای باقیمانده با مجوز اصولی، عنوان پژوهشگاه را حفظ کردند؛ چرا که این نهادها هر دو پژوهشکده بودند. این وضعیت تا به امروز ادامه داشت، ولی با اخذ موافقت قطعی شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، جایگاه پژوهشگاه فضایی ایران در وزارت ارتباطات تثبیت شد.