محققان در صدد تعیین زمان تشکیل نخستین ستارگان
حدودأ ۴۰۰ هزار سال پس از وقوع انفجار بزرگ بیگ بنگ (Big Bang)، جهان، دورانی به نام «عصر تاریک» را گذراند که در آن هیچ ستاره یا کهکشانی وجود نداشت. همزمان با کاهش دمای جهان، اتمهای هیدروژن به وجود آمدند و طی چند میلیون سال درهم آمیختند که نتیجه آن تشکیل نخستین ستارگان بود. اکنون ستارهشناسان در تلاشند تا زمان تشکیل نخستین ستارگان در جهان را به وسیله تلسکوپهای رادیویی (Murchison Widefield Array بهاختصار MWA) مشخص نمایند؛ آنها قصد دارند بهکمک این تلسکوپ طول موج هیدروژن خنثی در جهان را ردیابی کنند.
تلسکوپهای رادیویی MWA واقع در غرب استرالیا
آنها مشغول بررسی تغییرات از عصر تاریک به زمانی هستند که عصر بازیونش یا بازیونیزه شدن (Reionization) نامیده میشود. زمانیکه اولین ستارهها کهکشانهای کوتوله (Dwarf Galaxies) را تشکیل میدهند، نور آنها در جهان پخش میشود و موجب بازیونیزه شدن هیدروژن خنثی میگردند؛ گفتنی است هیدروژن خنثی بهعنوان رایجترین عنصر در جهان اولیه شناخته شده است.
اکنون دانشمندان جهت کشف نخستین ستارگان به دنبال سیگنالهایی از هیدروژن خنثی میگردند؛ سیگنالهایی که البته بسیار ضعیف هستند. ازاینرو آنها برای یافتن چنین سیگنالهایی میبایست با تغییر تنظیمات تلسکوپهای رادیویی MWA، آن را برای انجام این کار آماده نمایند.
جاناتان پوبر (Jonathan Pober) از استادیاران فیزیک دانشگاه براون (Brown University) و یکی از اعضای تحقیق مذکور میگوید: «ما با اطمینان میگوئیم اگر سیگنالهای هیدروژن خنثی قدرتمندتر از محدودهای باشد که تلکسوپ برای ردیابی آن تنظیم شده، اثری از آن به دست خواهد آمد. یافتههای این تحقیقات ما را در تعیین دقیقتر زمان پایان عصر تاریک و ظهور نخستین ستارگان یاری خواهد کرد.»
شایان ذکر است هیدروژن خنثی با طول موج ۲۱ سانتیمتر منتشر میشود؛ اما از آنجا که این پرتوها در جهانِ در حال گسترش حرکت میکنند طول موجشان افزایش مییابد و به حدود ۲ متر میرسد. مشکل اما اینجاست که بسیاری از منابع دیگر نیز امواجی با این طول موج منتشر مینمایند؛ امری که موجب میشود به سختی بتوان سیگنال یک هیدروژن خنثی را ردیابی کرد.