رمان «مریخی» (Martian) نوشته اندی ویبر (Andy Weir) اثری در ژانر علمی تخیلی است که به تقابل انسان و طبیعت، آن هم نه طبیعت نسبتا آشنای سیاره زمین، بلکه طبیعت ناآشنا و فوق‌العاده خشن سیاره مریخ می‌پردازد. در سال ۲۰۳۵ هیئت اکتشافی آرِس-۳ (Ares-3) ناسا ششمین روز ماموریتشان در مریخ را می‌گذرانند که با طوفان شدید شن مواجه می‌شوند و فرمانده این ماموریت پس از دریافتن اینکه طوفان شدیدتر از آن است که ماموریتشان را ادامه دهند، آن را لغو و دستور بازگشت به فضاپیما را صادر می‌کند.
حین بازگشت با شکستن یک آنتن، یکی از میله‌های لباس فضایی مارک واتنی (Mark Watney)، گیاه‌شناس و مهندس هیئت اکتشافی، را سوراخ می‌کند که طی آن رادیوی لباس فضانورد خراب شده و خودش هم زخمی و بی‌هوش می‌شود. در ادامه، طوفان بدن بی‌حس واتنی را دور کرده و اعضای هیئت مذکور که نمی‌توانند او را پیدا کنند، وی را مرده فرض نموده و پس از بازگشت به فضاپیما مریخ را ترک می‌کنند.
اما خوشبختانه یا متاسفانه مارک واتنی به‌دلیل آب‌بندی موقتی لباسش با خون لخته‌شده از محل زخمش زنده می‌ماند. او که تنها بر روی سیاره سرخ مانده، دو راه پیش رو دارد؛ تن به مرگ دهد و یا اینکه با استفاده از امکانات ناچیز و محدودی که هیئت‌های اکتشافی قبلی روی مریخ به‌جا گذاشته‌اند خود را زنده نگه دارد تا چهار سال آینده که هیئت بعدی از راه رسیده و او را با خودش ببرد. بااین‌حال مشکل دیگری وجود دارد؛ آب، غذا و هوایی که در اردوگاه از هیئت‌های اکتشافی قبلی باقی مانده است، فقط کفاف یک سال زندگی او را می‌دهد.
حال واتنی در تلاش است با استفاده از دانش و مهارتش در گیاه‌شناسی، مهندسی، نبوغ ذاتی‌اش و هر چیز دیگر، خود را تا آن زمان زنده نگه دارد. او سرانجام موفق می‌شود برای خود آب برای نوشیدن و هوا برای تنفس تولید کند، از ذخایر غذایی که در اردوگاه مریخی وجود دارد گیاهان خوراکی روی سطح مریخ پرورش داده و همچنین راهی برای ارتباط با زمین و اعلام زنده بودنش پیدا کند؛ اما همه این کارها به‌همین سادگی انجام نمی‌شود و ده‌ها عامل متغیر حساب‌نشده و غیر قابل محاسبه واتنی را در انجام بسیاری از آنها ناکام می‌گذارد.
غذاهای تازه سر از خاک درآورده او یخ زده، نابود و غیرقابل احیا می‌شوند، اما اراده انسانی وی چیزی نیست که به آسانی نابود شود. سرانجام واتنی موفق به یک سفر صد روزه می‌شود و طی این سفر خودش را به فضاپیمای جامانده از سفرهای قبلی می‌رساند تا با استفاده از آن فضاپیما خود را به مدار و آن ایستگاه فضایی که برای نجاتش آمده است، برساند؛ اما این سفر به‌هیچ‌وجه آسان نیست، زیرا با دور افتادن از اردوگاه باید آب، غذا و هوای لازم برای صد روز را همراه خودش ببرد.
نوشته شدن رمان مریخی نیز پیچیدگی‌های خود را دارد؛ اندی وییر که خود فرزند یک فیزیکدان و مهندس است، برای نوشتن این داستان دست به مطالعات گسترده‌ای در زمینه‌های ستاره‌شناسی، مکانیک مداری و تاریخ سفرهای فضایی زده است و در تلاش بوده تا جلوه‌ای واقعی به صحنه‌های داستانی‌اش ببخشد. در داستان یادشده تنها عنصر تخیلی که وجود دارد، رخ دادن ماجرا در آینده است. همه‌چیز در این رمان کاملا دقیق و علمی شرح داده می‌شود و هیچ چیز از دید دور نمی‌ماند؛ زیرا یک لحظه غفلت در سطح مریخ مساوی با مرگ مارک واتنی است.
نکته جالب در انتشار رمان مذکور رد شدن رمان توسط کارگزاری است که اندی وییر رمانش را جهت انتشار در اختیار او گذاشت. در نتیجه وییر تصمیم گرفت رمان را فصل به فصل در وبلاگش منتشر کند. بعد از آنکه علاقه‌مندان از او تقاضا کردند رمان را در وبسایت کیندل آمازون (Amazon Kindle) به‌فروش برساند، معلوم شد تعداد هواداران این رمان بالاتر از چیزی است که کارگزار تصور می‌کرد. رمان مذکور تا فهرست برترین‌های آمازون ترقی کرد، در جایگاه برترین‌ها قرار گرفت و توجه ناشران را به‌خود جلب نمود، به‌طوری که در سال ۲۰۱۳ دو ناشر حق انتشار صوتی و چاپی این رمان را خریدند.
اندی وییر در سال ۲۰۱۶ برنده جایزه جان دبلیو. کمبل (John W. Campbell) برای بهترین نویسنده شد. همچنین در سال ۲۰۱۵ ریدلی اسکات (Ridley Scott)، کارگردان آمریکایی، اقتباسی از داستان مریخی را در قالب یک فیلم سینمایی دو ساعته که مت دیمون (Matt Damon) نقش مارک واتنی را ایفا می‌کرد، درآورد که نسبت به اصل رمان بسیار ساده‌انگارانه بود.
رمان مریخی از این جهت برای خوانندگان نوجوان حائز اهمیت است که به آنها نشان می‌دهد علمی که در مدرسه و دانشگاه یاد می‌گیرند در عمل چه کاربردی دارند و چطور می‌توانند از علوم در دنیای واقعی پیرامونشان استفاده کنند. شاید در بسیاری از داستان‌های علمی تخیلی جنبه خیالی و غیرعملی پررنگ‌تر باشد، ولی در رمان مریخی تک‌تک نکات و توصیف‌های واقعیاتی علمی و عینی هستند. همچنین این رمان در سال ۱۳۹۵ با ترجمه حسین شهرابی و توسط انتشارت کتابسرای تندیس به بازار کتاب ایران عرضه شده است.