۳اردیبهشت سال جاری، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اولین ماهواره خود با نام نور را توسط ماهواره‌بر قاصد در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار داد. این اتفاق درحالی رخ داد که برخلاف پرتاب‌های گذشته ماهواره در کشور، هیچکس تا زمان انجام عملیات از آن مطلع نشد. پرتاب این ماهواره به فضا به‌عنوان اولین ماهواره در حوزه نظامی کشور بازتاب‌های زیادی در سطح داخلی و بین‌المللی داشت و البته بسیاری نیز سعی کردند با طرح شبهات مختلف، این دستاورد مهم را زیر سؤال ببرند. علی جعفرآبادی، فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه، ضمن بیان جزئیات جدید از این پرتاب، به برخی از شبهات طرح شده درخصوص ماهواره نور پاسخ داده است.
در خصوص ماهواره‌بر قاصد، شاید مهم‌ترین دستاورد ما این بود که به فناوری موتورهای سوخت جامد با نازل متحرک و بدنه‌های کامپوزیتی سبک دست یافتیم. موتور سلمان اولین بار در ماهواره‌بر قاصد با موفقیت تست شد و این راه را برای رسیدن ما به ماهواره‌برهای بزرگ‌تر باز می‌کند. موضوع دیگر، مسئله تاکتیکی بودن ماهواره‌بر قاصد بود که آن هم در داخل کشور برای اولین بار رخ داد.
کشور ما یک کشور پهناور است که به لحاظ ژئوپلیتیک در بالای اقیانوس هند قرار گرفته و برای همین اگر ماهواره‌بر ما تاکتیکی باشد، این توانایی را داریم که در هر زاویه مداری که نیاز باشد، پرتاب را انجام دهیم. این امکان در ماهواره‌بر قاصد حاصل شد؛ یعنی می‌توانیم از هر گوشه کشور و با هر زاویه‌ای که بخواهیم این کار را صورت دهیم.
از طرف دیگر، این عملیات زمانی انجام شد که کشور در بحبوحه کرونا قرار داشت و همچنین به‌دلیل برخی کاستی‌ها در سال‌های قبل و برخی اشکالات فنی در پرتاب‌های گذشته، جامعه فضایی کشور تا حدی دچار یأس و ناامیدی شده بود که شکر خدا، این اتفاق نور امید را تاباند و این شور و شعف و خوشحالی را ما در حجم زیاد تقدیرنامه‌ها، مکاتبات و اظهارات مسئولین، مردم و فعالین جامعه فضایی دیدیم.
کلیات قاصد-۲ همین است که موتور مرحله اول آن از سوخت مایع به سوخت جامد تغییر می‌کند و البته بهینه‌سازی و سبک‌سازی‌هایی هم صورت خواهد گرفت تا ماهواره‌های سنگین‌تر با ابعاد بزرگ‌تر را در ارتفاع مداری بالاتر قرار دهد.
– سؤال: بیش از ۳۵ روز از پرتاب ماهواره نور و استقرار آن در مدار می‌گذرد. در این مدت افراد مختلفی از کارشناسان و تحلیلگران گرفته تا برخی مقامات آمریکایی درباره آن صحبت کرده‌اند و یک سری شبهات هم در خصوص این ماهواره مطرح شده است. بفرمایید در این ۳۵ روز بر ماهواره نور در فضا چه گذشت و اکنون این ماهواره در چه وضعیتی قرار دارد؟
پاسخ: همیشه وقتی یک ماهواره به فضا پرتاب می‌شود، در همه جای دنیا این‌طور است که یک زمانی برای پایداری و تثبیت ماهواره در مدار در نظر گرفته می‌شود. این مرحله در روزهای اول پرتاب نور هنوز صورت نگرفته بود و همین مسئله یک سری شایعات را به‌وجود آورد؛ این اتفاق اکنون افتاده است. شایعه دیگری که مطرح کردند این بود که ماهواره اصلاً ایرانی نیست. شما نگاه کنید آمریکایی‌ها به‌شدت رصد می‌کنند که حتی دارو هم برای مصارف درمانی یک سری بیماری‌های خاص وارد کشور ما نشود. حالا چطور امکان دارد ماهواره با این فناوری بالا از آمریکا بیاید، وارد ایران شود و آمریکایی‌ها هم متوجه نشوند؟ این حرف‌ها از روی شیطنت و عصبانیت زده می‌شود.
من این را خدمت شما عرض کنم که اگر امکان خرید و فراهم کردن ماهواره از بیرون کشور وجود داشت، ما امروز صاحب ماهواره بومی نبودیم. درواقع این تحریم‌ها موجب شد تا ما دستمان را روی زانوی خودمان بگذاریم و من با افتخار اعلام می‌کنم که ماهواره نور یک ماهواره کاملا بومی و ایرانی است.
– سؤال: یک شبهه دیگر درخصوص دریافت سیگنال از ماهواره نور بود. برخی اعلام کردند که این ماهواره دیگر سیگنال از خودش ارسال نمی‌کند و این را به‌معنای تمام شدن عمر آن و از کار افتادن ماهواره عنوان کردند.
پاسخ: در روزهای اول، برای احتیاط، سیگنال‌های کمکی و فرعی ماهواره در همه جای دنیا روشن بود و همه می‌توانستند آن را دریافت کنند ولی بعداً برای اینکه در مصرف توان صرفه‌جویی کنیم این را محدود کردیم به بالای سر کشور خودمان که بعد شایعه شد که ماهواره زنده نیست و عمرش تمام شده است. الان هم برنامه داریم تا هفته‌ای یکی دو بار سیگنال‌های ماهواره در کل دنیا و روی همه کشورها پخش شود.
موضوع دیگر این بود که گفتند این ماهواره در واقع یک جسم غلتان و چرخان است و به‌لحاظ عملیاتی کارآیی ندارد. خب این ماهواره الان در معرض دید است و پایدارسازی انجام شده و برخی هم که این حرف‌ها را می‌زدند کم کم عقب‌نشینی کردند و برخی حتی توئیت‌هایشان را پاک کردند. شما مطمئن باشید این شبهه‌سازی‌ها متوقف نمی‌شود و هرچه موفقیت بیشتر باشد، این‌ها به‌لحاظ عملیات روانی حرف‌های بیشتری می‌زنند. خب اگر این طور بود و ماهواره نور ارزشی نداشت، این‌‌قدر باعث عصبانیت مقامات آمریکایی نمی‌شد و این همه به آن واکنش نشان نمی‌دادند که حتی گفتند پرونده این موضوع را به شورای امنیت می‌برند. حقیقت این است که وقتی آن‌ها در مقابل یک واقعیت انکارناپذیر قرار می‌گیرند، قرارگاه عملیات روانی‌شان فعال می‌شود.
در همین چند روز اخیر که نفتکش‌های ما به سمت ونزوئلا حرکت کردند، در پهنه اقیانوس اطلس که طبیعتاً دسترسی سخت‌تر می‌شود، رصد موقعیت این نفتکش‌ها و وضعیت اطراف آن‌ها در دستور کار ماهواره نور بود که انجام شد.
در کنار این کارهای عملیاتی، ماهواره نور امروز برای ما عملاً به یک آزمایشگاه واقعی فضایی تبدیل شده و متخصصان ما روزانه پارامترهای مختلف از محیط فضا مثل میدان‌های الکترومغناطیسی زمین، تغییرات دمایی با توجه به زاویه خورشید و فواصل روز و شب، مکانیزم‌های کنترل‌های حرارت داخل ماهواره، الگوریتم‌های هدایت کنترل ماهواره، بحث‌های پنل‌های خورشیدی و میزان توانی را که می‌توانند در ساعات مختلف تأمین کنند، ارزیابی کرده و الگوریتم‌های مختلف را تست می‌کنند.
این‌ها مثل آزمایشگاهی است که در یک محیط واقعی فضایی قرار گرفته و این دستاوردها حتماً در طراحی بهینه ماهواره‌های بعدی نیز استفاده خواهد شد و ما هم در آینده تا جایی که به مأموریت ماهواره لطمه نزند، این تجربیات را مکتوب کرده و در اختیار جامعه فضایی قرار می‌دهیم. من در یک کلام خدمت شما عرض می‌کنم که ماهواره نور برای ما تبدیل به نماد «ما می‌توانیم» و اعتماد به نفس جوانان این مملکت شده است. این ماهواره همین الان زنده است و عملیات ثمردهی خودش را شروع کرده است.
– سؤال: عمر ماهواره نور چقدر است؟
پاسخ: عمر مداری در این ارتفاع بین ۱.۵ تا ۲.۵ سال است و البته موضوع‌های دیگر مثل عمر الکترونیکی و زیرسامانهها هم مطرح است که خوشبختانه تا امروز هیچ مشکلی وجود نداشته و همه زیرسامانهها فعال هستند و امیدواریم این روند تا ۲ سال آینده هم ادامه پیدا کند.