برای صحبت کردن در مورد دوری از خانواده و دوستان، کار کردن در فضاهای بسته و فاصله‌گیری اجتماعی، چه کسی بهتر از فضانوردان؟ از اولین روزهای تاریخ فضایی بشر، فضانوردان در کپسول‌هایی تقریباً هم‌اندازه خودشان برای مدت‌زمان طولانی به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) فرستاده می‌شدند. سفر فضایی و انجام پژوهش‌ها در فضا، هزینه‌های سنگین جسمانی، روانی و عاطفی روی انسان دارند. طی چند دهه اخیر، نگرانی ناسا در مورد تأثیر مأموریت‌های فضایی روی فضانوردان بیشتر و بیشتر شده است؛ از اقامت طولانی در ISS گرفته تا سفرهای چند هفته‌ای و چند ماهه به اعماق فضا و حتی زندگی در سیاره‌های دیگر؛ هنوز چیزهای زیادی هست که در مورد تنهایی فضانوردان نمی‌دانیم.
بیل پالسکی (Bill Paloski)، مدیر برنامه تحقیقات انسانی ناسا، دراین‌رابطه می‌گوید: «انزوا و محدودیت، شبیه به این است که در فضایی تنگ به‌شکل انفرادی حبس شده باشید و این احساس به‌مرور تشدید می‌شود. هرچه بیشتر در چنین محیطی قرار بگیرید، مشکلات هم بیشتر و بزرگ‌تر خواهند شد.» برای درک بهتر مشکلات و آماده‌سازی فضانوردان، ناسا برنامه HI-SEAS را پیرامون آتشفشان خاموش مائونا کیا (Mauna Kea) در هاوایی راه‌اندازی کرد. محیط اطراف این آتشفشان می‌تواند زندگی در مریخ را برای فضانوردان شبیه‌سازی نماید. در ۶ مأموریت طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸، گروه‌های ۴ تا ۶ نفره فضانوردان در چنین شرایطی تلاش کردند استقلال و سلامت روان خود را حفظ کنند.
البته ناسا در این حوزه تنها نیست؛ بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ سه گروه داوطلب در پروژه مشابهی به‌نام Mars-500 شرکت کردند که به‌شکل مشترک توسط روسیه، چین و آژانس فضایی اروپا (ESA) انجام شد. در مارس۲۰۱۹ هم داوطلبان بین‌المللی پروژه SIRIUS-18/19 به‌مدت ۴ ماه در انزوای کامل زندگی کردند. چین نیز آزمایش‌های مستقلی را در مراکز تحقیقاتی خود انجام می‌دهد. همه این‌ها را گفتیم تا به این نتیجه برسیم که فضانوردان بیشتر از همه در مورد انزوا، فاصله‌گیری اجتماعی، تنهایی و زندگی در فضای کوچک با منابع محدود می‌دانند. بنابراین چه کسی بهتر از آن‌ها می‌تواند ما را در عبور از بحران ویروس کرونا یاری کند؟ در ادامه راهکارهای دو فضانورد باسابقه ناسا در این رابطه را می‌خوانید.
لروی چیائو (Leroy Chiao) که ۲۲۹ روز را در فضا سپری کرده، می‌گوید: «شرایط را ارزیابی کنید، ببینید کجا قرار گرفته‌اید، چه منابعی دارید و چه مدت در این وضعیت باقی خواهید ماند. این ارزیابی ساده، شما را از لحاظ ذهنی آماده خواهد کرد.» البته فضانوردان ناسا معمولاً می‌دانند که هر مأموریتشان چقدر طول می‌کشد و چه منابعی در اختیار دارند. ما در دوران عدم قطعیت کامل هستیم و نمی‌دانیم که قرنطینه اجباری و فاصله‌گیری اجتماعی تا کِی ادامه خواهد یافت. چیائو می‌گوید یکی از مأموریت‌های او که قرار بود شش ماه و نیم طول بکشد، در روزهای آخر تا یک سال تمدید شد. پس او هم با عدم قطعیت بیگانه نیست؛ وی دراین‌باره اظهار می‌کند: «این خبر ما را تکان داد. برای این مأموریت شش ماهه، سه سال و نیم آموزش دیده بودیم. عدم قطعیت به‌راحتی انتظارات شما را به هم می‌ریزد.» به‌یاد داشته باشید فضانوردان می‌توانند از آن بالا به زمین نگاه کنند و به یاد بیاورند چرا به مأموریت می‌روند. ما هم روی زمین باید به این فکر کنیم که در خانه ماندن، به نجات جان انسان‌ها کمک خواهد کرد. امروز اهمیت فاصله‌گیری اجتماعی کمتر از مأموریت‌های فضایی نیست!
جان گرانسفلد (John Grunsfeld)، فضانورد سابق ناسا و تعمیرکار تلسکوپ فضایی هابل، بیش از ۵۹ روز را در فضا سپری کرده است. او معتقد است یکی از مزایای مأموریت‌هایش نسبت به فاصله‌گیری اجتماعی و دورکاری در شرایط کنونی، این است که ناسا فضانوردان را به‌شدت مشغول نگه می‌دارد. وی دراین‌رابطه عنوان می‌کند: «تقریباً تمام دقایق از روز با فهرستی از وظایف روبرو بودیم و ارتباطمان با زمین هیچ وقت قطع نمی‌شد. گاهی اوقات این ارتباط به‌قدری زیاد بود که آرزو می‌کردیم کاش دست از سرمان بردارند و بگذارند کار کنیم.» گرانسفلد به ما پیشنهاد می‌کند خودتان را با پروژه‌ها و چالش‌های جدیدی روبرو کنید؛ پروژه‌هایی که همیشه به‌دنبال انجامشان بودید اما وقت پیدا نمی‌کردید. آموختن مهارت‌های جدید را هم از یاد نبرید.
وی اضافه می‌کند: «فضانوردان هر روز چند ساعت ورزش می‌کنند. در ایستگاه فضایی بین‌المللی، ورزش منظم یکی از فعالیت‌های کلیدی برای حفظ سلامت جسم و روان به‌شمار می‌رود.» ورزش منظم، حال عمومی بدن را بهبود می‌دهد و به شما کمک می‌کند بر افسردگی و دیگر مشکلات سلامت روان غلبه کنید. حتی در شرایطی که بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در قرنطینه به‌سر می‌برند، باز هم شاید شرایط انجام فعالیت‌های ورزشی مانند کوه‌نوردی، پیاده‌روی، دویدن و دوچرخه‌سواری وجود داشته باشد؛ البته باید فاصله ایمنی (حداقل ۲ متر) را از دیگران رعایت کنید. گرانسفلد می‌گوید: «هر روز ورزش کنید، در صورت امکان در فضای بیرون و با حفظ فاصله ایمنی.»
فضانوردان برای ادامه حیات به فضاپیما وابسته‌اند. اگرچه شرایط زندگی در فضا کمی بحرانی‌تر از زمین است، ولی باز هم می‌توان راهکارهای مشابهی را برای زندگی آسوده‌تر در نظر گرفت. چیائو در‌این‌مورد بیان می‌کند: «در منزل، مطمئن باشید که همه چیز به‌درستی کار می‌کند و برای تعمیر آن‌ها آمادگی داشته باشید. خرابی‌ها را در اولویت بگذارید. همچنین تا جای ممکن محیط آرام و راحتی برای خود فراهم کنید.» نکته مهم دیگر، ایجاد فضای اختصاصی برای هرکدام از ساکنین منزل است. ایستگاه فضایی بین‌المللی برای تک تک فضانوردان، فضایی در نظر گرفته که به دلخواه آنجا را تزئین کنند و در آنجا مستقر شوند. گرانسفلد می‌گوید: «برای افرادی که در قرنطینه هستند، پیشنهاد می‌کنم زمانی را در روز به دور از دیگران سپری کنند و استراحتی به مغزشان بدهند.»
حتماً از بحران دستمال توالت، تخم‌مرغ و دیگر مواد غذایی در اروپا و آمریکا خبر دارید. چیائو اظهار می‌کند: «وحشت‌زده به خرید نروید، چون کمبود مقطعی ایجاد می‌شود که به ضرر همه است. به‌قدر نیاز خرید کنید و مطمئن باشید که مواد غذایی کم نخواهد آمد. از طرفی، تجربه ثابت کرده هرچقدر بیشتر تنقلات دم دست باشد، مصرف هم بیشتر می‌شود. بنابراین بهتر است برای سلامتی خودتان هم که شده، در خرید و تأمین مواد غذایی افراط نکنید.»
آن اوایل، فضانوردان ارتباط لحظه‌ای با زمین نداشتند. ارسال یا دریافت ایمیل هر ۸ ساعت صورت می‌گرفت و مکالمه اینترنتی با خانواده و دوستان هم فقط زمانی ممکن بود که ماهواره‌ها روبروی هم قرار می‌گرفتند. این روزها ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌شکل دائمی با زمین در ارتباط می‌باشد و احساس تنهایی فضانوردان تا حد زیادی کاهش یافته است. به‌گفته چیائو، با دسترسی دائم به اینترنت و ارتباط لحظه‌ای با زمین، فضانوردان به‌اندازه قبل احساس تنهایی نمی‌کنند. او پیشنهاد می‌دهد که در دوران قرنطینه با اعضای خانواده، دوستان و آشنایان دائما در ارتباط باشید؛ البته به‌شکل مجازی. شوخی، غافلگیری‌های کوچک و یاداشت‌های مهربانانه، به‌راحتی می‌توانند احساس تنهایی و انزوا را از بین ببرند. فضانوردان با عکاسی از مناطق جذاب و پرخاطره زمین و ارسال آن‌ها برای اعضای خانواده یا دوستان، آن‌ها را هیجان‌زده می‌کنند. بنابر اظهارات چیائو، دریافت عکس و ویدئوهای کوتاه از زمین، لذت‌بخش‌ترین لحظه‌ها را برای فضانوردان رقم می‌زند. شما هم می‌توانید با ارسال پیام‌های محبت‌آمیز، به دوستان و آشنایان نشان دهید که به یادشان هستید.
