اغلب کودکان امروزی دوست دارند یوتیوبر شوند و نه فضانورد!
در یک تحقیق جدید از کودکان پرسیدند در آینده میخواهند چهکاره شوند؟ محبوبترین شغل در میان کودکان آمریکایی و بریتانیایی این بود که در یوتیوب ستاره شوند. این نتایج خیلیها را ناراحت کرد؛ چراکه گویا کودکان دیگر حتی آرزو ندارند به کاشفانی بزرگ یا دانشمندانی تاریخساز بدل شوند. مصرفگرایی افسارگسیخته و زندگی زیباپرستانه مجازی، چشم و گوش آنها را هم پر کرده است. اما شاید کودکان امروز هم دقیقاً دارند همان کاری را میکنند که همه کودکان در طول تاریخ کردهاند.
تمام بچهها در دورهای از زندگیشان دوست دارند فضانورد شوند، زندگیشان را میان اجرام کیهانی سپری کنند، بستنی فضانوردی بخورند و به تماشای کره زمینی بنشینند که مثلِ مرمر سبز و آبی بهآرامی زیر کپسول فضاییشان میچرخد. اما بر اساس دادههای جدید، دیگر اینطور نیست! پژوهشی که بهمناسبت پنجاهمین سالگرد فرود آپولو ۱۱ (Apollo) روی ماه انجام شد، نشان میدهد که در بریتانیا و آمریکا تعداد کودکانی که میخواهند ستاره یوتیوب شوند بسیار بیشتر از کودکانی است که دوست دارند فضانورد شوند! در این دو کشور، حدود سه کودک از هر ده کودک گفتند که در بزرگسالی میخواهند یوتیوبر شوند. در مقابل، فقط یک کودک از هر ده کودک در رؤیای ستارهها بود.
وقتی بزرگ شوید میخواهید چهکاره شوید؟ پاسخ این پرسش منوط به این است که اهل کجایید.
در چین البته اوضاع متفاوت است. پنجاه و شش درصد کودکان میگویند که وقتی بزرگ شدند میخواهند فضانورد شوند، در حالی که هجده درصدشان اظهار میکنند که دوست دارند ولاگر (vlogger) شوند (ولاگر به کسی گفته میشود که به تولید و بهاشتراکگذاری ویدئوها در اینترنت میپردازد). گفتنی است یوتیوب رسماً در چین ممنوع است، با وجود این، استفاده زیرکانه از شبکههای شخصی مجازی -وی.پی.انها- یوتیوب را در میان ده سایت محبوب چین قرار میدهد. وبسایتهای اختصاصیِ بهاشتراکگذاری ویدئو در جای خود وجود دارند و سایتهای بزرگی هم هستند.
برخی با این مسئله مانند سند محکومیت جامعه برخورد کردهاند؛ سندی تکاندهنده که نشان میدهد کودکانی که در قرن بیست و یکم پرورش یافتهاند، ماجراجویی و رؤیاهایشان را از دست دادهاند و ازاینرو وضعیت متفاوتی با کودکان نسل دهه ۱۹۶۰ دارند. اما در واقعیت این مسئله نشان میدهد که کودکان احمق نیستند و درست مثل کسانی که میخواهند فضانورد شوند فکرهای بزرگی در سر میپرورانند. طبق گفته اداره مدیریت کارکنان ایالات متحده آمریکا (United States Office of Personnel Management)، پردرآمدترین فضانوردان ممکن است حدود ۱۲۰هزار دلار در سال درآمد داشته باشند. سال گذشته میلادی پردرآمدترین یوتیوبر ۲۲.۵ میلیون دلار به حساب بانکیاش واریز کرد. همچنین برخلاف فضانوردان، که باید سالها تمرین سخت را بگذرانند، یوتیوبرهایی هستند که با وجود سن کمشان غرق در پولاند!
وقتی الگویی تغییر میکند، ممکن است سازگار شدن با این تغییر دشوار باشد. تقریباً همزمان با دوران باز آلدرین (Buzz Aldrin) و فضانوردان همراهش، که برای اولینبار قدم بر ماه گذاشتند، افرادی که موهای بلند، رویکردی آزادانه در روابط جنسی و علاقه وافر به ماریجوانا داشتند، خانوادههای سراسر آمریکا را متحیر میکردند. اما ما باید بیشتر از رؤیاهایی که کودکان در سر میپرورانند، از واقعیتهایی آگاه باشیم که آنها هنگام تفکر درباره شغلهای آیندهشان در نظر میگیرند. کودکان ساعتها وقت صرف رسانههایی میکنند که یوتیوبرهای مورد علاقهشان در آنها نقش اصلی را ایفا مینمایند؛ یوتیوبرهایی که ماشینهای سریع میرانند و در خانههای مجلل زندگی میکنند.
زویی گلت (Zoe Glatt)، محقق دوره دکتری در مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن (London School of Economics and Political Science)، میگوید: «بهطورخلاصه، ستارگان رسانههای اجتماعی، سلبریتیهای نسل جواناند. این جایگاه را در سال ۱۹۶۹ فضانوردان داشتند. فقط همین هم نیست، بلکه آنها امروزه قابل دسترسیاند؛ امری که در مورد سلبریتیهای پیشین صدق نمیکند. امروزه این تلقی هست که هر کسی تلفن همراه هوشمند داشته باشد میتواند در این صنعتِ در حال رشد موفق شود. با در نظر گرفتن همه این موارد، جای شگفتی نیست که امروزه جوانان بسیاری میخواهند این مسیر شغلی را دنبال کنند.»
با توجه به آنچه گفته شد تعجبی ندارد که جوانان میخواهند شیوه زندگیشان مشابه زندگی یوتیوبرها باشد؛ مسئله تعجببرانگیز این است که کودکان چینی، بیش از کودکان دیگر کشورها این رؤیا را در سر نمیپرورانند که در زمان بزرگسالی، اینفلوئنسر (influencer) رسانههای اجتماعی شوند (یعنی افرادی که در چنین رسانههایی قدرت اثرگذاری دارند)؛ چرا که بازار چین بسیار پیشرفتهتر و جاافتادهتر از بازار غرب است و نسبت به آمریکا و اروپا فرصتهای بیشتری برای درآمدزایی دارد.
شاید در آینده واکنشهایی را در روزنامههای سراسر آمریکا و بریتانیا ببینید که تا حدودی از سر حیرت باشد؛ حیرت از اینکه چرا کودکان بهدنبال کسب درآمدهای بالا هستند! البته احتمالش بسیار کم است که این کودکان بتوانند از طریق کسب شهرت با ویدئوهای آنلاین ثروتمند شوند، هرچند برخی موفق به انجام این کار شدهاند. گلت میگوید: «تعداد اندکی از تولیدکنندگان محتوا توانستهاند واقعاً از این راه امرار معاش کنند، در حالی که سایرین زندگی را با زحمت میگذرانند و اغلب خسته و سرخورده میشوند.»
پس وقتی این روایتها را میخوانید، مسئله را طور دیگری مطرح کنید. موفقترینِ این افراد میتوانند برای تودههای مردم سرگرمی تولید کنند و در این راه درآمد بسیار زیادی کسب نمایند. آنان میتوانند ماشینهای پرسرعت بخرند و دور دنیا سفر کنند و خوش بگذرانند. بهیاد داشته باشیم آخرین مأموریت فضایی که در آن سفینهای فضایی و دارای سرنشین روی جرمی خارج از سطح زمین فرود آمد، زمانی رخ داد که مادربزرگها و پدربزرگهای ما همسن کودکان نسل امروز بودند. در چنین دنیایی، چرا بچههای امروزی نخواهند یوتیوبر شوند؟!