بررسی امکان پرورش رگهای خونی در فضا و شرایط بیوزنی

آژانس فضایی اروپا (ESA) در تازهترین آزمایش خود به بررسی امکان پرورش رگهای خونی در شرایط گرانش صفر پرداخته است. براساس آزمایش اسفرویدز (Spheroids) که در سال ۲۰۱۶ به ایستگاه فضایی بینالمللی منتقل شده بود، محققان دریافتند که سلولهای رگهای خونی در شرایط بیوزنی خود را شبیه به سلولهای داخل بدن سازماندهی میکنند.
توانایی پرورش رگهای خونی از سلولهای انسانی، پتانسیل بسیار خوبی برای درمان طیف گستردهای از بیماریها ایجاد میکند، اما سازمان دادن این سلولها و تشکیل رگهای مناسب بسیار دشوار است. دانشمندان برای انجام این کار مجبور هستند سلولها را در چهارچوبهای زیستسازگار نگه دارند، زیرا در اثر نیروی جاذبه سلولها تمایل دارند که در قسمت پایین ظرف آزمایش مستقر شوند یا توسط نیروهای همرفت خارج گردند. با این وجود در گرانش صفر، چیزی برای رانده شدن یا تجمع سلولها وجود ندارد و به آنها امکان میدهد خود را در ساختارهای سهبعدی ساده از جمله گلبولها و لولهها (به شکل رگ) تشکیل دهند.
برای آزمایش اسفرویدز، سلولهای اندوتلیال که پوشش داخلی رگهای خونی را تشکیل میدهند و انقباض و انبساط آنها را کنترل مینمایند به مدت ۱۲ روز در دستگاه پرورش موسوم به کوبیک (Kubik) پرورش داده شدند.
دنیِلا گریم (Daniela Grimm) از دانشگاه اتو فون گریک (Otto von Guericke University ) در شهر ماگدبورگ آلمان میگوید: «این تجمعهای لوله مانند شبکه رگهای خونی بسیار شبیه به رگهای خونی بدن انسان است. هیچکس نمیدانست که سلولها در فضا چگونه واکنش نشان میدهند. پروژه Spheroids از همان ابتدا یک کار مهیج بود.»
تیم تحقیقاتی آژانس فضایی اروپا نتایج آزمایش اسفرویدز را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و دریافت که که گرانش بر چگونگی تعامل پروتئینها و ژنهای کلیدی تأثیر میگذارد. محققان همچنین توانستند سلولهای مختلفی را با استفاده از دستگاه شبیهساز بیوزنی برای تولید چندین لایه از بافت رگهای خونی پرورش دهند.
به گفته محققان، توانایی پرورش رگهای خونی مصنوعی نه تنها کاربردهای زیادی در جراحی دارد، بلکه میتواند درک ما را از طیف وسیعی از بیماریهای مربوط به رگهای خونی و اثرات بیوزنی بر بدن انسان بهبود بخشد.