امیرحسین مجیدیان: سینماگران از همان ابتدا نشان دادند مثل هر آدم دیگری عاشق ماجرا و معماهای فضایی هستند و برایشان وسوسهانگیز است که بدانند خارج از این کره کوچک چه شکلی است. تا همین 60 سال پیش هنوز کسی فضا نرفته بود اما سینما چند سال پس از رسمی شدن حضورش که میشود توسط نابغه فرانسوی ژرژ ملیهس برای اولین بار فضاپیمایی را در چشم کره ماه فرو کرد و حیرت تماشاگران آن دوران را برانگیخت.
در تمام این سالها فیلمهای زیادی با موضوع فضا ساخته شده که موضوعات آن همیشه یا در فضا میگذشته یا در مورد انسان و موجود فضایی بوده یا در زمین و فرار از دست قدرتهای فضایی. سینما در تمام سالهای عمرش با فضا ارتباط خوبی داشته است. کمتر کارگردانی را میتوانید پیدا کنید که دوست نداشته باشد یک فیلم فضایی درست و حسابی در کارنامهاش داشته باشد و جالب است دو نمونه از نوابغ تاریخ سینما با موضوع فضا فیلمهایی ساختهاند که سختمیتوانید مخاطبی را پیدا کنید كه از دیدن آنها لذت نبرد: «2001: یک ادیسه فضایی» به کارگردانی استنلی کوبریک و مجموعه «جنگ ستارگان» اثر جورج لوکاس.
قبل از انقلاب کامپیوتری که با آغاز قرن بیست و یکم اوج گرفت، ساختن فیلمهای فضایی سرمایه نسبتا زیادی طلب میکرد. البته اگر قرار بود داستان فیلمها در فضا بگذرد یا روایتی فضاگونه داشته باشد اما امروزه پیشرفت تکنیکهای کامپیوتری به اندازهای بالا رفته که نه تنها تولید فیلم را به مراتب ارزانتر کرده بلکه کارگردانها میتوانند کارهایی انجام دهند که شاید تا سه دهه پیش تنها میشد آنها را تخیل کنند. هماکنون اوضاع این طوری است که هر سال باید منتظر یک فیلم جذاب فضایی از کارگردانهای جوان خوشذوق یا کارگردان قدیمی کاربلد باشیم. امسال و سال آینده هم وضعیت به همین منوال است. از یک طرف فروش «یک نفر سرکش: داستانی از جنگهای ستارهای» قسمت جدیدی از جنگ ستارگان که به عنوان فیلمی فرعی اکران شده همه را غافلگیرکرده و از طرف دیگر فیلم «ورود/Arrival» با نظرات مثبتی رو به رو شده و در فهرستهای معتبر منتخب سال قرار دارد. سال آینده هم چندین فیلم فضایی جدید اکران میشود و در چند سال گذشته هم چند فیلم فضایی جوایز فراوان و معتبری گرفتهاند. پس همانطور که گفتیم بازار فیلمهای فضایی فعلا داغ است. هر چند در بین این همه فیلم علمی-تخیلی و فضایی با تکنیک و تر و تمیز که با ابرقهرمانهای عجیب و غریب و انسانهای عادی، حسابی گیشه را – به قول معروف- میترکانند، تعداد آنهایی که داستان هیجانانگیز و پر و پیمانی داشته باشند، خیلی نیست.
فضاییهای ریدلی اسکات
چیزی که ریدلی اسکات انگلیسی زیاد ساخته، فیلم خوب فضایی است، مثلا در همین چند سال اخیر دو فیلم موفق «مریخی» و «پرومتوس» که این دومی با اینکه داستان مستقلی دارد اما پیش درآمدی بر شاهکار «بیگانه» است و قرار است قسمت دوم آن هم سال آینده اکران شود. این فیلم که در سال 2012 ساخته شده درباره گروهی است که میخواهند در سیارهای به این سوال مهم بشر پاسخ دهد: موجودات فضایی دقیقا چیستند، اما از آنجا که دانستن برخی چیزها هزینههای هنگفتی دارد گروه در مواجه شدن با یکسری اتفاقات در فضایی ناشناخته کم کم با ترس و هراس عمیقی روبهرو میشود. گروهی که نائومی راپیس، مایکل فاسبندر، گای پیرس، ادریس آلبا و چارلیز ترون بازیگران نقشهای آن هستند.
«مریخی» هم سال گذشته به نمایش درآمد، نامزد 7 جایزه اسکار شد و دو گلدن گلوب هم برد. یکی برای اسکات و آن یکی برای مت دیمون، بازیگری که در این فیلم نقش فضانوردی را بازی میکند که در مریخ تک و تنها گیر میکند و مجبور است تا رسیدن نیروی کمکی خودش را زنده نگه دارد. فضای فیلم در اوج تراژیک بودن اصل ماجرا ، مفرح و شاد است، به این معنی که اسکات به عنوان کارگردان نخواسته مثل «پرومتوس» که فضایی تیره و تلخ دارد باز هم تماشاگر را درگیر رعب وحشت کند و ترجیح داده فضا را کمی برای مخاطبش لطیفتر کند که انصافا هم موفق بوده است. اسکات با ذهن باز و خلاقی که دارد در تصویرسازی برای خلق فضایی که کسی تا به حال چیز چندانی ازآن ندیده تبحر پیدا کرده است. به همین دلیل است که در دو فیلم متفاوت از او مخاطب با دو تصویر متفاوت از فضا مواجه میشود.