ابتدا متان و اکنون اکسیژن؛ نشانه دیگری از زندگی بر روی مریخ؟

به لطف مریخنورد کنجکاوی (Curiosity) ناسا، پیشتر هم میدانستیم که سطوح متان در دهانه ۱۵۴ کیلومتری گِیل (Gale) طی ماههای تابستان تا حد زیادی بالا میآید و اینکه تراکم گاز در سالهای گذشته، بنا به دلایل نامعلوم، بسیار افزایش یافته است. اکنون مطالعهای جدید نشان میدهد مریخنورد مذکور چیزی شبیه به اکسیژن مشاهده کرده که میتواند نشانه بالقوه دیگری از زندگی در مریخ باشد.
ساشیل آتریا (Sushil Atreya)، استاد اقلیمشناسی در دانشگاه میشیگان (University of Michigan)، میگوید: «ما در مریخ شاهد ارتباط جالبی میان متان و اکسیژن هستیم. من فکر میکنم این گازها اتفاقات عجیبی در مریخ رقم میزنند.»
نتایج این گزارش جدید نشان میدهد ۹۵ درصد از حجم هوای درون دهانه گیل را دیاکسید کربن، ۲.۶ درصد نیتروژن مولکولی، ۱.۹ درصد اکسیژن مولکولی و ۰.۰۶ درصد از آن را نیز منونوکسیدکربن تشکیل میدهد. این گروه تحقیقاتی اکنون متوجه شده است که سطوح اکسیژن طی تمامی فصول سال از الگوی ثابتی پیروی نمیکند؛ بلکه در بهار و تابستان بسیار بالاست و در طی پائیز و زمستان کاهش مییابد.
پژوهشگران به وارسی چندباره صحت این دادهها پرداختند و مشخص شد که کنجکاوی کارش را بهدرستی انجام داده است. آنها چندین فرضیه را نیز مورد بررسی قرار دادند اما به توضیح مناسبی برای این تشریح وضعیت نرسیدند. برای مثال، افزایش اکسیژن در تابستان از لحاظ نظری میتواند نتیجه تجزیه دیاکسیدکربن یا مولکولهای آب در جو مریخ باشد. اما برای رخ دادن چنین چیزی، حجم آب در جو مریخ باید پنج برابر حجم کنونی آن باشد.
در نتیجه، تغییرات اکسیژن همچون نوسانات متان، همچنان امری رمزآلود است. البته دانشمندان تأکید دارند که نمیتوان بهسرعت نتیجه گرفت که میکروبهای مریخ در این امر دخیل هستند؛ در واقع احتمالاً نوعی فرایند زمینشناختی در این رویداد مشارکت دارد.
گفتنی است مریخنورد کنجکاوی به دلیل فقدان تجهیزات لازم نمیوتواند تشخیص دهد که اکسیژن یا متان در سیاره سرخ از طریق گونههای زیستی ایجاد شدهاند یا خیر. اما دادههای بیشتر ممکن است توضیح کاملتری برای پاسخ به این پرسشها فراهم آورد.